KÜLTÜR, DİN VE YEMEK ETKİLEŞİMİ ÇERÇEVESİNDE ARAP MUTFAĞININ KAVRAMSAL OLARAK İNCELENMESİ: ADANA İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 561 - 584, 19.12.2016

Oya Berkay Karaca Sıla Karacaoğlu

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.280805

Cited By: 4

Öz

Özet: Dünya üzerinde pek çok farklı toplum ve söz konusu toplumlara ait çok çeşitli ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel özellikler bulunmaktadır. Yemek ve mutfak kültürü de toplumların kimliğini, yaşam şekillerini, beslenme alışkanlıklarını ve özgünlüğünü ortaya koyan önemli kültürel miraslar arasında yer almaktadır. Günümüzde dünyanın en ünlü mutfakları arasında sayılan Türk mutfağı da tarihsel süreç içerisinde farklı toplumlarla girdiği kültürel etkileşim ile pek çok değişik kültürden etkilenmiş ve bunun sonucunda da kendi zengin mutfak kültürünü meydana getirmiştir. Araştırma konusunu teşkil eden Arap mutfağı da Türklerin İslam dinine geçişinden itibaren Türk mutfak kültürünü etkileyen ana mutfaklardan biridir.  Çalışmada, ülkemizin Doğu Akdeniz bölgesine hakim olan Arap yemek ve mutfak kültürünün özelliklerinin gelenekler ve din etkisi çerçevesinde irdelenmesi, Adana iline ait yemek kültürü, özellikleri ve bu kültüre etki eden unsurların üzerinde durulması amaçlanmıştır. Makale, Adana’da Arap yemek ve mutfak kültürünün sürdürülebilmesi ve geliştirilmesi için turizm sektörüne yönelik öneriler ile son bulmaktadır.

 

Anahtar Kelimeler: Yemek kültürü, Kültürel etkileşim, Din, Arap Mutfağı, Adana.

