Hûd Suresi 87. Ayette Geçen “salât(uke)” Kelimesi Örneğinden Hareketle Genel Bir Çeviri Eleştirisi

Yıl 2005, Cilt: 4 Sayı: 7-8, 105 - 120, 30.12.2005

Selim Türcan

Öz

Tercümelerde her iki dile hâkimiyetin yanında, metinin yapısı ile ilgili ciddi bir tarihi birikime ihtiyaç vardır. Özellikle kavramların kronolojik gelişimi ve bunun metne yansımaları üzerinde yoğunlaşmak gerekir. Bunun ihmali, tercüme yaparken anakronizme düşmemize sebep
olacaktır. Hud suresi 87. ayette geçen “salât(uke)” kelimesi bunun güzel bir örneğidir. Tercümelerde tefsirlerin içerdiği hazır bilginin eleştirel olmayan yöntemlerle kullanılması, bu tür
hataları yaygın hale getirmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çeviriler, tarihi, metin, kavramlar, anakronizm, eleştirmeyen

A General Critique of Translation in the Case of the Word “salât(uke)” in the 87th Verse of Hûd Surah

Öz

A General Critique of Translation in The Case of The Word “salât(uke)” in The 87th Verse of Hûd Surah In translations, with mastering of the both of languages, we need for a serious historical back round about structure of the text. Especially, we have to focus about the chronological developments of the concepts and their reflections in the text. If we neglect this, we may fall in anachronism in our translations. In 87th verse of Hûd surah, the word “salât(uke)” is an considerable example of that. The translators’ adaptations of prepared knowledge which the classical exegeses included, with uncritical methods, made those mistakes circulate

Anahtar Kelimeler

Translations, historical, text, concepts, anachronism, uncritical

Kaynakça

• Akdemir, Salih, Son Çağrı Kur’an, Ankara Oku- lu Yayınları, Ankara 2004.
• Ali, Yusuf A., The Holly Qur-an, Ashraf Printing Press, Lahore 1985.
• Altuntaş, Halil-Şahin, Muzaffer, Kur’an-ı Kerim Meali, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• Anonim, Tefsîru Mevâkib Tercümesi, Bahriye Matbaası, İstanbul 1323 h.
• Anonim, Kur’an-ı Keriym, İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, İstanbul 1988.
• Arberry, Arthur J., The Koran Interpreted, George Allen and Unwin Ltd., London, ts.
• Atalay, Besim, (isimsiz), Doğan Kardeş Matba- acılık, 1965.
• Atay, Hüseyin, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı, S/E/K Yayınları, Ankara 1995.
• Atay, Hüseyin-Kutluay, Yaşar, Kur’an-Kerim ve Türkçe Anlamı (Meal), Diyanet İşleri Baş- kanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• Ateş, Süleyman, Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meâli, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhî, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meâl-i Âlîsi, Akçağ, Ankara 1994.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ûd, Tefsîru Beğavî Meâlimuʹt-tenzîl, Dâru Taybe, Riyad 1414/1993.
• Blachéré, Regis, Le Coran, Maisonneuve et Larose, Paris 1966.
• el-Buhari, Ebu Abdillah Muhammed bin İsma- il, Sahîhuʹl-Buhârî, Dâru Sahnûn ve Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• Bulaç, Ali, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı, Birim, İstanbul ts.
• el-Cassâs, Ahmed b. Ali er-Râzî, el-Fusûl fi’l- usûl, Mektebetü’l-İrşâd, 1414/1994. İstanbul
• Cemil Saîd, Kurʹan-ı Kerim Tercümesi, by., ts.
• Çakır, Mehmet, Kur’an-ı Kerim ve Türkçesi, Özkan Matbaacılık, Ankara ts.
• Çam, Nusret, Şiir Diliyle Kur’an-ı Kerim Meali, Firuze, Ankara 2002.
• Çantay, Hasan Basri, Kur’an-ı Hakim ve Meal-i Kerim, İslam Aylık Mecmua, İstanbul 1985.
• ed-Dâmeğânî, el-Huseyn b. Muhammed, Kâ- mûsu’l-Kur’ân ev İslâhu’l-vucûh ve’n-nezâir fi’l-Kur’ani’l-Kerîm, Dâru’l-‘İlm li’l- Melâyîn, Beyrut 1983.
• Doğrul, Ömer Rıza, Tanrı Buyruğu, Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık, İstanbul 1955.
• Döndüren, Hamdi, İnsanlığa Son Çağrı Kur’an’ı Kerim, Yeni Şafak, İstanbul 2003.
• Dumlu, Ömer-Elmalı, Hüseyin, Kur’an-ı Ke- rim’in Türkçe Anlamı (Meal), İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İzmir 2001.
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, by. 1979.
• el-Endulusî, Muhammed b. Yûsuf Ebû Hayân, el-Bahruʹl-muhît fi’t-tefsîr, tahkik: Sıdkı Muhammed Cemîl, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1412/1992.
• el-Ezrâkî, Ebû’l-velîd Muhammed b. Ahmed, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr, tahkik: Ruşdî Sâlih Melhas, Dâru’l- Endulus, Madrid ts.
• Feyizli, Hasan Tahsin, Feyzü’l-Furkan Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Server İletişim, İstanbul 2005.
• Ghâli, Muhammed Mahmûd, el-Kur’anu’l- Mecîd-Towards Understanding-The Ever Glorious Qur’an, Dâru’n-Neşr li Câmi’ât, Mısır, 1998.
• Göktürk, Akşit, Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000. Sözün Ötesi, Yapı Kredi Yayınları, İstan- bul 1997, 129 vd.
• Gölpınarlı, Abdulbaki, Kurʹan-ı Kerim, Remzi Kitabevi, 1958.
• el-Hâdimî, Muhammed, Menâfi’u’d-dekâik fî şerhi Mecâmi’u’l-hakâik, Dâru’t-Tıbâ’ati’l- Âmire, 1273 h.
• Hamîdullah, Muhammed, Le Saint Coran, Amana Corporation, Fransa 1989.
• ----, Aziz Kur’an, Çeviren: Abdulaziz Hatip- Mahmut Kanık, Beyan Yayınları, İstanbul 2000.
• Heyet, Nûru’l-Beyân Kuranı Kerimin Türkçe Tercümesi, Matbaâ-i Âmire, İstanbul 1340, 1341h.
• Heyet (Osman Râşid Efendi Başkanlığında), el- Beyân fî Âyâti’l-Kur’ân, Türk Neşriyat Yurdu, İstanbul 1928.
• Heyet, Kur’an, Okat Yayınevi, İstanbul, 1965.
• Heyet, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meâli- Açıklamalı, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1993.
• Irmak, Sadi, Kutsal Kuran Türkçe Meali, Akşam Matbaası, ts., by.
• el-Hilâlî, Muhammed Takıyyüddîn- Muhammed Muhsin Han, The Nobel Qur’an in The English Language, Darusselam, Riyad 2001.
• İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, tahkik: Süheyl Zükâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1412/1992.
• İbn İshak, Muhammed, Sîretu İbn İshâk, tahkik: Muhammed Hamîdullah, by, 1401\1981.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ el-Hâfız, el-Bidâye ve’n- nihâye, tahkik: Ahmed Abdulvehhâb Fe- tîh, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1413/1992.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl el-Kuraşî ed- Dımeşkî, Mektebetü’l-Menâr, Ürdün 1410/1990.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed b.Abdullah İbn Muslim, Te’vîlu müşkili’l-Kur’ân, Dâru’t- Turâs, Kahire 1393/1973.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el- Cevzî el-Kuraşî el-Bağdadî, Zâduʹl-Mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr, el-Mektebetu’l-İslâmî, 1407/1987.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev.: Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşri- yat, İstanbul ts.
