DÖVİZ KURUNUN YURTİÇİ FİYATLARA GEÇİŞİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2021, , 124 - 143, 30.06.2021

Ecem Turgut Okyay Uçan

https://doi.org/10.17218/hititsbd.880510

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin 2006:04-2020:05 dönemine ait aylık verilerinden yararlanılarak döviz kurunun yurtiçi fiyatlara geçiş etkisinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda değişkenlere öncelikli olarak Phillips-Perron birim kök testi yapılmış ve serilerin farklı seviyelerde durağan olduğu anlaşılmıştır. Daha sonra değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin analiz edilebilmesi için ARDL sınır testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu bulgusuna rastlanılmıştır. En son ise değişkenler arasındaki geçiş etkisinin daha iyi anlaşılabilmesi için kısa dönemli bir analiz olan VAR analizi çalışmada uygulanmıştır. VAR analizi kapsamında ise öncelikli olarak katsayılar yorumlanırken, analiz Etki Tepki analizi ve Varyans Ayrıştırması testlerinin yapılmasıyla sonlandırılmıştır. Sonuçlar döviz kurunda yaşanan değişmelerin yurtiçi fiyatlar üzerindeki etkilerinin anlamlı olduğunu ancak döviz kurunun söz konusu değişkenler arasından en çok tüketici fiyat endeksi üzerinde etkili olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Yurtiçi Fiyatlar, Geçiş Etkisi, ARDL Analizi, VAR Analizi

Exchange Rate Pass-Through to Domestic Prices: Sample of Turkey

Öz

Turkey's 2006:04-2020:05 monthly data aimed to analyze the effect of the exchange rate pass-through to domestic prices in this study. In this direction, Phillips-Perron unit root test is applied to the variables and it is understood that the series are stationary at different levels. Then, ARDL bounds test is applied to analyze the long-term relationship between variables. As a result of the analysis, it is found that there is a long-term relationship between variables. Finally, VAR analysis, which is a short-term analysis, is applied in the study in order to better understand the pass-through effect. Within the scope of VAR analysis, primarily, while the coefficients are interpreted, the analysis is ended with the Impulse Response Analysis and Variance Decomposition tests. The results show that the effects of changes in the exchange rate on domestic prices are significant, but the exchange rate has the most impact on the consumer price index among variables.

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Domestic Prices, Pass-Through Effect, ARDL Analysis, VAR Analysis

