HALKLA İLİŞKİLER PERSPEKTİFİNDEN SPORDA HOLİGANİZM VE NEFRET SÖYLEMİ: EURO 2020 FİNALİNE DAİR BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 141 - 168, 13.10.2022

Mehmet Can Tokmak

Öz

Kültürel, sınıfsal, cinsiyetçi, ırksal, dinsel, dilsel, vb. farklılıklar nedeniyle bireylerin diğer bireylere veya topluluklara karşı gerçekleştirdiği hakaret, kötü söz ve aşağılamayı içeren ögeler nefret söylemi olarak ele alınmaktadır. Nefret söylemi; çeşitli ırklara, kadınlara, yabancı bireylere ve mültecilere, inançlara, engellilere, yönelik gerçekleştirilebilmektedir. Nefret söylemleri duygusal bir şiddet olarak belirtilebilmektedir. Şiddet sadece fiziksel davranışlarla olmamaktadır ve bu şiddetin bireyleri duygusal veya zihinsel olarak yaralayabildiği olaylar daha yıpratıcı olabilmektedir. Asıl amacı kişisel gelişim, eğlence ve bireyleri birleştirme vb. olan spor etkinliklerinde zaman zaman taraftarlar arası şiddete veya taraftarlar tarafından sporculara yönelik yapılan fiziki veya duygusal şiddet vakalarına rastlanabilmektedir. Vandalizmin ön planda olduğu, çevreye hem maddi hem de manevi olarak zarar veren spor şiddeti holiganizm olarak adlandırılmaktadır. Kişisel olarak günlük hayatta yapamayacakları davranışları grup davranış neticesinde yapabildikleri geçmiş çalışmalar sonucunda tespit edilmektedir. Son yıllarda sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla sporculara yönelik nefret söylemlerinin fazlasıyla arttığı görülmektedir. Çalışma kapsamında Euro 2020 İtalya-İngiltere finali sonrası bazı İngiliz taraftarların penaltıları kaçırması nedeniyle kaybettikleri maç nedeniyle kendi oyuncularına yönelik sosyal medyadan ırkçı tutumlar geliştirdiği tespit edilmektedir. Bu kapsamda İngiliz medyasında yer alan haberler incelenmiş ve eleştirel söylem analizi yapılarak durum tespitinde bulunulmuştur. Ardından nefret söylemlerine ve holiganizme sebep olan olgular belirlenmiş, bunların çözümüne yönelik halkla ilişkiler içinde ele alınan organizasyon teorisi kapsamında öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nefret Söylemi, Holiganizm, Halkla İlişkiler, Organizasyon Teorisi, Spor.