Kaynakça

• ACUN, S., GÜL, H. (2012). “Günümüze Değişmeden Gelen Bir Lezzet: Peksimet” III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 687-689). Konya.
• AKBAŞ Ş.B., MERCAN, E. 2012. “Tatlı Çorba”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 449-450). Konya.
• ALTAŞ, A., TELCİOĞLU, A. 2012. “Şebit Yağlaması”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 204-206). Konya.
• ARTUN, E. (1994). Adana Mutfak Kültüründe Ekmekler ve Hamur işi Yemekler. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamurişi Yemekler, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yay., No: 14, (ss. 17-39). Ankara.
• ARTUN, E. (2006). Adana Halk Kültürü Araştırmaları I, Adana Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Adana.
• ARTUN, E. (2009). “Ortak Türk-Mısır Halk Kültürü Ürünlerinin Araştırılması Üzerine Görüşler”. International Turkey Egypt Relations Symposium and Art Exibition, 2-7 Kasım 2009, (ss.1-8). Kahire.
• ASLAN, C. (2005). Fellahlar’ın Sosyolojisi, Karahan Kitabevi, Adana.
• BAL, H. (2004). Alevi İslam Yolu. Cem Vakfı Yayınları, İstanbul.
• BALCI, J. (2013). “Antakya: Ezan, Çan, Hazan: Yöresel Mutfaklar/ Hatay Mutfağı”, Dünya Gıda Dergisi, cilt.9. S,1, ss. 50-51.
• BAYSAL, A. (1993a). Beslenme Kültürümüz, Kültür Bakanlığı Yayınları:1230, Ankara.
• BAYSAL, A. (1993b). Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Yayın No:3, 12- 20, Ankara.
• BERİK N., VARLIK, C. (2009). “Ege Bölgesi'nden Sağlıklı Lezzetler Suteresi Soslu Sardalya ve Kabakçiçeği Dolması”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss: 554-556). Van.
• BERİK, N., KAHRAMAN, D. 2009. “Asma Yaprağında Sardalya Balığı”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss. 212-215). Van.
• CİNGÖZ, A., CİNGÖZ, Ş. (2012). “Konya Yöresindeki Geleneksel Türkmen Lezzetleri”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 258-260). Konya.
• CÖMERT M., ÖZKAYA, F.D. 2012. “Osmanlı Mutfağından Günümüze Tatlılar”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss: 591-593). Konya.
• CÖMERT M., ÖZKAYA, F. D., (2014). “Gastronomi Turizminde Türk Mutfağının Önemi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, cilt.2, S.2, ss. 62-66.
• ÇETİN, A. (2006). “Memluk Devletinde Yemek Kültürüne Genel Bir Bakış”, Milli Folklor, cilt 1, S.18, ss. 107-117.
• DİLSİZ, B. (2010). Türkiye’de Gastronomi ve Turizm (İstanbul Örneği), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• DİZLEK, H., (2010). “Oruk”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 15-17 Nisan 2010, (ss. 389-391). Tekirdağ.
• ERTAŞ, Y., KARADAĞ, M.G. (2013). “Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, cilt 2, S.1, ss. 117-136.
• EL, S. N., KÖSTEKLİ, M., İLYASOĞLU, H., GİRGİN, N., BAŞ, N., PARSA, A.F. (2009). “Batı Anadolu'ya Özgü Bazı Geleneksel Gıdalar”, II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss. 180-184). Van.
• ESİN, Y., KAYA, C. CİNGÖZ, A. (2012). “Tokat İlinin Geleneksel Lezzetleri”, III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss: 128-129). Konya.
• EVREN, M., APAN, M., TUTKUN, E., EVREN, S. (2009). “Geleneksel Fermente Gıdalarda Bulunan Laktik ASit Bakterileri”, II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss: 190-195). Van.
• GHEORGH G., BULIN, D. (2014). “Cuisine–A Regional Tourism Differentiation Tool”. Knowledge Horizons – Economics, cilt 6, S.2, ss. 194–199.
• GÖKER, G. (2011). Destinasyon Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Turizmi (Balıkesir İli Örneği), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• GÜLÇİÇEK, A. D. (2005). “Nusayri Aleviler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, cilt 34, S.1, ss.1-10.
• GÜLER, S. (2007). “Türk Mutfağının Değişim Nedenleri Üzerine Genel bir Değerlendirme”. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs 2007,(s s.18-28), Antalya.
• GÜLER, S. (2010). “Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 26, S.1, ss.24-30.
