TURİZM REKLAMLARINA YÖNELİK HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ: REKLAM KURULU KARARLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 210 - 236, 31.03.2023

Hazal Oğuz Sarıkaya

Öz

Bölgeler, ülkeler ve işletmeler arasında yoğun rekabetin yaşandığı sektörlerin başında gelen turizmde, karını artırmayı hedefleyen işletmeler en dar kapsamlı tanıtım araçlarından (tabela, broşür) internet ve televizyon gibi yayılımı en yüksek mecralara kadar pek çok alanda bir dizi reklam faaliyeti gerçekleştirmektedir. Küreselleşen dünyada giderek artan insan mobilizasyonu her yıl binlerce kişinin yaşadıkları yerlerden farklı ülkelere tatil, iş veya başka amaçlarla seyahat gerçekleştirdiğini kanıtlar niteliktedir. Yerli ve yabancı turistler için önem taşıyan reklam ve tanıtım faaliyetleri, seyahatin gerçekleştirileceği ulaşım aracı, konaklanacak tesis ve yararlanılacak ekstra hizmetlere yönelik tüketicilere fiyat, performans, yorum ve diğer bilgileri sunmaktadır. Bu anlamda doğru bilgilendirilme için reklamların tüketicileri yanıltıcı ve aldatıcı olmamaları esastır. Çalışmada Reklam Kurulu’na yapılan başvurular sonucu gündeme alınan, “turizm” kategorisindeki reklamlara yönelik kararların incelenmesi amaçlanmaktadır. Doküman incelemesi yöntemi kullanılan çalışma sonucunda hayatın her alanına giderek daha çok nüfuz eden internet ve sosyal ağların, turizm ve seyahat hizmetlerine yönelik içerikler açısından reklam hukukunun en çok ihlal edildiği mecralardan biri olduğu tespit edilmiştir. Aykırılıkların gerekçeleri irdelendiğinde, yanıltıcı yıldız tanıtımı, tesisin niteliğinde aldatıcılık ve devre mülk/tatil satışlarında haksız ticari uygulamaların ön plana çıktığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Reklam, Kültür, Tüketici, Reklam Kurulu

LEGAL COMPLIANCE AUDIT FOR TOURISM ADVERTISEMENTS: A REVIEW ON DECISIONS OF BOARD OF ADVERTISEMENT

Öz

In tourism, which is one of the leading sectors where there is intense competition between regions, countries and businesses, businesses that aim to increase their profits carry out a series of advertising activities in many areas from the narrowest advertising tools (signboards, brochures) to the most spreading media such as the internet and television. Increasing human mobilization in the globalizing world proves that every year thousands of people travel from the places they are living to different countries for vacation, business or other purposes. Advertisement and publicity activities which matter to domestic and foreign tourists, offer price, performance, reviews and other information to consumers about trip transportation vehicle, accommodation facilities and extra services will be utilized. In this sense, for accurate information it is essential that advertisements are not misleading and deceiving consumers. In the study, it is aimed to examine the decisions regarding the advertisements in the "tourism" category, which were brought to the agenda as a result of the applications made to the Board of Advertisement. As a result of the study where document analysis is used, it was determined that the internet and social networks, which are increasingly penetrating all areas of life, are one of the most violated media in terms of ad content for tourism and travel services. When the reasons for the contradictions are examined, it is seen that the misleading star rating, deception in the features of the facility and unfair commercial practices in the sales of timeshare vacation / properties.

Anahtar Kelimeler

Tourism, Advertisement, Culture, Consumer, Board of Advertisement.

