Ebeveynlerin Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumları ile Ergenlerin İnternet Bağımlılığı

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 780 - 799, 24.10.2021

Sabahat Coşkun Hülya Saray Kılıç Gamze Sarıkoç

https://doi.org/10.47793/hp.1000101

Öz

Bu araştırmada, ebeveyenlerin aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumları ile ergenlerin internet bağımlılığı arasındaki farkın incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 101 ebeveyn ve 12-18 yaş aralığındaki 101 ergen olmak üzere toplam 202 kişi katılmıştır. Araştırmaya katılan ebeveynlerin yaş ortalaması 41.84±4.29 (min=32, max=54), ergenlerin yaş ortalaması ise 14.11±1.8 (min=12, max=17) olarak tespit edilmiştir. Veri toplama formunda yer alan Sosyodemografik Özellikler ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği’ni ebeveynler, İnternet Bağımlılığı Ölçeği’ni ise ergenler cevaplamıştır. Verilerin analizinde Student-t, Mann Whitney U, One-Way Anova, Kruskal Wallis, Ki-kare ve Pearson korelasyon testleri kullanılmıştır. Ebeveynlerin %86.1’i iş güvencesinin olduğunu, %89,1’i çocuğun bakımına birilerinin katılmadığını ve %55,4’ü çocuklarına kısmen zaman ayırdığını belirtmiştir. Ebeveynlerin aşırı koruyuculuk düzeylerinin düşük, demokratik tutum ve eşitlik yaklaşımları, ev kadınlığı rolünü reddetme, aile içi çatışma ve sıkı disiplin düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Ergenlerde internet bağımlılığı tespit edilmezken, yarısına yakını riskli internet kullanımı gösteren grupta yer almıştır. Ebeveynlerin aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumu ile ergenlerin internet bağımlılığı arasında bir fark tespit edilmemiştir. Ancak ergenlerin büyük bir çoğunluğunun riskli internet kullanımı gösteren grupta yer alması her bir ergenin internet bağımlılığı olma açısından risk altında olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle ergenlerin doğru ve güvenli internet kullanımlarını teşvik edecek çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn tutumu, çocuk yetiştirme, ergenlik, internet bağımlılığı

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Parents' Family Life and Child Raising Attitudes and Adolescents' Internet Addiction

Öz

In this study, it was aimed to examine the difference between parents' family life and child-rearing attitudes and adolescents' internet addiction. The research was carried out using the relational survey model, one of the quantitative research methods. A total of 202 people, including 101 parents and 101 adolescents aged 12-18, participated in the study. The mean age of the parents participating in the study was 41.84±4.29 (min=32, max=54), and the mean age of the adolescents was 14.11±1.8 (min=12, max=17). Parents answered the Sociodemographic Characteristics and Family Life and Child Raising Attitude Scale in the data collection form, and adolescents answered the Internet Addiction Scale. Student-t, Mann Whitney U, One-Way Anova, Kruskal Wallis, Chi-square and Pearson correlation tests were used to analyze the data. 86.1% of the parents stated that they had job security, 89.1% of them did not participate in the care of the child, and 55.4% of them partly spared time for their children. It was observed that the levels of overprotection of the parents were low, while the levels of democratic attitudes and equality approaches, rejection of the role of housewife, intra-familial conflict and strict discipline were high. While internet addiction was not detected in adolescents, nearly half of them were in the group with risky internet use. No difference was found between parents' family life and child-rearing attitudes and adolescents' internet addiction. However, the fact that the majority of adolescents are in the group with risky internet use reveals that each adolescent is at risk for internet addiction. For this reason, it is recommended to carry out studies that will encourage adolescents to use the internet correctly and safely.

