Transmission of The Narrations in Suhayl Ibn Abi Salih’s Study to Later Works of Hadith

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 20, 81 - 116, 01.12.2011

Ali Budak

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Süheyl b. Ebî Sâlih Nüshası’ndaki Rivâyetlerin Daha Sonraki Hadis Edebiyatına İntikali

Öz

Hicrî ikinci asırdaki hadis literatürüne dair ilk yazılı eserler, rivâyet üslûbu ile ilgili önemli bilgileri ihtiva eder. Bu çalışmanın konusu, ilk dönem yazılı hadis belgelerinden biri olan Süheyl b. Ebî Sâlih Nüshası’ndaki rivâyetlerin daha sonraki hadis eserlerine nasıl intikal ettiğinin tespiti ve bu bağlamda rivâyet üslubu adına ulaşılan neticelerdir. Bu makalede, bir rivâyeti daha sonraki bir zamanda karşılaşılan benzer rivâyetiyle mukârane etmenin, ezberden nakil, mana ile rivâyet ve rivâyet farklılıklarını tahlil gibi konularda karşılaşılacak problemleri çözmede katkı sağlayabileceğine işaret edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Süheyl b. Ebî Sâlih, rivâyet, hadis, mukârane, ihtilaf, intikal

Kaynakça

• Abdurrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr es-San’ânî, el-Musannaf, tahk.: Habîburrahmân el-A’zamî, el- Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1403.
• Ağırman, Cemal, “Rivâyet Farklılıkları ve Hadislerin Anlaşılmasında Rivâyet Farklılıkların Rolü”, Günümüzde Sünnetin Anlaşılması [Sempozyum Tebliğ ve Müzakereler], Kur’ân Araştırmaları Vak- fı Yayınları, Bursa 2005.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah eş-Şeybânî, el-Müsned, tahk.: Şuayb Arnavût vd., Müessesetü Kurtuba, Kahire ts.
• Ali b. el-Ca’d, Ebu’l-Hasan b. Ubeyd el-Cevherî, Müsnedü İbni’l-Ca’d, talik: Âmir Ahmed Haydar, Müessesetü Nâdir, Beyrut 1990.
• el-A’zamî, Muhammed Mustafa, Dirâsât fi’l-hadîsi’n-nebevî ve târîhu tedvînihî, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1998.
• Başaran, Selman, “Hadislerde Mana Rivâyetlerinin Sonuçları”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1991, yıl: 3, c. 3, sayı: 3.
• Bayraktar, İbrahim, Hadis Kaynakları Üzerine Araştırmalar, Erzurum Kültür Eğitim Vakfı Yayınevi, Erzurum 2001.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyn b. Mes’ud, Şerhu’s-sünne, tahk.: Şuayb Arnavût ve Muhammed Züheyr Şâviş, el-Mektebu’l-İslâmî, II. bs., Beyrut 1983.
• el-Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. Mûsâ, es-Sünenü’l-kübrâ, tahk.: Muhammed Abdülkâdir Ata, Mektebetu Dâri’l-Bâz, Mekke 1994.
• el-Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail el-Cu’fî, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1401.
• -------, el-Edebu’l-müfred, tahk.: M. Fuâd Abdülbâkî, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 1989.
• -------, et-Târihu’l-kebîr, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts..
• el-Cevherî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Muhammed, Müsnedü Muvattâ, Daru’l- Ğarbi’l-İslâmî, tahk.: Lütfi Sağîr, yy. 1997.
• ed-Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân, es-Sünen, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî el-Ezdî, es-Sünen, tahk.: Muhammed Muhyiddîn Abdül- hamîd, talik: Kemâl Yûsuf el-Hût, Dâru’l-Fikr, Beyrut ts. (Elbânî’nin ahkâmı ile birlikte).
• Ebû Dâvud et-Tayâlisî, Süleyman b. Davud el-Fârisî el-Basrî, el-Müsned, Daru’l-Marife, Beyrut ts.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-Isfehânî, Hilyetü’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, Dâru’l-Kitâbi’l- Arabî, Beyrut 1405.
• Erul, Bünyamin, Hadislerin Dili İlk Hadîs Belgesi Hemmâm’ın Sahîfesi –Tertip, Terceme, Yorum-, Türki- ye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2010.
• Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
• el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit, el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, tahk.: Ebû Abdillah es-Sevrakî ve İbrahim Hamdî el-Medenî, el-Mektebetu’l-İlmiyye, Medine ts..
• el-Hattâbî, Ebu Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim, Meâlimu’s-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992, (‘Mevsûatü’s-Sünne el-Kütübü’s-Sitte ve Şurûhuhâ’ içinde, Sünenü Ebî Dâvud ile beraber).
• Heyet, Mevsûatü akvâli Ebi’l-Hasen ed-Dârekutnî fî ricâli’l-hadîs ve ilelihî, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut 2001.
• Heyet, Mevsûatü akvâli’l-İmam Ahmed b. Hanbel fî ricâli’l-hadîs ve ilelihî, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut 1997.