• HATİPOĞLU A., BATMAN, O. (2009). “Türk Mutfak Kültüründe Geleneksel Gıdaların Tüketimi ve İnançların Rolü”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss. 34-37). Van.
• HOLAT Z.B., KOZAN H.İ., SARIÇOBAN C., YILMAZ, M.T. (2012). “Kırım’dan Eskişehir’e Geleneksel Lezzet: Çibörek”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 341-342). Konya.
• İYİYOL F. (2010). “The Effect of Turkish Culture on Bosnian Culture Exemplified by Food Culture”. 2nd International Symposium on Sustainable Development, 8-9 June 2010, (ss. 469-474). Sarajevo.
• KAN, M.H., KAYNAKÇI, E.C. (2009). “Antik Çağdan Bugüne Anadolu Yemekleri”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss. 268). Van
• KESER, İ. (2005). Nusayrilik: Arap Alevileri, Karahan Kitapevi, Adana.
• KILIÇ Y. (2010). Türk Mutfağının Ege-Akdeniz Karakterinin Kültürel Ve Turistik Açıdan İncelenmesi: Ayvalık Örneği. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
• KIZILKAYA, Ö., ÖZKAYA, F.D. (2009). “Yöresel Farklılıklarıyla Eriştenin Türk Mutfağındaki Yeri”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss 281-285). Van.
• KOYUNCU, K., MADENCİ A. B., TÜRKER, S. (2012). “Geleneksel Konya Yemekleri”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss. 730-731). Konya.
• KÖSE Ş., OCAK, E., BAHADIR, M. Z. 2010. “Ramazan Bayramı Tatlısı: Kömbe”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu”, 15-17 Nisan 2010, (ss. 881-882). Tekirdağ.
• KÖTEN M., ÜNSAL, A.S., ATLI, A. (2010). “Gaziantep Köy Kahkesi”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu”. 15-17 Nisan 2010, (ss. 522-523). Tekirdağ.
• KÖTEN, M., ÜNSAL, S. (2014). “Fırın Yapması”. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 17-19 Nisan 2014, (ss. 607- 610). Adana.
• KÖZLEME, O. (2012). Türk Mutfak Kültürü ve Din. Rağbet Yayıncılık, İstanbul, 328s.
• ONARLI, İ. (2005). Arap Aleviliği (Nusayriler), Etik Yayınları, İstanbul.
• ÖZ, T.A., ŞAHİN, T. (2014). “Bir Mersin Yöresi Lezzeti: Batırık”. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 17-19 Nisan 2014, (ss. 207-210). Adana.
• ÖZATEŞ, L.Ö., PALAMUTOĞLU, R., KASNAK, C. (2014). “Geleneksel Meyve Sebze Ürünlerinde Organik Tarımın Sağlık Açısından Önemi”. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 17-19 Nisan 2014, (ss: 585-588). Adana.
• ÖZCAN, D. (2014). Gastronomi Turizmi ve Adana Örneği. Çukurova Üniversitesi, Karataş Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu, Konaklama İşletmeciliği Bölümü, Yayımlanmamış Bitirme Semineri, Adana.
• ÖZEL, N., ŞAT, İ.G. (2014). “Kırsal Kalkınmada Kadın Girişimciliği ile Geleneksel Gıda Üretimi İlişkisi”. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 17-19 Nisan 2014, (ss. 785-788). Adana.
• ÖZKAYA, F.D., KIZILKAYA, Ö. (2009). “Dolmalar ve Türk Mutfağı ile Yunan Mutfağındaki Yeri”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss: 511-515). Van.
• ÖZMEN, E., ÖZER, C.O., KILIÇ, B. (2010). “Göller Bölgesinden Geleneksel Bir Gıda: Burdur Şiş Köfte”. “1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu”. 15-17 Nisan 2010, (ss. 364-366). Tekirdağ.
• SERİN Ş. (1995). Allah ve Ehl-i Beyt’in Tanıtımı/ Alevîler, Nusayrîler ve Şiîler Kimlerdir?, Koza Yayınları, Adana.
• SİTTİ S., HAYTA, M., YETİM, H. (2009). “Kayseri Mantısı: Hazırlanışı ve Kalite Nitelikleri”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss. 208-211). Van.
• ŞAHİN, K. (2012). “Geleneksel Gıdalara Antropolojik Bir Yaklaşım: Sürkün Üretimi, Dönüştürme ve Saklama Süreci”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss: 71-73). Konya.
• ŞANLIER, N., HASSAN, A.T., ÖZKAYA, F., PELİT E., GÜÇER, E., CÖMERT, M., KONAKLIOĞLU, E. (2010). “Geleneksel Et ve Etli Yemeklerin Üniversite Gençleri Tarafından Bilinme Durumu”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu”. 15-17 Nisan 2010, (ss. 374-376). Tekirdağ.
• ŞAVKAY, T. (1998). “Mutfağımız Büyük Bir Kültürel Renkliliğe Sahip”. Türsab Dergisi, 71, 44-46.
• ŞENER C. (2000). Alevilerin Etnik Kimliği, Etik Yayınları, İstanbul.
