Türkiye’de Son Beş Yılda Kadına Yönelik Şiddet: COVID-19 Pandemisinin Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 28 - 43, 28.02.2022

Leylicem Seçgin , Turhan Arslan , Kevser Tarı Selçuk

https://doi.org/10.47793/hp.1025470

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de son beş yılda kadına yönelik fiziksel, cinsel, ekonomik, duygusal/psikolojik şiddetin boyutlarının ve Covid-19 pandemisinin etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu sistematik derleme kapsamında Türk Medline, ULAKBİM, Google Akademik, PUBMED veri tabanları ve Yükseköğretim Kurumu (YÖK) tez tarama motorunda Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükler kullanılarak yapılan taramada 649 makaleye, 47 teze ve ilgili kamu, sivil toplum kuruluşlarının web sayfalarında yayımlanan 46 rapora ulaşılmış, ulaşılan 742 çalışmadan 2016-2021 yılları arasında Türkiye’de kadınlarla yürütülen, İngilizce veya Türkçe tam metni yayımlanan, toplum tabanlı 43 çalışma (26 makale, 10 tez, 7 rapor) iki araştırmacı tarafından incelenmiştir. 2016-2021 yıllarında yayımlanan çalışmalarda bir veya birden fazla şiddet türüne maruz kalan kadın oranı %14.1-43.0’dır. 2016 yılına göre sonraki yıllarda bir veya birden fazla şiddet türüne maruz kalan kadın oranında düşüş olduğu, 2016 yılına göre 2020 yılında fiziksel şiddet sıklığında düşüşün, cinsel, ekonomik ve duygusal/psikolojik şiddet sıklıklarında artışın olduğu, pandemi sürecinde pandemi öncesine göre tüm şiddet türlerinin görülme sıklığında artış olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, kadına yönelik şiddet, aile içi şiddet, pandemi

Violence Against Women in the Last Five Years in Turkey: Effect of the COVID-19 Pandemic on Violence

Öz

This study was aimed at investigating the dimensions of physical, sexual, economic, emotional/psychological violence against women in the last five years in Turkey and the impact of the Covid-19 pandemic on such violence. Within the scope of this systematic review Turkish Medline, ULAKBIM, Google Scholar and PUBMED databases, and the thesis search engine of the Council of Higher Education were screened using Turkish and English keywords, and 742 studies (649 articles, 47 theses and 46 reports published on the web pages of the related public and non-governmental organizations) were accessed. Of the 742 studies, 43 community-based studies (26 articles, 10 dissertations, 7 reports) which were conducted with women in Turkey, and whose full texts were published in English or Turkish between 2016 and 2021 were reviewed by the two researchers. In studies published between 2016 and 2021, the rate of women exposed to one or more types of violence ranged between 14.1% and 43.0%. A decrease was observed in the rate of women exposed to one or more types of violence in the years after 2016. However, while there was a decrease in the frequency of physical violence, there was an increase in the frequency of sexual, economic and emotional/psychological violence in 2020 compared to 2016. The prevelance of all types of violence perpetrated during the pandemic was higher than was that perpetrated before the pandemic.

