6. Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Görsel Okuma Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 55, 19 - 30, 30.06.2025

Ömer Erkan , M. Onur Kan

Öz

Bu araştırma, 6. sınıf öğrencilerinin eleştirel görsel okuma becerilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Söz konusu incelemeyi yapmak için tarama modelinden yararlanılmıştır. Çalışma grubu için 2021-2022 eğitim-öğretim yılı Hatay/Antakya’da öğrenimini sürdüren 100 6. sınıf öğrencisi basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmanın verilerine ulaşmak için araştırmacıların geliştirdiği Eleştirel Görsel Okuma Ölçme Formu ve öğrencilerin bilgileri için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Eleştirel Görsel Okuma Ölçme Formu’ndaki görseller 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki metin ve etkinliklerden alınmıştır. Eleştirel Görsel Okuma Becerisi Ölçme Formu bir günde ve 3 (üç) ders saati süre verilerek uygulanmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS programı kullanılarak ilişkisiz örneklem T Testi bununla birlikte tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ışığında 6.sınıf öğrencilerinin eleştirel görsel okuma becerilerinin, annenin çalışma durumunda – annesi bir meslekte çalışmakta olan öğrencilerden yana - anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, cinsiyet durumu, anne ve babanın öğrenim durumu, Türkçe ders notu durumu ve öğrencilerin ekran karşısında geçirdikleri süre açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık belirlenmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Bilimleri , Türkçe dersi , görsel okuma , eleştirel okuma , eleştirel görsel okuma.

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. - Bu çalışma, 07/03/2022 tarih 03 sayı ile Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurul’undan izin alınarak gerçekleştirilmiştir.

Teşekkür

Çalışmayı beraber yürüttüğümüz danışmanım sayın Doç. Dr. Mustafa Onur KAN'a , aileme, bu çalışmanın verilerinin toplanmasında bana yardımcı olan 6 Şubat depreminde kaybettiğimiz idarecilere, öğretmenlere, velilere ve öğrencilere teşekkürü bir borç bilirim.

Investigation of Critical Visiual Reading Skills of 6th Grade Students

Öz

This study was conducted to examine the critical visual reading skills of 6th grade students. The survey model was utilized to make this examination. For the study group, 100 6th grade students studying in Hatay/Antakya in the 2021-2022 academic year were determined by simple random sampling method. The Critical Visual Reading Assessment Form developed by the researchers and the Personal Information Form for the students' information were used to obtain the data of the study. The visuals in the Critical Visual Reading Assessment Form were taken from the texts and activities in the 6th grade Turkish textbook. The Critical Visual Reading Skill Measurement Form was administered in one day for 3 (three) class hours. The data obtained were analyzed using the IBM SPSS program using unrelated sample T Test and one-way analysis of variance (ANOVA). In the light of the findings obtained as a result of the research, it was determined that the critical visual reading skills of 6th grade students showed a significant difference in the working status of the mother - in favor of students whose mothers were working in a profession. However, no statistically significant difference was found in terms of gender status, mother's and father's education status, Turkish course grade status and the time students spent in front of the screen.

Anahtar Kelimeler

Educational Sciences , Turkish lesson , visual reading , critical reading , critical visual reading.

Etik Beyan

In this study, all the rules specified in the "Higher Education Institutions Scientific Research and Publication Ethics Directive" were followed. None of the actions specified in the second section of the directive, "Actions Contrary to Scientific Research and Publication Ethics", were carried out. - This study was carried out with permission from Hatay Mustafa Kemal University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee, dated 07/03/2022 and numbered 03.

Kaynakça

• Akyol, A. (2011). Türkçe Dersi Öğretim Programında Eleştirel Okuma. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• Aslan, H. (2012). Gelecekçi Sanat Eğitimi Modellerine Temel Oluşturması Bakımından Görsel Okuryazarlık Ve Eleştirel Pedagoji İlişkisi. SAMSUN: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11.
• Batic, J., & Haramija, D. (2015). The importance of visual reading for the interpretation of a literary text. Center for Educational Policy Studies Journal, 5(4), 31-49. https://doi.org/10.25656/01:11627 adresinden alındı
• Batur, Z., Başar, M., & Süzen, H. N. (2019). Öğrencilerin Eleştirel Görsel Okuma Becerileri. Uluslararası Eğitim ve Okuryazarlık Araştırmaları Dergisi, 7(3), s. 38-48.
• Bayraktar, M. (2012). Şematik öğrenme modelinin eleştirel okuma becerisini geliştirmeye etkisi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Bradshaw, J., Ager, R., Burge, B., & Weather, R. (2010). PISA 2009: Achievement of 15 year olds in England.
• Brill, J., Kim, D., & Branch, R. (2007). Visual literacy defined - the result of a delphi study: Can IVLA (operationally) define visual literacy? Journal of Visual Literacy, 27(1), 47-60.
• Güven, M., & Çam Aktaş, B. (2013). The Relationship Between Critical Reading and Visual Reading. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 3(6), 31-45.
• Çam, B. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Görsel Okuma Düzeyleri ile Okuduğunu Anlama, Eleştirel Okuma ve Türkçe Dersi Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Çömlekçioğulları, A. (2020). Öğrenci Başarısı İle Ailelerin Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Demir, R. (2017). 7.Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerileri. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı.
• Demirtaş, K. (2001). Annelerin Değerlendirmesine Göre Çocukların Özbakım Becerileri ile Anne Tutumları Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kiper, A., Arslan, S., Kıyıcı, M., & Akgün, Ö. E. (2012). Visual literacy scale: The study of validity and reliability. The Online Journal of New Horizons in Education, 2(2), 73-83.
• Marisol, S. S. (2010). A Guided Reading of Images: A Strategy to Develop Critical Thinking and Communicative Skills. Colombian Applied Lingiustics Journal, 12(2), 72-86. http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0123-46412010000200006&lng=en&tlng=en. adresinden alındı
• Onursoy, S. (2017). Görsel Kültür ve Görsel Okuryazarlık. Türk Kütüphaneciliği, 31(1), s. 47-54.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel Okuma. Bilgi Yayınevi.
• Özen, Ş., & Batur , Z. (2024). Eleştirel görsel okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik öneriler:eleştirel görsel okuma etkinlikleri (EGOET). Millî Eğitim, 53(241), 345-396. doi:10.37669/milliegitim.1188570
• Özensoy, A. U. (2011). Eleştirel Okumaya Göre Düzenlenmiş Sosyal Bilgiler Dersinin Eleştirel Düşünme Becerisine Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Doktora Tezi.
• Sadioğlu, Ö. ve Bilgin, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile cinsiyet ve anne-baba eğitim durumu arasındaki ilişki. Elementary Education Online, 7(8), 814-822.
• Sarıkaya, B. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Görsel Okuma Becerilerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Eğitici Politika Analizi ve Stratejik Araştırma Dergisi, 13(4), 26-36.
• Semizoğlu, R. (2013). İlköğretim 5.Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama ve Görsel Okuma Düzeyi ile Problem Kuırma Becerisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Söylemez, Y. (2015). Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Eleştirel Temel Dil Becerileri Ölçeklerinin Geliştirilmesi . Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Şakiroğlu, Y. (2021). Görsel okuma/görsel sunu ve görsel okuryazarlık becerileriyle ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 103-119.
• Yıldırım Döner, S. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri İle Okuma Becerileri Arasındaki İlişki. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı.