Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Diabetes Mellitus ve/veya Hipertansiyon Hastalarının Anksiyete ve Depresyon Açısından Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 49 - 55, 29.06.2022

Tuba Kayır , Coşkun Öztekin

https://doi.org/10.52827/hititmedj.1123752

Öz

Amaç: Diyabet,hipertansiyon gibi kronik hastalıklar zaman içinde çeşitli organ fonksiyonlarında bozulmaya neden olur. Bu durum psikiyatrik hastalıkları beraberinde getirir. Bu çalışmada amacımız; bir aile sağlığı merkezine başvuran diyabet ve/veya hipertansiyon hastalarının depresyon ve anksiyete riskini ve düzeyini belirleyerek, bazı bağımsız değişkenlerle olan ilişkisini araştırmaktır.
Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma 01 Ekim 2018-01 Şubat 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Aile Sağlığı Merkezi'ne başvuran toplam 330 diabetes mellitus ve/veya hipertansiyon hastasına sosyodemografik veri anketi ile birlikte Beck Depresyon Envanteri ve Beck Anksiyete Envanteri yüz yüze görüşme tekniğiyle uygulandı. Hastalar sadece hipertansiyonu olanlar,sadece diyabeti olanlar ve hem hipertansiyon hem de diyabeti birlikte bulunanlar olarak üç gruba ayrıldı.
Bulgular: Çalışmaya alınan hastaların 226’sının kadın,104’ün erkek olduğu saptandı. Yaş ortalaması 53,69±7,24 yıl olarak tespit edildi. Hastaların 66’sı diyabet,181’i hipertansiyon ve 83’ü diyabet+hipertansiyon hastası olduğu görüldü. Diyabet grubunda %42,4, hipertansiyon grubunda %32,5, hem diyabet hem de hipertansiyon grubunda ise %40,9 oranında anksiyete bozukluğu saptanırken, depresyon oranlarına bakıldığında diyabet grubunda %31,8, hipertansiyon grubunda %28,7, hem diyabet hem de hipertansiyon grubunda ise %32,5 oranında gözlendi. Grupların yaş dağılımında,eğitim düzeylerinde,egzersiz sıklığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu (p<0.05). Diyabet hastalarında,hipertansiyon hastalarına oranla anksiyete bozukluğu daha fazla gözlendi. Her üç grupta da kadın cinsiyette anksiyete oranları erkeklere göre daha yüksek bulundu (p<0.05). Tüm gruplarda hastalık yılı açısından yapılan incelemede HT tanısı alınan ilk yıl ve on yıldan sonra depresyon skorlarının artmış olduğu gözlendi (p<0.05).
Sonuç: Diyabet ve/veya hipertansiyon hastalarına,hasta merkezli klinik yöntemle yaklaşılmalı hasta bütüncül olarak ele alınmalı,yalnızca fiziksel rahatsızlık ve komplikasyonları ile değil, psikolojik ve sosyal açıdan da değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Diabetes Mellitus, Hipertansiyon, Depresyon, Aile Hekimliği