Anahtar Kelimeler

violence, violence against women, domestic violence, pandemic

Kaynakça

• Adana Kadın Da(ya)nışma Merkezi ve Sığınma Evi Derneği. (2016). Adana Kadın Da(ya)nışma Merkezi ve Sığınmaevi Derneği 2016 yili faaliyet raporu. AKDAM. https://siginaksizbirdunya.org/images/files/akdam_2016_faaliyet_raporu.pdf
• Adibelli, D., Sümen, A. ve Teskereci, G. (2021). Domestic violence against women during the Covid-19 pandemic: Turkey sample. Health Care for Women International, 42(3), 335-350. https://doi.10.1080/07399332.2021.1885408
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2016). Kadına yönelik şiddetle mücadele ulusal eylem planı (2016–2020). Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. https://www.aile.gov.tr/uploads/ksgm/uploads/pages/dagitimda-olan-yayinlar/kadina-yonelik-siddetle-mucadele-ulusal-eylem-plani-2016-2020-icin-tiklayiniz.pdf
• Akalın, A. ve Arıkan, Ç. (2017). 15-49 Yaş grubu kadınlarda aile içi şiddet sıklığı ve şiddetin depresyona etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-10.
• Akalın, A. ve Ayhan, F. (2021). Intimate partner violence against women in Turkey during the COVID‐19 pandemic. Issues in Mental Health Nursing, Online, 68-75. https://doi.10.1080/01612840.2021.1949764
• Akgül, A. ve Uğurlu, Ö. (2021). Kadına yönelik şiddetin, şiddeti uygulayan ve mekân bağlamında incelenmesi: katledilmiş kadınlar örneği. Planlama Dergisi, 31(1), 128-140.
• Akıncı, S. (2019). Nevşehir'de yaşayan kadınların kadına yönelik şiddet algısı [Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Alan Dikmen, H. ve Cankaya, S. (2020). Associations between sexual violence and women’s sexual attitudes, Sexual SelfConsciousness, and Sexual Self-Efficacy. Journal of Interpersonal Violence, online(0), 11304–11326. https://doi.10.1177/0886260519897339
• Alan Dikmen, H. ve Gönenç, İ. M. (2020). The relationship between domestic violence and the attitudes of women towards honor, gender roles, and wife-beating in Turkey. Archives of Psychiatric Nursing, 34(5), 421-426. https://doi.10.1016/j.apnu.2020.07.012
• Alan, H., Dereli Yılmaz, S., Filiz, E. ve Arioz, A. (2016). Domestic violence awareness and prevention among married women in Central Anatolia. Journal of Family Violence, 31(6), 711-719. https://doi.10.1007/s10896-016-9828-9
• Alhalal, E., Ta’an, W. ve Alhalal, H. (2021). Intimate partner violence in Saudi Arabia: A systematic review. Trauma, Violence, Abuse Journal, 22(3), 512-526. https://doi.10.1177/1524838019867156
• Almiş, B. H., Kütük, E. K., Gümüştaş, F. ve Çelik, M. (2018). Risk factors for domestic violence in women and predictors of development of mental disorders in these women. Arch Neuropsychiatry, 55, 67-72. https://doi.10.29399/npa.19355
• Alpsalaz Demirtaş, S. (2019). 18-49 yaş grubu evli kadınların eş şiddetine maruz kalmaları ile aile planlaması tutum ve davranışları arasındaki ilişki [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Altın, G. (2021). Covid-19 pandemisi bağlamında kadına karşı şiddete ilişkin bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 211-225. https://doi.org/10.33417/tsh.760243
• Aslan, E., Bodur, G., Kızılkaya Beji, N., Alkan, N. ve Aksoy, Ö. (2019). Exposure to domestic violence in women living in Istanbul and Aegean regions: A Turkish sample. Ciência & Saúde Coletiva, 24(8), 2835-2844. https://doi.10.1590/1413-81232018248.22952017
• Barış, İ. ve Taylan, H. H. (2020). Küresel salgın sürecinde Türkiye’de aile içi sorunlar. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, Gürsoy Akça Özel Sayısı(5), 13- 32.
• Başar, F. & Demirci, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve şiddet. KASHED, 2(1), 41-52.
• Başar, F. ve Demirci, N. (2018). Domestic violence against women in Turkey. Pakistan Journal of Medical Sciences, 34(3), 660-665. https://doi.10.12669/pjms.343.15139
• Belen, Ö. (2019). Türkiye’de aile içi şiddet konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Bedir, N., Ekerbiçer, H. Ç., İnci, M. B., Köse, E., Karatepe, T., Demirbaş, M., . . . Ark. (2017). Sakarya’da yaşayan bir grup kadının şiddet algı durumları ve bunu etkileyen faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 7(4), 188-196. https://doi.10.31832/smj.363175
• Bulgurcuoğlu, S. E. ve G. Kelebek Küçükarslan. (2021). Covid-19 pandemisinde (yeniden) inşa edilen mekânda kadına yönelik ev içi şiddeti anlamak. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 71-83. https://doi.10.17065/huniibf.734590
• Büyükyılmaz, A. ve Demir, Ç. (2016). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddetin belirleyenleri: multinomial logit model yaklaşımı. Ege Akademik Bakış, 16(3), 443-450. https://doi.10.21121/eab.201819965