Kaynakça

• Aditya, R. (2001). The Psychology of Deception in Marketing: A Conceptual Framework for Research and Practice. Psychology & Marketing, 18(7), s. 735–761.
• Bayazıt-Hayta, A. (2008). Turizm Pazarlamasında Tüketici Satın Alma Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), s. 31-48.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), s. 27-40.
• Bryman, A. (2012). Social Research Methods. New York: Oxford University Press.
• Burgucu, Z. (2013). Tanıtım Faaliyetlerinin Turizm Hareketine Etkisi ve Fethiye İlçesi Örneği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Busetto, L., Wick, W., & Gumbinger, C. (2020). How to use and assess qualitative research methods. Neurol. Res. Pract., 2(14), s. 2-10.
• Çakır, M., & Yalçin, A. E. (2012). Kültür ve Turizm Tanıtımında Bir Araç Olarak İnternet Kullanımı. Şubat 15, 2021 tarihinde https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/4715,kultur-ve-turizm-bakanliginda-bir-arac-olarak-internet-kulla.pdf?1 adresinden alındı
• Çetinel, F. G. (2001). Turizmde Tanıtım ve Reklam Faaliyetlerinin Önemi: (Türkiye'nin Tanıtımında Turizm Bakanlığı'nın Yurtdışında Faaliyet Gösteren Medya Araçlarında Yaptığı Reklam Harcamaları ile Türkiye'ye Gelen Turist Sayısı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 12(2), s. 151-161.
• Dışişleri Bakanlığı. (2012). Ülkemizin Yurtdışında Tanıtımı. Ocak 30, 2021 tarihinde http://www.mfa.gov.tr/ulkemizin-yurtdisinda-tanitimi.tr.mfa adresinden alındı
• Egemen, T. (2009). Ülke Tanıtımında Kullanılan Turizm Reklamlarında Simgeleştirme ve Türkiye. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, M. (1992). Turizm Pazarlaması. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Fong, Y. L., Firoz, D., & Sulaiman, W. (2017). The Impact of Tourism Advertisement Promotional Videos on Young Adults. Journal of Social Sciences and Humanities, 12(3), s. 1-16.
• Gençyürek, M. (2014). Turizm Reklamlarında Yaşam Tarzlarının İnşası: Gösteregebilimsel Çözümleme. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göğebakan, Y. (2015). Dünya Üzerindeki Kültürel Varlıkların Turizme ve Ekonomiye Katkısı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(2), s. 48-71.
• Güzel, B., & Perçin, Ş. (2008). Dünya ve Avrupa Turizmine Genel Bakış ve Beklentiler. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 5(1), s. 71-75.
• İçöz, O. (1996). Turizm İşletmelerinde Pazarlama - İlkeler ve Uygulamalar. Ankara: Anatolia Yayıncılık.
• İlban, M., Akkılıç, M., & Yılmaz, Ö. (2011). Termal Turizmde Tüketici Satın Alma Davranışını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Gönen Örneği. Öneri Dergisi, 9 (36), s. 39-51.
• Karataş, Z. (. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 62-80.
• Kaya, B. (1992). Tanıtmanın Tanımları, Boyutları ve Amaçları. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), s. 4-5.
• Kozak, N. (2006). Turizm Pazarlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative Research: Airy Fairy or Fundamental? The Qualitative Report, 8(1), s. 100-103.
• Middleton, V. T., & Clarke, J. R. (2001). Marketing in Travel and Tourism. London: Routledge.
• Morgan, N., & Pritchard, A. (2006). Turizm Sektöründe Reklamcılık. İstanbul: Mediacat Kitapları. Özel, Ç. H., & Kozak, N. (2012). Turizm Pazarlaması Alanının Bibliyometrik Profili (2000-¬2010) ve Bir Atıf Analizi Çalışması. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), s. 715-733.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. California: SAGE Publishing.
• Reklam Kurulu Yönetmeliği. (2014, Temmuz 3). Resmi Gazete (Sayı: 29049). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140703-4.htm adresinden alındı
• Seitz, E. (1990). İmaj Reklamının Turizm Pazarlamasındaki Önemi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 25-26.
• Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliği. (2018, Haziran 3). Resmi Gazete (Sayı: 30440). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180603-7.htm adresinden alındı
• Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu. (1972, Eylül 28). Resmi Gazete (Sayı: 14320). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14320.pdf adresinden alındı
• Ticaret Bakanlığı. (2021). Reklam Kurulu Kararları. Mart 1, 2021 tarihinde https://www.ticaret.gov.tr/tuketici/ticari-reklamlar/reklam-kurulu-kararlari adresinden alındı
• Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği. (2015, Ocak 10). Resmi Gazete (Sayı: 29232). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-5.htm adresinden alındı
• Tolungüç, A. (2000). Turizmde Tanıtım ve Reklam. Ankara: Mediacat Yayınları.
• Toubes, D. R., Vila, N., & Fraiz Brea, J. (2021). Changes in Consumption Patterns and Tourist Promotion after the COVID-19 Pandemic. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 16, s. 1332–1352.
• Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik. (2019, Haziran 1). Resmi Gazete (Sayı: 30791). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/06/20190601-16.pdf adresinden alındı
• Turizmi Teşvik Kanunu. (1982, Mart 16). Resmi Gazete (Sayı: 17635). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17635.pdf adresinden alındı
• Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun. (2013, Kasım 28 ). Resmi Gazete (Sayı: 28835). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131128-1.htm adresinden alındı
• Ünüvar, Ş. (2012). Turizm Reklamlarında Yaratıcı Stratejilerin Uygulanma Düzeylerinin Belirlenmesi. Erciyes İletişim Dergisi “akademia”, 2(3), s. 58-76.
• Wach, E. (2013). Learning about Qualitative Document Analysis. Institute of Development Studies. Ocak 18, 2021 tarihinde https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4 adresinden alındı
• Wahab, S., Crampon, L. J., & Rothfield, L. (1976). Tourism Marketing: A Destination – Orientated Programme for the Marketing of International Tourism. London: Tourism International Press.
• Yin, R. (1994). Case Study Research: Design and Methods. California: Sage.