Anahtar Kelimeler

parenting attitude, child rearing, adolescent, internet addiction

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aksoy, A. N., ve Koçtürk, M. (2019). Ebeveyn tutumlarını algılama ve internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 63-70. https://doi.org/10.18506/anemon.473873
• Alaçam, H., Çulha Ateşci, F., Şengül, A. C., ve Tümkaya, S. (2015). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığının sigara ve alkol kullanımı ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 16:383-388. https://doi.org/10.5455/apd.172340
• Alam, S.S., Hashim, N.M.H.N., Ahmad, M., Wel, C.A.C., Nor, S.M., ve Omar, N.A. (2014). Negative and positive impact of internet addiction on young adults: Empericial study in Malaysia. Intangible Capital, 10(3), 619-638. https://doi.org/10.3926/ic.452
• Altıntaş, S., ve Öztabak, M. (2016). Ortaokul öğrencilerinin problemli internet kullanımları ile anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 7(13), 109-128.
• Anlı, G. (2018) İnternet bağımlılığı: sosyal ve duygusal yalnızlık. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi. 3(2), 389-397. https://doi.org/10.21733/ibad.414862
• Atar, A.Ö., Yalçin, Ö., Uygun, E., Demirci, A.C., ve Erdoğan, A. (2016). The assessment of family functions, dyadic adjustment, and parental attitude in adolescents with substance use disorder. Nöro Psikiyatri Arşivi, 53(1), 38. https://doi.org/10.5152/npa.2015.8750
• Aufseeser, D., Jekielek, S., ve Brown, B. (2006). The Family Environment and adolescent well-being: exposure to positive and negative family influences. Child Trends, 1-12.
• Ayas, T. ve Horzum, M.B. (2016). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(39), 46-57.
• Aydoğdu, F., ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 570-585.
• Balkaya Çetin, A., ve Ceyhan, A. (2014). Ergenlerin internette kimlik denemeleri ve problemli internet kullanım davranışları. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 1(2), 5-46. https://doi.org/10.15805/addicta.2014.1.2.063
• Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Bozkurt, H., Şahin, S., ve Zoroğlu, S. (2016). İnternet bağımlılığı: Güncel bir gözden geçirme. Çağdaş Tıp Dergisi, 6(3), 235-247. https://doi.org/10.16899/ctd.66303
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Pegem Akademi.
• Büyükşahin Çevik, G., ve Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin arkadaş bağlılığı ve internet bağımlılığının cinsiyet ebeveyn tutumu ve anne baba eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 225-240.
• Casaló, L. V., ve Escario, J.J. (2019). Predictors of excessive internet use among adolescents in Spain: The relevance of the relationship between parents and their children. Computers in Human Behavior, 92, 344-351. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.11.042
• Çuhadaroğlu, Ç. F. (2008). Youth and Violence. Political Violence, Organized Crimes, Terrorism And Youth içinde (11-21). IOS Press.
• Derin, S., ve Bilge, F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 35-51.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde Psikososyal Gelişim. Adolesan Sağlığı II Sempozyum Dizisi, 63, 19-21.
• Erbil, N., Divan, Z., ve Önder, P. (2006). Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum, 3(10), 7-15.
• Ersoy, E. (2015). Assessment of adolescent perceptions on parental attitudes on different variables. Journal of Education and Training Studies, 3(5), 165-176. https://doi.org/10.11114/jets.v3i5.929
• Gökalp, E. A., ve Yöndem, Z. D. (2021). Ergenlerde psikolojik dayanıklılığın kişilik özellikleri ve algılanan sosyal desteğe göre yordanması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 759-768. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-877822
• Gökçe, S. (2002). Lise öğrencilerinin utangaçlık düzeylerinin yordanması [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Gönültaş, O., Uzun, K., Akın, M.S., ve Özcan, F. A. (2020). Ergenlerin internet bağımlılığı düzeylerinin çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Examination Of Adolescents' Internet Addiction Levels According To Various Demographic Variables. 13(70), 520-529.
• Hekim, Ö., Göker, Z., Aydemir, H., Çöp, E., Dinç, G., ve Üneri, Ö. (2019). Ergenlerde internet bağımlılığı ve psikopatoloji ile ilişkisi: Kesitsel bir çalışma. Klinik Psikiyatri Dergisi. 22(3), 329-333. https://doi.org/10.5505/kpd.2019.80488
• Hendekci, A., ve Aydın Avcı, İ. (2020) Adölesanlarda internet bağımlılığı ile beslenme egzersiz davranışları arasındaki ilişki. Ankara Medical Journal. 2, 315-326. https://doi.org/10.5505/amj.2020.52533
• Jiang, Q. (2014). Internet addiction among young people in China: Internet connectedness, online gaming, and academic performance decrement. Internet Research. 24(1), 2-20. https://doi.org/10.1108/IntR-01-2013-0004
• Kara Özçalık, C., ve Atakoğlu, R. (2021) Çevrimiçi çocuk cinsel istismarı: Yaygınlık, mağdur ve suçlu özellikleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 12(1), 76-81. https://doi.org/10.14744/phd.2020.30643
• Karaca, S., Uyanık, E., Kenç, M., İşlek, M., Aksu, R., Öngün, E., ve Ünsal Barlas, G. (2021) Ortaokul Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı ve Depresif Belirtiler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 12(2), 510-516. https://doi.org/10.31067/acusaglik.849305
• Karapetsas, A. V., Fotis, A. J. ve Zygouris, N.C. (2012). Adolescents and internet addiction: a research study of the occurrence. Encephalos, 49, 67-72.
• Kilic, M., Avci, D., ve Uzuncakmak, T. (2016). Internet addiction in high school students in Turkey and multivariate analyses of the underlying factors. Journal of Addictions Nursing, 27(1), 39-46. https://doi.org/10.1097/JAN.0000000000000110