• UĞURLU, M. (2010). Adana İli Karataş İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• ULUSOY, K., KARAKAYA, M. (2010). “Sırın”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu. 15-17 Nisan 2010, (ss. 527-528). Tekirdağ.
• UN, H. (2009). Turizmin Çeşitlendirilmesi Açısından Geleneksel Türk Mutfağının Değerlendirilmesi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
• URBAŞ, C., AKMAN M. (2009). “Silifke Yöresinde Yetişen Bazı Yöresel Ürünlerin Geleneksel Hazırlama ve Saklama Şekillerinin Saptanması”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss: 227-230). Van.
• ÜNER, E. H. (2014). Her şey Dahil Sistemde Türkiye Gastronomi Turizmi Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• YILMAZ, İ. (2009). “Kültürel Zenginlik Bakımından Mardin”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, cilt.9, S.1, ss. 51-70.
• YABANCI N. (2009). “Dinlerin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Etkileri”. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2009, (ss: 269). Van.
• YABANCI, N., KARAKUŞ, S. (2012). “Baharat Kültürü”. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, (ss: 803-805). Konya.
• YENMİŞ, N. (2010). “Arap Aleviliğinde Kutsal Günler ve Bayramlar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.54, ss. 299-314.
• YILDIZ, A. (2009). Arap Mutfağı, Ocak Yayıncılık, İstanbul, 1. Baskı.
• YILDIZ, Ö., YURT, B., DOĞAN, İ.S. (2010). “Kars Yöresinde Geleneksel Olarak Üretilen Bazı Unlu Mamuller”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 15-17 Nisan 2010, (ss. 540). Tekirdağ.
• YILDIZ O. (2013). “Yöresel Mutfaklar / Hatay Mutfağı: Antakya gastronomi turizminde iddialı”. Dünya Gıda Dergisi, cilt 9, S.1, ss. 60-61.
• YURT B., YILDIZ, Ö., KUMLAY, A.M., KÜÇÜKÖNER, E. (2010). “Iğdır Yöresinde Tüketilen Bazı Hayvansal Kaynaklı Geleneksel Gıdalar”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 15-17 Nisan 2010, (ss.358-359). Tekirdağ.
• YURT B., YILDIZ, Ö., KÜÇÜKÖNER, E. (2010). “Malatya Darende Yöresel Yemeği Kömbe”. 1. Uluslararası Adriyatik’ten Kafkaslar’a Geleneksel Gıdalar Sempozyumu. 15-17 Nisan 2010, (ss. 450-451). Tekirdağ.
• İnternet Kaynakçası
• ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ, 2010, (erişim adresi: http://www.akademik.adu.edu.tr/myo/didim/webfolders/File/ascilik%20programi/140/hafta%2010_dosyalar/frame.htm), (erişim tarihi: 22 Temmuz 2015).
• ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ, 2016, (erişim adresi: http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/mutfakkulturu.pdf), (erişim tarihi: 29 Kasım 2016).
• ÇUKTOB, (2016). “Adana Mutfağı”. (erişim adresi: http://www.cuktob.org.tr/tanitim_detay.asp?TntAKId=74), ((erişim tarihi: 22 Ocak, 2016).
• ÇUKUROVA KALKINMA AJANSI (CKA), 2015, 2014-2023 Çukurova Bölge Planı Taslağı. http://www.cka.org.tr/dosyalar/CukurovaBolgePlani_05092013_taslak.pdf) Son erişim tarihi: 08.3.2016
• HÜRRİYET GAZETESİ, (2004). “Kabsah, Yıldızlar Lokantası ve Arap Mutfağı”,(erişimadresi:http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=263671), (erişim tarihi: 20 Temmuz 2015).
• MAVİMOR YEMEK SİTESİ, (2015).” Arap Mutfağının Özellikleri”, (erişim adresi: http://www.mavimor.com/arap-mutfaginin-ozellikleri/), (erişim tarihi: 22 Temmuz 2015).
• MİLLİYET GAZETESİ. (2008). “Türkiye’deki Kürtlerin Sayısı”, (erişim adresi:http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=SonDakika&ArticleID=873452), (erişim tarihi: 15 Temmuz 2015).
• SABAH GAZETESİ, (2012). “Arap Mutfağı Hala Yaşıyor”, (erişim adresi: http://www.sabah.com.tr/Pazar/2012/08/05/arap-mutfagi-hl-yasiyor), (erişim tarihi: 20 Temmuz 2015).
• TURKISH CUSINE, (2015). “Arap Mutfağı” (erişim adresi: http://www.turkishcuisine.org/pages.php?ParentID=1&FirstLevel=9&SecondLevel=108&LastLevel=114), (erişim tarihi: 22 Temmuz 2015).
• YEMEK SOHBETLERİ, 2010 “Yemek ve Dünya: Arap Mutfağı”,(erişim adresi: http://yemeksohbetleri.com/filmkitap.asp?id=795), (erişim tarihi: 15. Temmuz.2015).