• İzmirli, İsmail Hakkı, Meâni-i Kur’ân-Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Tercümesi, Millî Matbaa, 1343/1927.
• İznikî, Musa b. Hacı Hüseyin, Tefsîru Ebi’l-leys Tercümesi, Sezgin Neşriyat, İstanbul 1983.
• Keskioğlu, Osman, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Açıklaması, Eren Yayıncılık, İstanbul 1988.
• Koçyiğit, Talat, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali, Kılıç Kitabevi, Ankara ts.
• el-Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. el- Ensârî, el-Câmiʹ li ahkâmiʹl-Kurʹân, Dâru’l- Fikr, Beyrut 1407/1987.
• Kuntman, Orhan, Kur’an-ı Kerim Açıklamalı Meal, Ankara 2002.
• Masson, D., Le Coran, Bibliotéque De Pléiade, Editions Gallimards, 1967.
• Mecelle, Matba’a-i Âmire, 1293 h.
• Muhammed b. Hamza, XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış “Satır Arası” Kur’an Tercümesi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1976.
• Muhammed Asad, The Message of The Qur’ân, Dâr al-Andalus, Gibraltar 1980.
• ----, Kurʹan Mesajı Meal-Tefsir, Türkçe çev: Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Ya- yınları, İstanbul 1999.
• Nebioğlu, Osman, Türkçe Kuranı Kerim, Çağ Basım, 1988.
• en-Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Muhammed Tefsîru’n-Nesefî, Dâru Kahraman, İstanbul 1984.
• en-Nîsâbûrî, Ebû Abdirrahman İsmail b. Ahmed, Vucûhu’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’s- Sikâ, Dımeşk 1996.
• Okumuş, Mesut, “Semantik ve Analitik Açıdan Kur’an’da ‘Salât’ Kavramı”, Üniverisitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergi- si, 2004/2, c. III, sayı: 6, ss. 1-30. Gazi
• Osman Reşid Efendi başkanlığında bir heyet, el-Beyân fî âyâtiʹl-Kurʹân, Türk Neşriyat Yurdu, 1928.
• Özek, Ali-heyet, Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Cidde, 1407/1987.
• Özek, Ali-heyet, The Holy Qur’an with English Translation, İlmi Neşriyat, İstanbul, 1992.
• Özek, Ali-heyet, The Majestic Qur’an, The Nawawî Fundation, Chicago 2000.
• Ömer Özsoy, “‘Çeviri Kuramı’ Açısından Kur’an Çevirisi Sorunu”, 2. Kur’an Sem- pozyumu, Bilgi Vakfı Yayınları, Ankara 1995, ss. 253-270.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali, Yeni Boyut, İstanbul 1994.
• Paret, Rudi, Der Koran, W. Kohlhammer GmbH, Stuttgard 1963.
• Parlak, Salih, Bilgi Toplumuna Doğru Kur’an-ı Kerim’in Meal Tefsiri, 2001 Yayınları, İs- tanbul 2001.
• Parlıyan, Abdullah, Kur’an-ı Kerim ve Özlü Tefsir Tefsirlerin Özü, Konya Kitapçılık, İs- tanbul 2004.
• Pıckthall, Marmaduke, The Glorious Qur’ân, Çağrı Yayınları, İstanbul 1996.
• Piriş, Şaban, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Anlamı, by., ts.
• Râğıb el-İsfehânî, Ebû’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed el-Mufredât fî ğarîbi’l-Kur’ân, tahkik: Muhammed Halîl el-‘Aytânî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1422/2001.
• er-Râzî, Muhammed Fahruddîn b. el-ʹAllâme Ziyauddîn Omer, Tefsîruʹl-Fahri er-Razî, el-meşhûr biʹt-tefsîruʹl-kebîr ve mefâtihiʹl- gayb, Dâruʹl-Fikr, Beyrut 1414/1993.
• Sadak, Bekir, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anla- mı, Ötüken, İstanbul 1989.
• es-Suyûtî, Abdurrahmân Celâleddîn, ed- Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri’l-me’sûr, Dâru’l- Fikr, Beyrut 1414/1993.
• ,el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru Kahraman, İstanbul 1398/1978
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Tefsîru’t-Taberî Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l- Kur’ân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1412/ 1992.
• Tefsirî Mehmed Efendi, Ayntablı Muhammed ed-Dabbâğ, Tercüme-i Tibyân, Daru’t- Tabbaâti’l-Âmire, 1307h.
• Ullmann, Ludwing, Der Koran, Wilhelm Goldmann Verlag, München, 1959.
• Uzunoğlu, Nurettin, The Holy Qur’ân, Acar Matbaacılık, İstanbul 1998.
• Yahyâ b. Sellâm, et-Tesârîf-Tefsîruʹl-Kurʹân mimmâ iştebehet esmâuhû ve tesarrafet meânîhi, tahkik: Hind Şelebî, eş-Şirketuʹt- Tunusiyye liʹt-Tevzîʹ, Tunus 1979.
• Yavuz, Ali Fikri, Kur’an-ı Kerim ve Meâl-i Âlîsi, Sönmez, İstanbul ts.
• Yıldırım, Celal, Kur’an-ı Kerim Meal Tefsiri, Tercüman Gazetecilik, İstanbul 1982.
• Yıldırım, Suat, Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Feza Gazetecilik, İstanbul 1998.
• Yılmaz, Mehmet Nuri, Kur’an-ı Kerim ve Meali, Moro Yayıncılık, Ankara 2000.
• Yüksel, Edip, Mesaj-Kur’an Çevirisi, Ozan Ya- yıncılık, İstanbul 2000.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Omer b. Muhammed el-Keşşâf, Dâru’l- Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1424/2003.