A POETRY MAGAZINE EDITED FOR SULTAN MUSTAFA II. AND HIS MARRIAGES (TSMK-Revan 1314)

Yıl 2024, Sayı: 20 [BAHAR 2024], 42 - 75, 30.04.2024

Enes Yıldız

https://doi.org/10.28981/hikmet.1433279

Öz

One of the important poetry sources of classical Turkish literature is poetry magazines. Among the poetry magazines, those prepared for a specific person attract attention in terms of their content and the relationship between the poet and the subject. One of the poetry magazines prepared for the sultans is the magazine that is the subject of this study and is registered in the Topkapı Palace Museum Library, Turkish Manuscripts Department, archive number R. 1314. Magazine it was compiled for Sultan Mustafa II. and his princes Muhammed, Osman and Hasan. Magazine it was compiled by Sultan Mustafa's chief muezzin Muhammed b.Mahmud and consists of 45 pages. There are 34 poems in total, including 28 poems by 22 different poets whose pen names can be determined and 6 poems without a pen name. All of the poems in the magazine were written in qasida and stanza verse. The magazine consists of two parts in terms of content. The 13 poems in the first part are written by Sultan Mustafa II. it consists of historical poems, eulogies and an elegy about Mustafa's campaigns in Austria. The second part with 21 poems is about Sultan Mustafa II. it consists of historical poems written on the occasion of the births of Mustafa's princes Muhammed, Osman and Hasan. In this study, the magazine was examined in terms of form and content, and then sample poems and MESTAP table were presented to the readers.

Anahtar Kelimeler

Divan Poetry, Magazines, Sultan Mustafa II. Mustafa, Praise..

SULTAN II. MUSTAFA VE ŞEHZEDELERİ İÇİN TERTİP EDİLEN BİR MECMUA (TSMK-Revan 1314)

Öz

Klasik Türk edebiyatının önemli şiir kaynaklarından biri de şiir mecmualarıdır. Şiir mecmuaları içerisinde de belli bir kişi için tertip edilenler muhtevaları ve şair-memdûh ilişkisi açısından dikkati çekmektedir. Sultanlar için tertip edilen şiir mecmualarından birisi de bu çalışmanın konusu olan ve Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümünde R. 1314 arşiv numarasıyla kayıtlı olan mecmuadır. Mecmua, Sultan II. Mustafa ve şehzadelerinden Muhammed, Osman ve Hasan için derlenmiştir. Sultan II. Mustafa’nın başmüezzini Muhammed b. Mahmûd tarafından derlenen 45 varaklık mecmuada mahlası tespit edilebilen 22 farklı şaire ait 28 ve mahlassız 6 şiir ile birlikte toplam 34 manzume bulunmaktadır. Mecmuadaki şiirlerin tamamı kaside ve kıt’a nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Mecmua muhteva açısından iki bölümden oluşmaktadır. 13 şiirle ilk bölüm, Sultan II. Mustafa’nın Avusturya seferlerine düşülen tarih manzumeleri, methiyeler ve bir mersiyeden oluşmaktadır. 21 şiirle ikinci bölüm ise Sultan II. Mustafa’nın şehzadelerinden Muhammed, Osman ve Hasan’ın doğumları münasebetiyle kaleme alınan tarih manzumelerinden oluşmaktadır. Bu çalışmada mecmua şekil ve muhteva açısından incelenmiş ve sonrasında örnek şiirler ve MESTAP tablosu okuyucuların istifadesine sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Divan Şiiri, Mecmua, Sultan II. Mustafa, Methiye.

Kaynakça

• Aynur, Hatice - Şen, F. Meliha. “Hıfzî Ağa’nın (ö. 1173/1759-60) I. Mahmûd İçin Yazılan Şiirler Mecmûası (TSMK-Revan 1977) Üzerine”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3/4 (2019), 39-73.
• Batur, Halil - Yıldız, Enes. “Şeyhülislam Muhammed ve Sâmih’in Kudûmiyeleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi,14 (2019), 259-288.
• Derin, Fahri Çetin. Abdurrahman Abdi Paşa Vekayı-namesi: Tahlil ve Metin Tenkidi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1993.
• Efe, Zahide. Sultan II. Mustafa İçin Yazılan Şiirler Mecmuası. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19 (2020), 460-493.
• Gür, Nagihan. Lâle Devri’nde Yetişmiş Kudretli Bir Sanat Hâmisi: Hekimoğlu Ali Paşa ve Şairleri. Doğu Batı Dergisi, 85 (2018), 145-158.
• Gürbüz, Mehmet. “Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. 97-113, İstanbul: 2012.
• Hakverdioğlu, Metin. Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Dâmat İbrâhim Paşa’ya Sunulan Kasideler İnceleme-Metin. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2007.
• Karakuş, Yasemin. Seyyid Nizamoğlu Mersiyelerini İçeren Bir Şiir Mecmuası: Mecmû’a-i Kasâid. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Kılıç, Atabey.” Mecmua Tasnifine Dair”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. 77-96, İstanbul: 2012.
• Kurtaran, Uğur. Sultan II. Mustafa (1695 - 1703). Ankara: Siyasal Kitabevi, 2016.
• Kut, Günay. “Mecmu’a”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (Devirler, İsimler, Eserler, Terimler). 6/170-173. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1986.
• Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi, III. Ankara: Türk Tarih Kurumu,1973.
• Rifa’at Ali Abou-El-Haj. 1703 İsyanı Osmanlı Siyasasının Yapısı. İstanbul: Tan Yayınları, 2011.
• Orhunlu, Cengiz. “Mustafa II”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi (İA), VIII/ 695-700, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 2001.
• Özcan, Abdülkadir. “Mustafa II.” DİA, 31/275-280, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• Özcan, Abdülkadir. Anonim Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2000.
• Özerol, Nazmi. Ârif Efendi. Mecmû‘a-i Eş‘âr: III. Selim’le İlgili Şiirler. Malatya: Serhat Matbaacılık, 2013.
• Öztuna, Yılmaz. Büyük Türkiye Tarihi. C.6, İstanbul: Ötüken Yayınevi, 1983.
• Pala, İskender. “Lâle devri”. DİA, 27/84-85, İstanbul: İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Piroğlu, Hatice. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde E.H. 1487 Numarayla Kayıtlı Bir Mecmûai Tevârîh (İnceleme-Metin). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüsek Lisans Tezi, 2019.
• Sarıcaoğlu, Fikret. “Osman III.” DİA, 33/456-459, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Tuğluk, Halil İbrahim . “Divan Şiiri’nde Manzum Tebrik-nâmeler”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 42 (2010), 41-68.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi. C. 2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1984.
• Yıldız, Enes - Batur, Halil. “Fransa Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 1035 Numarada Kayıtlı Şiir Mecmuasının MESTAP’a Göre Tasnifi”, Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 7 (2019), 17-72.
• Yıldız, Enes. “Sultan III. Mustafa’ya Sunulan Cülûsiyyeleri İçeren Bir Mecmua”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 12 (2020), 130-153.