• Kocairi, C., Yüksel, R., Arslantaş, H., ve Söylemez, B. (2020) Lise öğrencisi ergenlerin bağlanma stillerinin teknoloji bağımlılıkları ile ilişkisi: kesitsel bir çalışma. Yeni Sempozyum. 58(1), 11-17. https://doi.org/10.5455/NYS.20200218074634
• Kuss, D. J., Van Rooij, A. J., Shorter, G. W., Griffiths, M.D., ve van de Mheen, D. (2013). Internet addiction in adolescents: Prevalence and risk factors. Computers in Human Behavior, 29(5), 1987-1996. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.04.002
• Lam, L. (2016). Parental internet addictive behavior and internet addiction in adolescents: a mediating model through parental mental health. Austin Addiction Sciences, 1(1), 1-5.
• Li, M., Chen, J., Li, N., ve Li, X. (2014). A twin study of problematic internet use: its heritability and genetic association with effortful control. Twin Research and Human Genetics, 17(4), 279-287.
• Mihajlov, M. ve Vejmelka, L. (2017). Internet addiction: A review of the first twenty years. Psychiatria Danubina, 29(3), 260-272. https://doi.org/10.24869/psyd.2017.260
• Monteiro, L., Fernandes, M., Torres, N., ve Santos, C. (2017). Father’s involvement and parenting styles in Portuguese families. The role of education and working hours. Análise Psicológica, 35(4), 513-528. http://dx.doi.org/10.14417/ap.1451
• Niedorys, B., Mikos, M., Rząca, M. S., ve Kocka, K. (2018). Relationships in the family and their impact on the degree of the Internet addiction among school youth. Journal of Education, Health and Sport, 8(4), 346-356. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1230279
• Oğuz, F., ve Öğretir Özçelik, A. (2018). Ergenlerde algılanan anne baba tutumu ile madde bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 536-543. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2567
• Öner, N. (1997). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 150-151.
• Öztürk, N., Kutlu, M., ve Abdullah, A. (2011). Anne baba tutumlarının ergenlerin karar verme stratejileri üzerindeki etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 45-64.
• Sağlan, R., Atay, E., Demirtaş, Z., Öcal, E.E., Arslantaş, D., ve Ünsal, A. (2017). Ortaokul ve lise öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve kuru göz hastalığının değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Family Medicine, 6(3), 117-126.
• Şahan, M., ve Çapan, B. E. (2017) Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi. 18(2), 887-913. https://doi.org/10.12984/egeefd.336391
• Şalcı, O., Sağlam, C., ve Dereci, S. (2018). Türkiye’de yapılan anne-baba çocuk yetiştirme tutumlarına yönelik lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı (4), 78-87.
• Saliceti, F. (2015). Internet addictive disorder (IAD). Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 1372-1376. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.04.292
• Sarı, T., ve Özkan, İ. (2016). Ergenlerin öznel iyi oluşları ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29(2), 155-162.
• Schmidt, L.A., Polak, C.P., ve Spooner, A.L. (2005). Biological and Environmental contributions to childhood shyness: A diathesis-stress model. In W. R. Crozier ve L. E. Alden (Eds.), The essential handbook of social anxiety for clinicians (33–55). John Wiley ve Sons Ltd.
• Şenses Dinç, G., Çöp, E., Göker, Z., Şahin, M., Bilgili, D., Hekim, Ö., Dibek Mısırlıoğlu, E., Kurt, F., ve Üneri, Ö. Ş. (2020) Ergenlerde İntihar Davranışı ile Anneye Bağlanma Özellikleri Arasındaki İlişki. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 14, 16-21.
• Stavropoulos, V., Alexandraki, K., ve Motti-Stefanidi, F. (2013). Recognizing internet addiction: Prevalence and relationship to academic achievement in adolescents enrolled in urban and rural Greek high schools. Journal of Adolescence, 36(3), 565-576. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2013.03.008
• Taneri, P., ve Tiryakioğlu, Ö. (2015). Ortaokul 7 ve 8 sınıf öğrencilerinin sorunlu internet kullanımı ve anne baba tutumları ilişkisinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 40, 205-223. https://doi.org/10.9761/jasss3078
• Tao, R., Huang, X., Wang, J., Zhang, H., Zhang, Y., ve Li, M. (2010) Proposed Diagnostic criteria for Internet addiction. Addiction 105, 556-564.
• TÜİK kurumsal. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021. Erişim tarihi: 09.10.2021. https://data.tuik.gov.tr 
• Uzun, H., ve Baran, G. (2015). Çocuk ebeveyn ilişki ölçeğinin okul öncesi dönemde çocuğu olan babalar için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 30-40.
• Wu, C. S. T., Wong, H. T., Yu, K. F., Fok, K. W., Yeung, S. M., Lam, C. H., ve Liu, K. M. (2016). Parenting approaches, family functionality, and internet addiction among Hong Kong adolescents. BMC pediatrics, 16(1), 130. https://doi.org/10.1186/s12887-016-0666-y
• Yavuz, O. (2018). The effects of Internet addiction on school success during adolescence. International Journal of Society Researches, 8(15), 1056-1080.
• Younes, F., Halawi, G., Jabbour, H., El Osta, N., Karam, L., Hajj, A., ve Rabbaa Khabbaz, L. (2016). Internet addiction and relationships with insomnia, anxiety, depression, stress and self-esteem in university students: A cross-sectional designed study. PloS one, 11(9), e0161126. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0161126
• Young, K. S. (1999). Internet addiction: symptoms, evaluation and treatment. Innovations in Clinical Practice: A Source Book. 17(17), 351-352.
• Zeteroglu, E.S., ve Basal, H.A. (2016). Mother Attitudes and children’s multiple intelligence areas according to educational levels of parents. The Anthropologist, 24(1), 97-104. https://doi.org/10.1080/09720073.2016.11891994