A Contribution to the Literature of the Methodology of the Qur’ānic Exege-sis in the Example of al-Iksīr fī Qawā‘id al-Tafsīr

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 17, 171 - 200, 01.06.2010

Mustafa Karagöz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

el-İksîr fî Kavâidi’t-Tefsîr Örneğinde ‘Tefsir Usulü’ Yazımına Bir Katkı

Öz

el-İksîr fî Kavâidi’t-Tefsîr Örneğinde ‘Tefsir Usulü’ Yazımına Bir Katkı Bu makale Necmeddîn Tûfî’nin, el-İksîr fî Kavâidi’t-Tefsîr adlı eserinin bazı açılardan kendine has özellikleri olduğu düşüncesinden hareketle yapılmıştır. Eser her şeyden önce, sistematiği açısından alanındaki diğer eserlerden farklı özellikler taşımaktadır. İkinci olarak müellif Kur’ân’ı tefsir etme konusunda başvurulacak bir ilke sunma iddiasında bulunmakta ve bu iddiayı açıkça dillendirmektedir. Eserin üçüncü bir farklı özelliği, müellifin, ilimlerle ilgili kapsamlı olmasa da bir tasnife yer vermesidir. Dördüncü özelliği, Kur’ân ilimleriyle ilgili bir sınırlandırmaya giderek bu kavramdan neyi kastettiğini açıkça belirtmesidir. Ve son olarak, Tûfî’nin, Kur’ân âyetlerinin ilmî verilerle tefsir edilmesi konusuna, genellemeci olmaktan ziyade, analitik bir bakış açısıyla yaklaşması eserini orijinal kılan diğer bir özelliktir. Sonuç olarak bu çalışmada, Tûfî’nin eserini farklı kılan bu özelliklerin günümüz tefsir çalışmalarına yansımaları olabileceği iddia edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Tûfî, el-İksîr, Tefsir Usûlü