• Ciftci, S. ve Acik, Y. (2020). Domestic violence and affectıng factors among married women aged between 15-49 years. Medicine Sciene İnternational Medical Journal, 9(4), 56-65. https://doi.10.5455/medscience.2020.05.075
• Demir, D. (2019). Kadına yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyet: Evli kadın ve erkeklerde algı, tutum ve yaşantıların incelenmesi [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Dildar, Y. (2020). Is economic empowerment a protective factor against intimate partner violence? evidence from Turkey. The European Journal of Development Research, 1-34. https://doi.10.1057/s41287-020-00311-x
• Doğrucan, A. & Yıldırım, Z. (2020). Kadına yönelik aile içi şiddet üzerine bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2/2020), 122-138.
• Duran, S. ve Eraslan, S. T. (2019). Violence against women: Affecting factors and coping methods for women. Journal Of Pakistan Medical Association, 69(1), 53-57.
• Duva, Y. (2019). Çanakkale il merkezinde kadına yönelik şiddetin yaygınlığının araştırılması, risk faktörleri ile ruhsal dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Erdem, Ö. (2020). Türkiye'de farklı etnisiteye sahip kadınların aile içi şiddet yönünden incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Eroğlu, D. ve Gençay, H. (Eds.). (2020). Salgında kadın olmak araştırma raporu. Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği. https://www.stgm.org.tr/sites/default/files/2021-02/salginda-kadin-olmak-uzun-rapor-final.pdf
• Ergönen Toprak, A., Biçen, E. ve Ersoy, G. (2020). COVID-19 salgınında ev içi şiddet. The Bulletin of Legal Medicine, 25 Special Issue, 47-56. https://doi.org/10.17986/blm.2020.v25i.1408
• Güler, C. ve Benli, G. (Eds.). (2020). Şiddet ve Korona dönemi çalışma ilişkileri raporu: Toz bezi değiliz ev işçisiyiz. Ev İşçileri Dayanışma Sendikası. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/1081
• Gencer, M. Z., Ağırman, E. ve Arıca, S. (2019). İstanbul ilinde kadına yönelik şiddet sıklığı ve kadınların şiddet algısı. Ahi Evran Medical Journal, 3(1), 18-25.
• Gökkaya Bilican, V. (2009). Türkiye’de şiddetin kadin sağlığına etkileri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 167-179.
• Güçlü, Y. A. ve Can, H. (2018). Ethnic background and alcohol use of the spouse emerge as major risk factors for domestic violence: An observational study from Turkey. Journal of Pakistan Medical Association, 68(12), 1782-1786.
• Gümüş, A. B., Şıpkın, S. ve Erdem, Ö. (2020). The prevalence of intimate partner violence against women and women's methods of coping with partner violence. Journal of Psychiatric Nursing, 11(2), 79-87. https://doi.10.14744/phd.2020.58561
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet 2008. Hacettepe Üniversitesi. https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20-%20raporlar/Aile%20i%C3%A7i%20%C5%9Eiddet%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%C4%B1/2008_TKAA-AnaRapor.pdf
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2015). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. Hacettepe Üniversitesi. https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20-%20raporlar/Aile%20i%C3%A7i%20%C5%9Eiddet%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%C4%B1/2014_AiSA_Anarapor.pdf
• İzgi, Ş. (2020). Aile içi şiddet, çocukluk çağı travmaları, aleksitimi ve bedenselleştirme arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi
• Jungari, S., Chauhan, B. G., Bomble, P. ve Pardhi, A. (2020). Violence against women in urban slums of India: A review of two decades of research. Global Public Health(Online), 1-19. https://doi.10.1080/17441692.2020.1850835
• Kadın Dayanışma Vakfı. (2017). Kadın Danışma Merkezi 2016 Yılı Faaliyet Raporu. Kadın Dayanışma Vakfı. https://www.kadindayanismavakfi.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/Kadin-Danisma-Merkezi-2016-Faaliyet-Raporu-1.pdf
• Kadın Dayanışma Vakfı. (2018). Kadın danışma merkezi 2017 yılı faaliyet raporu. Kadın Dayanışma Vakfı. https://siginaksizbirdunya.org/images/files/kadin-danisma-merkezi-faaliyet-raporu-2017.pdf
• Kahya, Y. (2018). Intimate partner violence victimization and perpetration in a Turkish female sample: Rejection sensitivity and hostility. Journal of Interpersonal Violence, 0(Online), 1-24. https://doi.10.1177/0886260518786499
• Karayel Kutluoğlu, H. (2019). Kadına yönelik şiddet, araştırma 93, İNSAMER.