• el-Iclî, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Abdillah, Târîhu’s-Sikât, Dâru’l-Bâz, y.y. 1984.
• İbn Abdi’l-Berr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah, el-İstizkâr, tahk.: Sâlim Muhammed Atâ, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
• -------, et-Temhîd limâ fi’l-muvattâ mine’l-meânî ve’l-esânîd, tahk.: Mustafa b. Ahmed el-Alevî, Vizâre- tü Umûmi’l-Evkâf, Mağrib 1387.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Cürcânî, el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl, tahk.: Süheyl Zekkâr, tetkik: Yahyâ Muhtâr Ğazâvî, Dâru’l-Fikr, III. bs., yy. ts..
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali el-Askalanî eş-Şâfiî, Tehzîbu’t-Tehzîb, Dâru’l-Fikr, yy. 1404.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân Ebû Hâtim el-Büstî, es-Sahîh, Müessesetu’r-Risâle, tahk.: Şuayb Arnavût, Beyrut 1993.
• -------, es-Sikât, Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, Haydarâbâd 1973.
• İbn Huzeyme, Ebu Bekr Muhammed b. İshâk es-Sülemî, Sahîhu İbn Huzeyme, tahk.: Muhammed Mustafa el-A’zamî, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut Lübnan ts..
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid, Sünenü İbn Mâce, tahk. ve talîk: M. Fuâd Abdülbâkî, Dâru’l-Fikr, Beyrut ts..
• İbn Maîn, Ebu Zekeriyâ Yahyâ b. Maîn el-Bağdâdî, Târîhu İbn Maîn, tahk.: Ahmed Muhammed Nur Seyf, Merkezu’l-Bahsi’l-İlmî ve İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Mekke 1979.
• İbn Sa’d, Ebu Abdillah Muhammed b. Sa’d, et-Tabakâtu’l-kübrâ, tahk.: Muhammed Abdülkâdir Atâ, Dâru’l-Kütübi’il-İlmiyye, Beyrut 1990.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillah el-Asbahî, Muvatta, tahk.: M. Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabî, Mısır ts.
• “el-Mektebetu’ş-Şâmile” 1.5, http://www.waqfeya.net (erişim tarihi: 10.07.2007).
• “el-Mektebetu’ş-Şâmile” 3.8, http://shamela.ws (erişim tarihi: 03.03.2011) .
• “Mevsûatü’l-Hadîsi’ş-Şerîf” 2.00, Sahr Şirketi (Şirketu Harf Li Takniyeti’l-Malûmât), Mısır.
• el-Mizzî, Ebu’l-Haccâc Yûsuf b. Zeki Abdirrahmân b. Yûsuf, Tehzîbu’l-kemâl, tahk.: Beşşâr Avvâd Maruf, Müessesetu’r-Risale, Beyrut 1980.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn İbn Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, el-Câmiu’s-sahîh, Mukaddime, tahk.: Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts..
• en-Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, es-Sünen (el-Müctebâ), tahk.: Abdülfettah Ebû Ğudde, Mektebu’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, Haleb 1986.
• -------, es-Sünenu’l-kübrâ, tahk.: Abdülğaffâr Süleymân el-Bündârî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut
• er-Râmehurmuzî, Ebû Muhammed b. Hallâd Hasan b. Abdirrahmân, el-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r- râvî ve’l-vâî, tahk.: Muhammed Accâc el-Hatîb, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1971.
• R. Marston Speight, “Hadiste Rivâyet Farklılıklarına Karşılaştırmalı Bir Bakış”, çev.: Evgin, Abdül- kadir, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5 yıl: 2005.
• es-Safedî, Salâhuddin Halil b. Aybek b. Abdillah, el-Vâfî bi’l-vefeyât, tahk.: Ahmed Arnavut ve Türkî Mustafa, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2000.
• et-Taberanî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, el-Mucemu’l-evsat, tahk.: Târık b. İvadillâh, Dâru’l- Harameyn, Kâhire 1415.
• et-Tahâvî, Ahmed b. Muhammed b. Selâme b. Abdilmelik b. Seleme Ebû Cafer, Şerhu meâni’l-âsâr, tahk.: Muhammed Zührî en-Neccâr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1399.
• -------, Şerhu Müşkili’l-Âsâr, neşr: Şuayb Arnavût, Beyrut 1994.
• et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, el-Câmiu’l-kebîr (es-Sünen), tahkik, tahrîc ve ta’lîk: Beşşâr Avvâd Maruf, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1996.
• -------, Kitâbu’l-ilelu’s-sağîr, tahk.: Ahmed Muhammed Şâkir vd., Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts..
• Topaloğlu, Nuri, Selçuklu Devri Muhaddisleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• ez-Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman, el-Kâşif fî marifeti men lehû rivâyetün fi’l- kütübi’s-sitte, tahk.: Muhammed Avvâme, Dâru’l-Kıble, Cidde 1992.
• -------, Mizânu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl, tahk.: Ali Muhammed el-Bicâvî, Dâru’l-Marife, Beyrut Lüb- nan, ts.
• -------, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, Müessesetü’r-Risâle, 9. bs., Beyrut 1993.