Kaynakça

• Albayrak, Halis, Tefsir Usulü, İstanbul: Şule Yayınları, İstanbul 1998.
• el-Akk, Hâlid Abdurrahman, Usûlu’t-tefsîr ve kavâiduh, Beyrut 1994.
• Baltacı, Burhan, Şâtıbî’nin Kur’ân’ı Yorumlama Yöntemi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2005.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, DİB Yay., Ankara 1998.
• Çalışkan, İsmail, ‚Kur’ân Muhtevasının Epistemolojik Taksimi -Kur’ân’da Her Bilginin Var Olduğu Söylemine Eleştirel Bir Yaklaşım-‛, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 7, sayı: 1, Sivas 2003, s. 235-248.
• Demirci, Mehmet, ‚Tefsir Usûlüne Duyulan İhtiyaç‛, Tarihte ve Günümüzde Kur’ân İlimleri ve Tefsir Usûlü, Kur’ân ve Tefsir Akademisi, İstanbul 18-23 Ağustos 2008, ss. 401-419.
• --------, Kurtubî’nin ‚el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân‛ Adlı Eserinin Tefsir Usulü Açısından Değerlendirilme- si, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009.
• el-Garâyibe, Muhammed Hamed, el-İmâm Süleyman et-Tûfî el-hanbelî usûliyyen ve fakîhen, Dâru’l- Hamid, Amman 2005.
• el-Gazâlî, Ebû Hamid Muhammed, Cevâhiru’l-Kur’ân ve dureruh, tahk.: komisyon, Menşûrâtü dâri’l- âfâki’l-cedîde, Beyrut 1990.
• --------, el-Mustasfa min ilmi’l-usûl, tahk.: Hamza b. Züheyr Hafız, Şirketü’l-Medineti’l-Münevvere li’t-Tabâat, Cidde t.y.
• Gezer, Süleyman, Kur’ân’ın Bilimsel Yorumu, Ankara Okulu Yay., Ankara 2009.
• Görener, İbrahim, ‚Kur’ân İlimleri ve Tefsir Usulünün Bir Yöntem Çağrıştırması Sorunu‛, Bilimname, Kayseri 2009, sayı: 16, ss. 9-23.
• --------, Tefsir ve Tefsir Usûlü Üzerine Düşünceler, Laçin Yay., Kayseri 2004.
• Görgün, Tahsin, ‚Soruşturma‛, İslâmiyât, Ankara 2003, c. 6, sayı: 4, ss. 200-208.
• Güven, Şahin, Çağdaş Tefsir Araştırmalarında Konulu Tefsir Metodu, Şûra Yay., İstanbul 2001.
• el-Kâfiyeci, Ebû Abdullah Muhammed b. Süleyman, Kitâbü’t-teysîr fi kavâidi ilmi’t-tefsîr, haz.: İsmail Cerrahoğlu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara 1974.
• Keskin, Halife, İslâm Düşüncesinde Bilgi Teorisi, Beyan Yay., İstanbul 1997.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, ‚Soruşturma‛, İslâmiyât, Ankara 2003, c. 6, sayı: 4, ss. 174-184.
• Kırca, Celal, ‚Bir Anlama Sorunu Olarak Kur’ân Yorumlarında Rasyonalizasyon‛, Yayınlanmamış Tebliğ, Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar, Kur’ân ve Tefsir Akademisi, İstanbul 10-14 Ağustos 2009.
• --------, Kur’ân ve Fen Bilimleri, Marifet Yay., İstanbul 2005.
• Kırtay, Yasemin, Ulûmu’l-Kur’ân Kavramının Ortaya Çıkışı ve Gelişimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.
• Okumuş, Mesut, Kur’ân’ın Çok Boyutlu Okunuşu, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006
• Öztürk, Mustafa, ‚Tefsirde Usûl(süzlük) Sorunu‛, İslâmiyât, Ankara 2003, c. 6, sayı: 4, ss. 69-84.
• Paçacı, Mehmet; Güngör, Mevlüt; Albayrak, Halis ve diğerleri, Kur’ân ve Hadis İlimleri, ANKUZEM, Ankara 2007.
• Polat, Salahattin, ‚Soruşturma‛, İslâmiyât, Ankara 2003, c. 6, sayı: 4, ss. 185-194.
• es-Sabbâğ, Muhammed b. Lütfi, Buhûs fî usûli’t-tefsîr, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1988.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali, et-Tibyân fî ulûmi’l-Kur’ân, Müessesetü Menâhili’l-İrfân, Beyrut 1981.
• Saliha Abdülhakim Şerefüddin, el-Kur’ânü’l-Kerîm i‘câzühû ve belâgatuhû ve ulûmuh, Dâru’l-Kütübi’l- Arabiyye, Bombay 1984.
• Seber, Abdülkerim, ‚Necmeddin et-Tûfî’nin ‘el-İksîr fî ilmi’t-tefsîr’ İsimli Eserinin Tefsir Usûlü Açısından Değerlendirilmesi‛, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir 2006, sayı: 24, ss. 25-59.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman, el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, tahk.: Mustafa Dîb el-Bugâ, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk 2002.
• --------, et-Tahbîr fî usûli’t-tefsîr, tahk.: Fethi Abdülkadir Ferid, Dâru’l-Menâr, Kahire 1986.
• eş-Şâtıbî, Ebû İshâk, el-Muvâfakât, haz.: Ebû Ubeyde Âl-i Selmân, Dâru İbn Affân, Huber 1997.
• et-Taftazânî, Sadeddin, Şerhu’l-Makâsıd, tahk.: Abdurrahman Umeyre, Menşûratu Şerif Radî, Kum 1989.
• Taş, Abdurrahman, Necmeddin et-Tûfî Hayatı, Eserleri ve Tefsirdeki Metodu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2003.
• et-Tûfî, Süleyman b. Abdülkavî Necmeddin, el-İksîr fî ilmi’t-tefsîr, tahk.: Abdülkâdir Hüseyin, el- Matbaatu’n-Nemûzeciyye, Kahire 1977.
• --------, Risâle fî riâyeti’l-maslahat, tahk.: Ahmed Abdürrahim es-Sâyih, İdâretü’l-Mısriyyeti’l- Lübnânî, Kahire 1993.
• Tülü, Ali, Tûfî’nin Maslahat Anlayışı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
• Türcan, Selim, ‚Kur’ân’ı Anlamada Yöntem Tartışmalarının Tefsir Tarihçiliği Perspektifinden De- ğeri Üzerine‛, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009/2, c. 8, sayı: 16, ss. 29-49.
• Uyanık, Mevlüt, Kur’ân’ın Tarihsel ve Evrensel Okunuşu, Fecr Yay., Ankara 1997.
• Yavuz, Y. Şevki, ‚Delil‛, DİA, İstanbul 1994, c. IX, ss. 136-138.
• Yıldırım, Hüseyin, Necmeddin Tûfî’nin ‚el-İksîr fî ilmi’t-tefsîr‛ Adlı Eserinin Kur’ân İlimleri Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2005.
• Zarzûr, Adnân, Ulûmu’l-Kur’ân, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, Beyrut 1991.
• ez-Zehebî, M. Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, Dâru’l-Erkam, Beyrut t.y.
• ez-Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, tahk.: Zeki Muhammed Ebu Serî, Dâru’l-Hadâra li’n-Neşr ve’t-Tevzî, Riyad 2006.