The Adventure of a City: The Political History of Marw in the Great Seljuk Period

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 31, 151 - 173, 30.06.2017

Nurullah Yazar

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.333159

Öz

Throughout the Middle Ages, many cities have been always considering because of their fertile lands, establishing on the trade routes, easy to defend, scientific and economic values. However, every glory brings with it a certain difficulty. The eyes of all the dynasties who were considering extending the fields of dominion were above these cities. As a result of this, important cities of the Middle Ages have often been dominated by different dynasties. This has brought positive results not only the city’s itself but also its inhabitants undesirable situations. On the one side, while the cities were being rebuilt and developed, on the other hand they were being destroyed during the political instability periods. People who lives in these cities on one side was feeling the rich in wealth and welfare very deeply, on the other side, during the difficult times which mentioned, famine, the brutality and the poverty. 

Marw was the one of those cities which many opposites that existed in life that lived together in. In this study, will be discussed political, religious/sectarian and economic reasons behind the incidents in Marw during the Seljuk period, in the light of main sources. 

Anahtar Kelimeler

Marw, Great Seljuks, Oghuz Turks, Capital, Sanjar

Bir Şehrin Serüveni: Büyük Selçuklular Döneminde Merv’in Siyasî Tarihi

Öz

Ortaçağ boyunca birçok şehir sahip olduğu verimli toprakları, ticaret yolları üzerinde kurulması, savunmasının kolay olması, ilmî ve iktisadî açıdan sahip olduğu değerler sebebiyle sürekli göz önünde olmuştur. Bununla birlikte her güzellik beraberinde bir takım zorluğu da getirmektedir. Hâkimiyet sahalarını genişletmeyi düşünen bütün hanedanlıkların gözleri bu şehirlerin üzerinde olmuştur. Bunun bir sonucu olarak ortaçağın önemli şehirleri birçok kez farklı hanedanların hâkimiyetine girmiştir. Bu durum hem şehir hem de sakinleri için olumlu sonuçlarla birlikte istenmeyen durumları da beraberinde getirmiştir. Şehirler bir taraftan imar edilip kalkındırılırken bir taraftan da siyasal istikrarsızlıkların yaşandığı dönemlerde harap edilmekteydiler. Bu şehirlerde yaşamlarını sürdürenler de bir taraftan zenginliği, refahı son derece derinden yaşarlarken bahsedilen zor dönemlerde de kıtlığı, vahşeti ve de yokluğu en acı şekilde hissediyorlardı.

Anahtar Kelimeler

Merv, Büyük Selçuklular, Oğuzlar, Başkent, Sencer

Kaynakça

• Agacanov, S. G., Selçuklular, Rusça’dan çev.: Ekber N. Necef / Ahmet R. Annaberdiyev, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2006.
• Ahmed b. Mahmud, Selçuk-nâme, haz.: Erdoğan Merçil, Kervan Kitapçılık, İstanbul 1977.
• Azîmî, Azîmî Tarihi Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler (430-538/1038/39-1143/44), Metin, Çeviri, Notlar ve Açıklamalar ile haz.: Ali Sevim, T.T.K. Yayınları, Ankara 2006.
• Beyhakî, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Hüseyin, Tarih-i Beyhakî, nşr. Saîd Nefîsî, I-III, Tahran 1326hş.
• Bundârî, El-Feth Ali b. Muhammed, Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra: Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, çev.: Kıvameddin Burslan, Maarif Matbaası, İstanbul 1943.
• Ebu’l-Fidâ, İsmail b. Ali b. Muhammed, Tarihu Ebu’l-Fida: el-Muhtasar fi Ahbari’l-Beşer, Darü't-Tıbaati’l-Amire 1286.
• Hüseynî, Sadre’d-Din Ebu’l-Hasan Ali b. Nâsır, Ahbâru’d-Devleti’s-Selçukiyye, çev.: Necati Lugal, T.T.K. Basımevi, Ankara 1999.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü'l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali, el-Muntazam fi Tevarihi’l- Mülük ve’l-Ümem, Dâiretü'l-Maarifi'l-Osmaniyye, Haydarâbâd, 1359h.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el-Kamil fi’t-Tarih, Beyrut 1966, İslam Tarihi, çev.:
• Abdülkerim Özaydın, Bahar Yayınları, İstanbul 1987.
• İbrahim Kafesoğlu, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014.
• Kazvînî, Hamdullah b. Ebû Bekir b. Ahmed Hamdullah Müstevfî, Tarih-i Güzîde, Abdulhüseyin Nevâyî, Emîr Kebîr, Tahran 1364hş.
• Köymen, Mehmet Altay Tuğrul Bey ve Zamanı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1976. -----------, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, I. Cilt: Kuruluş Devri, 4. bsk., T.K.K., Ankara 2011. -----------, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi III. Cilt: Alparslan ve Zamanı, T.T.K, Ankara 2011. -----------, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi: İkinci İmparatorluk Devri, II. cilt, T.T.K., Ankara, 2011.
• Erdoğan Merçil, Selçuklular –Makaleler-, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2011.
• Mîrhând, Mîr Muhammed b. Seyyid Burhâneddin Hândşâh, Ravzatü’s-safâ, Tahran 1339/1960.
• Mevdûdî, Selçuklular Tarihi, çev.: Ali Genceli, Hilal Yayınları, İstanbul 1971.
• Müneccimbaşı, Ahmet b. Lütfullah, Camiu’d-Düvel, yay.: Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2000.
• Nasır-ı Hüsrev, Sefername-i nâsır hüsrev, İntişarat-ı Zevâre, Tahran, 1381hş.,
• Nîsâbûrî, İmam Zahir’ed-Din, Selçukname, haz. Ebû Hamid Muhammed b. İbrahim, Tahran 1332.
• Özaydın, Abdülkerim, Sultan Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi, T.T.K. Basımevi, Ankara 1990. -----------, Abdülkerim, Sultan Berkyaruk Devri Selçuklu Tarihi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2001.
• Özgüdenli, Osman G., Selçuklular I. Cilt: Büyük Selçuklu Devleti Tarihi (1040-1157), İSAM Yayınları, İstanbul 2013.
• -----------, “Mâverâünnehir”, DİA, XXVIII, İstanbul, 2003.
• -----------, “Merv, DİA, XXIX, İstanbul, 2004
• Peacock, A.C.S., Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu yeni bir yorum, çev. Zeynep Rona, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016.
• Piyadeoğlu, Cihan, Güneş Ülkesi Horasan Büyük Selçuklular Dönemi, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2012.
• -----------, Selçuklular’ın Kuruluş Hikayesi Çağrı Bey, Timaş Yayınları, İstanbul, 2014
• Râvendî, Muhammed b. Ali b. Süleyman, Rahatu’s-Sudûr ve Ayetü’s-Surur, edit.: Muhammed İkbal, Leyden 1921, trc.: Ahmed Ateş, T.T.K. Basımevi, Ankara 1957.
• Reşidüddin, Fazlullah, Cami’ut-Tevarih, yay.: Ahmed Ateş, T. T. K. Basımevi, Ankara 1960, çev.: Erkan Göksu-H. Hüseyin Güneş, Selenge Yayınları, İstanbul 2011.
• Sıbt, İbnü’l-Cevzî, Mir’âtü’z-Zeman fi Tarihi’l-Âyan, yay. Ali Sevim, T.T.K. Basımevi, Ankara 1968.
• Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2013.