Kaynakça

• Akdemir, S. ve Özçelik, M. (2018). Döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi 2003-2017 dönemi uygulaması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 35-50. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/529337
• Aktaş, C. ve Yılmaz, V. (2008). Gümrük birliği sonrası Türkiye’nin ihracat fonksiyonunun tahmini. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 89-104. Erişim adresi: http://88.255.149.215/xmlui/bitstream/handle/11467/376/M00207.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Allsopp, C., Kara, A., Nelson, E. (2006). U.K. inflation targeting and the exchange rate. Federal Reserve Bank of St. Louis, Working Paper 2006-030. Erişim adresi: https://doi.org/10.20955/wp.2006.030
• Alptekin, V., Yılmaz, K. Ç. ve Taş, T. (2016). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 1-9. Erişim adresi: http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/1206/1043
• Altıntaş, H. (2013). Türkiye’de petrol fiyatları, ihracat ve reel döviz kuru ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı ve dinamik nedensellik analizi. Uluslararası Yönetim ve İşletme Dergisi, 9(19), 1-30. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1142635
• Bal, H., Demiral, M. ve Yetiz, F. (2017). Döviz kurunun yurtiçi fiyatlara yansıması: OECD ülkelerinden Bulgular. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 133-151. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/416127
• Berument, H. (2002). Döviz kuru hareketleri ve enflasyon dinamiği: Türkiye örneği (Çalışma tebliği). Bilkent Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/M-Hakan Berument/publication/4727671_Doviz_ Kuru_Hareketleri_ve_Enflasyon_Dinamidi_Turkiye_Ornedi/links/0046352ccf7ea5394f000000/Doeviz-Kuru-Hareketleri-ve-Enflasyon-Dinamidi-Tuerkiye-Oernedi.pdf
• Camba, J. M. ve Goldberg, L. S. (2002). Exchange rate pass-htrough into import prices: a macro or micro phenomenon?. National Bureau of Economic Research, NBER working paper series, 8934.
• Ca’Zorzi, M., Hahn, E. ve Sánchez, M. (2007). Exchange rate pass-through in emerging markets. European Central Bank, ECB working paper, 739.
• Coricelli, F., Egert, B. ve MacDonald, R. (2006). Monetary transmission mechanism in Central and Eastern Europe: gliding on a wind of change. Bank of Finland, BOFIT discussion papers, 8/2006.
• Çiçek, H., Gözegir, S. ve Çevik, E. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1990-2009). C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 11(1), 141-156. Erişim adresi: http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/1078/2122.pdf?sequence=1
• Dereli, D. D. (2018). Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon arasındaki ilişkinin analizi (2005-2017). Electronic Turkish Studies, 13(30), 137-150. doi: 10.7827/TurkishStudies.14427
• Ergin, A. (2015). Döviz kuru ve enflasyon arasındaki geçiş etkisi: Türkiye örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 13-29. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/185186
• Eriçok, R. ve Yılancı, V. (2013). Eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: sınır testi yaklaşımı. Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, 8(1), 87-101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/40372
• Hüfner, F. P. ve Schröder, M. (2002). Exchange rate pass-through to consumer prices: a european perspective. ZEW Discussion Paper, Discussion paper no: 02-20. Erişim adresi: ftp://ftp.zew.de/pub/zew-docs/dp/dp0220.pdf
• Ihrig, J. E., Marazzi, M. ve Rothenberg, A. D. (2006). Exchange rate pass-through in the G-7 countries. FRB International Finance Discussion Paper, 851.
• Işık, N., Acar, M. ve Işık, H. B. (2004). Enflasyon ve döviz kuru ilişkisi: bir eşbütünleşme analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 325-340. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/194971
• Jaffri, A. A. (2010). Exchange rate pass-through to consumer prices in Pakistan. the Pakistan Development Review, 49(1), 19-35. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/41260991
• Leigh, D. ve Rossi, M. (2002). Exchange rate pass-through in Turkey. IMF Working Papers, 02/204.
• Mcfarlane, L. (2002). Consumer price inflation and exchange rate pass-through in Jamaica. Bank of Jamaica, 37, 1-41. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.531.6797&rep=rep1&type=pdf
• Mucuk, M. ve Alptekin, V. (2008). Türkiye’de vergi ve ekonometrik büyüme ilişkisi: VAR analizi (1975-2006). Maliye Dergisi, 155, 159-174. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/10.Mehmet.MUCUK_Volkan.ALPTEKIN.pdf
• Önder, H. (2011). Fiyatlara döviz kuru geçiş etkisi: Türkiye örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Özdamar, G. (2015). Türkiye ekonomisinde döviz kuru geçiş etkisi: ARDL-sınır testi yaklaşımı bulguları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(32), 66-97. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/372858
• Pata, U. K., Yurtkuran, S. ve Kalça, A. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: ARDL sınır testi yaklaşımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271. doi: 10.14780/muiibd.281411
• Rowland, P. (2004). Exchange rate pass-through to domestic prices: the case of Colombia. Borradores de Economia, 254. Erişim adresi: https://repositorio.banrep.gov.co/bitstream/handle/20.500.12134/5272/BORRADOR%20254.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Sekine, T. (2006). Time-varying exchange rate pass-through: experiences of some industrial countries. BIS Working Papers, 202. Issn 1682-7651 (online)
• Selim, S. ve Ayvaz Güven, E. T. (2014). Türkiye’de enflasyon, döviz kuru ve işsizlik arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Ekonometrik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-146. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69456
• Stulz, J. (2007). Exchange rate pass-through in Switzerland: evidence from vector autoregressions. Swiss National Bank Economic Studies, 4. Issn 1661-142X
• Tarı, R. (2015). Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tarı, R. ve Bozkurt, H. (2006). Türkiye’de istikrarsız büyümenin VAR modelleri ile analizi (1991.1-2004.3). Ekonometri ve İstatistik, 4, 1-16. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/94962
• Taş, Ş. (2014). Türkiye’de döviz kuru geçiş etkisinin frekans dağılım nedenselliği ile analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Tümtürk, O. (2017). Türkiye’de döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi ve enflasyon hedeflemesi. Yönetim ve Ekonomi, 24(3), 837-855. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/393276
• Yanıktaş, A. (2013). Döviz kuru geçiş etkisi: Türkiye uygulaması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Yetiz, F. (2015). Türkiye’de döviz kurunun yansıma etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.