Destekleyen Kurum

21-06-2022

Kaynakça

• Akgül, M. (2020). Çevrimiçi ortamlarda nefret söylemi: ekşi sözlük’te 65 yaş üstü sokağa çıkma yasağı tartışmaları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 51, 57-78.
• Anderson, K. (2013). Diagnosing discrimination: Stress from perceived racism and the mental and physical health effects. Sociological Inquiry, 83(1), 55–81.
• Avşar, B. & Varış, M. (2022). Sosyal medyada nefret söylemi. TRT Akademi, 7(14), 349-359.
• Aydın, A. F. (2021). Toplumsal teorik bir yaklaşım olarak anlaşma yönelimli halkla ilişkiler. Zeit-schrift für die Welt der Türken, 13(1), 401-417.
• BBC. (2022, April 07). “Marcus Rashford mural defaced after England Euro 2020 defeat”, https://www.bbc.com/news/uk-england-manchester-57803161
• BBC Türkçe. (2022, April 04). “Euro 2020: Penaltı kaçıran siyah İngiliz oyunculara ırkçı hakaretlere dört tutuklama”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57851116
• Binark, M. & Çomu , T. (2011, September 13). “Nefret söyleminin nefret suçuna evrilmesi”, https://m.bianet.org/bianet/diger/131930-nefret-soyleminin-nefret-sucuna-evrilmesi
• Çelik, H & Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Daily Mail. (2022, April 08). “`Unforgivable´ online racist abuse of England players condemned by boss, https://www.dailymail.co.uk/wires/pa/article-9780081/Unforgivable-online-racist-abu-se-England-players-condemned-boss.html
• Doruk, Ö. (2013). Disiplin toplumu ve haber söylemi: gökkuşağı derneği’nce yapılması planlanan yürüyüşün engellemesine ilişkin haberlerin çözümlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), 106-132.
• Durakçay, F.A & Gülal, A.G.G. (2017). Fransa’da yükselen nefret söylemi ve nefret suçu: tematik bir çözümleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(6), 126-145.
• Eşel, G. (2021). Alman Dışişleri belgelerinde: 1967 Kayserispor-Sivasspor maçı. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, (6)1, 48-62.
• Fanti, K. A., Phylactou, E. & Georgiou, G. (2021). Who is the hooligan? The Role of Psychopathic Traits, Deviant Behavior, 42:4, 492-502.
• Gardiner, S. (2014). Disciplinary provisions for hate speech in football: comparative perspectives. Sport in Society, 18(5), 552–564.
• Ge, G. (2016). Comparitive research on hooliganism. Chinese Sociology & Anthropology Journal, (27)3, 64-78.
• Gelber, K., & McNamara, L. (2015). Evidencing the harms of hate speech. Social Identities, 22(3), 324–341.
• Gümüşgül, O. (2016). Futbol seyircilerinde saldırganlık, şiddet ve holiganizme yönelik davranışların önlenmesinde serbest zaman etkinliklerine katılım etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dumlupınar Üniversitesi.
• Hallahan, K. (2004). “Community” as a foundation for public relations theory and practice. Annals of the International Communication Association, 28(1), 233–279.
• Harranoğlu, S. & Yengin, D. (2022). internet ortamındaki futbol takımı taraftarlarının futbolculara karşı nefret söylemi, Yeni Medya Elektronik Dergisi, 6 (3), 229-240.
• Hua, L. (1995). Hooliganism. Chinese Sociology & Anthropology Journal, (27)3, 57-63.
• Independent. (2022, April 08). “Euro 2020: FA condemns racist abuse of England players af-ter shootout defeat”, https://www.independent.co.uk/sport/football/saka-sancho-rashford-ra-cism-england-euros-b1882325.html
• Independent. (2022, April 07). Bukayo Saka, Jadon Sancho and Marcus Rashford racially abused online after England Euro 2020 final defeat, Independent, https://www.independent.co.uk/news/ uk/home-news/bukayo-saka-racist-england-sancho-rashford-b1882303.html
• Kaya, T. (2019). Öz-farkındalık, bireysel kimlik ve toplumsal kimliğin holiganizm üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ufuk Üniversitesi.
• Koçer, M. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1), 111-135.
• Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve toplumsal şiddet. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Matamoros-Fernández, A., & Farkas, J. (2021). Racism, hate speech, and social media: a systematic review and critique. Television & New Media, 22(2), 205–224.
• Mathew, B., Dutt, R., Goyal, P., & Mukherjee, A. (2019). Spread of hate speech in online social media. Proceedings of the 10th ACM Conference on Web Science - WebSci’19.
• Mirror. (2022, April 08). “Arsenal and Man Utd condemn racist abuse of Marcus Rashford, Jadon Sancho and Bukayo Saka”, https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/rashford-sancho-sa-ka-england-euro2020-24512954
• Okay, A. & Okay, A. (2011). Halkla ilişkiler kavram, strateji ve uygulamaları. İstanbul: Der Yayınları.
• Özkan Pir, E. (2019). Halkla ilişkiler modellemesinde iki yönlü simetrik model ile iki yönlü asi-metrik model arasındaki uygulama farklılıkları. 2nd International Congress On New Horizons In Education And Social Sciences (ICES-2019) Proceedings, 307-313.
• Öztürk Başol, R. (2016). Pazarlama halkla ilişkileri kavramına dair teorik bir değerlendirme. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (5)2, 138-146.
• Ünalmış, M. & Şahin, R. (2012), Şiddete yönelik tutum ve okul zorbalığı. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 63-71.
• Reed, C. (2009). The challenge of hate speech online. Information & Communications Technology Law, 18(2), 79-82)
• Spaaij, R. (2013). Football hooliganism as a transnational phenomenon: Past and present analysis: A critique – More specificity and less generality. The International Journal of the History of Sport, 24(4), 411-431.
• Statista. (2022, April 08). “Monthly reach of leading newspapers in the United Kingdom from April 2019 to March 2020”, https://www.statista.com/statistics/246077/reach-of-selected-natio-nal-newspapers-in-the-uk/
• Şah, U. (20220). Eleştirel söylem analizi: temel yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 210-231.
• Taylor, N.A.J. (2011). Football hooliganism as collective violence: explaining variance in britain through ınterpersonal boundaries. The International Journal of Sport, 28(13), 1750-1771.
• The Guardian. (2022, April 08). “Boris Johnson condemns ‘appalling’ racist abuse of England
• players”, https://www.theguardian.com/football/2021/jul/12/fa-condemns-racist-abuse-eng-land-players-social-media-euro-2020-final
• The Sun. (2022, April 08). “Vile racists who abused Rashford, Sancho & Saka have united nation in disgust”, https://www.thesun.co.uk/news/15576142/vile-racists-rashford-sancho-saka/
• Trost, T. P. & Kovacevic, N. (2013). Football, hooliganism and nationalism: the reaction to Serba’s gay parade in reader commentary online. Sport in Society, 16(8), 1054–1076.
• Van Dijk, T. (2001). Critical discourse analysis. D.Schiffrin., D. Tannen, & E., H. Hamilton (Ed.), içinde The Handbook of Discourse Analysis. (352-372). Oxford: Blakwell Publishing.
• Vardal, Z. B. (2016). Nefret söylemi ve yeni medya. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi , 2 (1) , 132-156.
• White, A. (2012), Soccer hooliganism in Britain. Quest, 34(2), 154-164.
• Williams, J., & Vannucci, N. (2019). English hooligans and Italian ultras sport, culture and national policy narratives. International Journal of Sport Policy and Politics, 12(1), 73–89.