Kaynakça

• 1. Satman İ, İmamoğlu Ş, Salman S, Candeğer Y, Deyneli O, Akalın S ve ark. Diyabetes Mellitus Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diyabetes Mellitus Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu 10 Baskı. Ankara: Bayt Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım Ltd. Şti. 2018. p:15-175
• 2. Bahar A, Tanrıverdi D. Psikiyatrik ve Psikososyal Açıdan Diyabet: Bir Gözden Geçirme. Yeni Symposium. 2017;55(2):13-18.
• 3. Aşık M, Aydoğdu A, Bayram F, Bilen H, Can S, Cesur M ve ark. Hipertansiyon Tanı Ve Tedavi Kılavuzu. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Hipertansiyon Tanı Ve Tedavi Kılavuzu 1 Baskı: Ankara: Bayt Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım Ltd. Şti.; 2018. p:1-32
• 4. Arıcı M, Birdane A, Güler K, Yıldız BO, Altun B, Ertürk Ş ve ark. Türk hipertansiyon uzlaşı raporu. Türk Kardiyol Dern Arş. 2015;43(4):402–409.
• 5. Doğaner YÇ, Aydoğan Ü, Sarı O. Birinci basamakta antihipertansif ilaç tedavisine yaklaşım. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2017;8:486-494
• 6. Karamustafalıoğlu O, Gül IG. Depresyon. In: Karamustafalıoğlu O, editor. Temel ve Klinik Psikiyatri Kitabı. 29: Güneş Tıp Kitabevi 2018. p. 313-338.
• 7. Erkmen H. Yaygın Anksiyete Bozukluğu. In: Karamustafalıoğlu O, editor. Temel ve Klinik Psikiyatri. 30: Güneş Tıp Kitabevi 2018. p. 339-345
• 8. Akman M, Ünalan PC. Biyopsikososyal Yaklaşım. In: Bozdemir N, Kara İH, editors. Birinci Basamakta Tanı ve Tedavi. 1. Adana Nobel Kitabevi 2010. p. 22-24.
• 9. Görpelioğlu S. Aile Hekimliğinde Tanımlar, Kavramlar ve Türkiye'ye Özgü Durumlar. In:Bozdemir N, Kara İH, editors. Birinci Basamakta Tanı ve Tedavi. 1. Adana Nobel Kitabevi 2010. p. 2-8.
• 10. Mete HE. Kronik Hastalık ve Depresyon. Klinik Psikiyatri 2008;11:3-18.
• 11. Ohayon MM. Epidemiology of depression and its treatment in the general population. J Psychiatr Res. 2007;41(3-4):207-213
• 12. Kaya B, Kaya M. 1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakış. Klinik Psikiyatri. 2007;10:3-10.
• 13. Hacıhasanoğlu R, Karakurt P, Yıldırım A, Uslu S. Bir Sağlık Ocağına Başvuran Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Anksiyete ve Depresyon. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9:209-216.
• 14. Gülseren L, Hekimsoy Z, Gülseren Ş, Bodur Z, Kültür S. Diabetes Mellituslu Hastalarda Depresyon Anksiyete, Yaşam Kalitesi ve Yetiyitimi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001;12:89-98. 15. Sertöz ÖÖ, Mete HE. Bedensel Hastalıklarda Depresyon. Klinik Psikiyatri. 2004:63-69.
• 16. Ackermann RT, Rosenman MB, Downs SM, Holmes AM, Katz BP, Li J, et al. Telephonic case-finding of major depression in a Medicaid chronic disease management program for diabetes and heart failure. Gen Hosp Psychiatry. 2005;27(5):338-343.
• 17. Sargın M, Sargın H, Şengül AM, Hezer Ö, GülnurAydın, Yayla A. Tip2 Diyabetli ve/veya Hipertansif Vakalarda Ruhsal İyilik Halini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2001;12:72-75.
• 18. Sönmez B, Kasım İ. Diabetes mellitus’lu hastaların anksiyete, depresyon durumları ve yaşam kalitesi düzeyleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2013;17:119-124.
• 19. Aydoğan Ü, Mutlu S, Akbulut H, Taş G, Aydoğan Aydoğdu, Sağlam K. Hipertansiyon Hastalarında Anksiyete Bozukluğu. Konuralp Tıp Dergisi. 2012;4:1-5.
• 20. Keskin A, Ünlüoğlu İ, Bilge U, Yenilmez Ç. Ruhsal Bozuklukların Yaygınlığı, Cinsiyetlere Göre Dağılımı ve Psikiyatrik Destek Alma ile İlişkisi. Nöropsikiyatri Arşivi. 2013;50:344-351.
• 21. Lewinsohn PM, Hops H, Roberts RE, Seeley JR, Andrews JA. Adolescent psychopathology: I. Prevalence and incidence of depression and other DSM-III-R disorders in high school students. J Abnorm Psychol. 1993;102(1):133-144.
• 22. Bahar A, Sertbaş G, Sönmez A. Diyabetes mellituslu hastaların depresyon ve anksiyete düzeylerinin belirlenmesi Anatolian Journal of Psychiatry 2006;7:18-26.
• 23. Maral I, Aslan S , İlhan MN, Yıldırım A, Candansayar S, Bumin MA. Depresyon Yaygınlığı ve Risk Etkenleri: Huzurevinde ve Evde Yaşayan Yaşlılarda Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi 2001;12:251-259.
• 24. Zhang J, Ye M, Huang H, Li L, Yang A. Depression of chronic medical inpatients in China Arch Psychiatr Nurs. 2008;22(1):39-49.
• 25. Khuwaja AK, Lalani S, Dhanani R, Azam IS, Rafique G, White F. Anxiety and depression among outpatients with type 2 diabetes: A multi-centre study of prevalence and associated factors. Diabetol Metab Syndr. 2010;2:72.
• 26. Ringoir L, Pedersen SS, Widdershoven JW, Pop VJ. Prevalence of psychological distress in elderly hypertension patients in primary care. Neth Heart J. 2014;22(2):71-76.
• 27. Oyekcin DG, Yıldız D, Şahin EM, Gür S. Depression and Anxiety in Obese Patients. Turk Jem. 2011;15:121-124.
• 28. Karagöl A, Özçürümez G, Taşkıntuna N, Nar A. Beden kitle indeksinin depresyon ve aleksitimi ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2014;15:207-213.