• Kaya, E. (2019). Kisecik Köyündeki Kadınların Aile İçindeki Kadına Yönelik Şiddete Bakış Açıları [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Koç, D. (2021). Niksar şehrinde kadına yönelik şiddetin coğrafi analizi [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
• Kourti, A., Stavridou, A., Panagouli, E., Psaltopoulou, T., Spiliopoulou, C., Tsolia, M., . . . Tsitsika, A. (2021). Domestic violence during the Covid-19 pandemic: A systematic review. Trauma, Violence & Abuse, Online, 1-27. https://doi.10.1177/15248380211038690
• Köşgeroğlu, N., Ünsal, A., Türe, A., Çulha, İ. ve Öz, Z. (2016). Eskişehir'de yaşayan bir grup kadının aile içi şiddete maruziyet durumları ile sosyo- demografik özellikleri arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 83-94. https://doi.10.17494/ogusbd.52885
• Mete, B., Pehlivan, E., Bektaş, D., Tekin, Ç. ve Çakmak, E. (2018). Malatya kent merkezinde yaşayan yetişkin kadınlarda aile içi şiddet sıklığı ve etkileyen faktörler. STED, 27(5), 297-304.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D.G., PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. PLoS Med. 2009 6(7):e1000097. https://doi.10.1371/journal.pmed.1000097
• Mor Salkım Kadın Dayanışma Derneği. (2018). Flört şiddeti farkındalık analizi. Mor Salkım Kadın Dayanışma Derneği https://insanhaklariizleme.org/vt/yayin_view.php?editid1=1012
• Najafova, L. (2020). Türkiye'de kadına yönelik aile içi şiddet ilgili araştırmaların sistematik derlemesi [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Özpınar, S., Horasan, G. D., Baydur, H. ve Canbay, T. (2016). Factors affecting the views and experiences of women living in the city centre of Manisa, Turkey, regarding domestic violence. Australian Journal of Primary Health, 22(5), 466-471. https://doi.10.1071/PY15032
• Sen, S. ve Bolsoy, N. (2017). Violence against women: prevalence and risk factors in Turkish sample. BMC Women's Health, 17(1), 100-108. https://doi.10.1186/s12905-017-0454-3
• Shahar, H.K., Jafri, F., Zulkefli, N.O.M. ve Ahmad, N. (2020). Prevalence of intimate partner violence in Malaysia and its associated factors: a systematic review. BMC Public Health, 20, 1-9. https://doi.10.1186/s12889-020-09587-4
• Sünbül, A. (2019). Kadın sağlığını etkileyen faktörler : Kocagür örneği [Yayımlanamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Şenyurt Akdağ, A., Yavuz, B., Ünal, B., Tanay Aksaç, G., Köseoğlu Güldal, F., Kara, Ö., Vardar, N. ve Temur, N. (Eds.). (2021). Covid-19 pandemi sürecinde engelli kadınların insan hakları izleme raporu. Engelli Kadın Derneği. http://engellikadin.org.tr/wp-content/uploads/2021/03/ENGKAD-COVID-19-IZLEME.pdf
• Şiddeti Önleme Ve Rehabilitasyon Derneği-İMDAT. (2021). Israrlı Takip/Stalking Raporu Nisan 2021. Şiddeti Önleme Ve Rehabilitasyon Derneği-İMDAT. https://2595e3d7-a9ac-442d-8d0f-773af918d364.filesusr.com/ugd/837a3b_7f723a47e7a348a2b5962c2e65cb04a8.pdf
• Tanrıverdi, G., Çapık, C. ve Gürsoy, M. Y. (2018). Prevalence of domestic violence against married women in Turkey and associated risk factors. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 38(3), 218-229. https://doi.10.5336/medsci.2017-58822
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Kadına yönelik şiddetle mücadele ulusal eylem planı 2012-2015’in genel bir değerlendirilmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergı̇si, 16(Özel Sayı I), 115-122. https://doi.10.18493/kmusekad.73231
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. (2020). https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66494/pandemi.html
• Tel, H., Kocataş, S., Güler, N., Tel Aydın, H. ve Gündoğdu, N. A. (2019). Evli kadınların aile içi şiddete maruz kalma durumu ve etkileyen faktörler. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(Özel Sayı), 256-264. https://doi.10.21733/ibad.611511
• Tekin, Ü. (2011). Şiddet. Orient Yayınları.
• United Nations. (2020). Human Development Report 2020, New York. https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/human_development/hdr-2020.html
• Usher, K., Bhullar, N., Durkin, J., Gyamfi, N., Jackson, D. (2020). Family violence and COVID-19: Increased vulnerability and reduced options for support. International Journal of Mental Health Nursing. 29(4), 549–552. https://doi.10.1111/inm.12735
• Uskun, E., Çelik, A., Ersoy, P., Sönmez, Y. ve Kişioğlu, A. N. (2021). Isparta’da kadının statüsü: evli kadınlara yönelik ev içi şiddet parametreleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 28(1), 115-125. https://doi.10.17343/sdutfd.805402
• Ünal, B. ve Gülseren, L. (2020). COVID-19 pandemisinin görünmeyen yüzü: Aile içi kadına yönelik şiddet. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(Ek 1), 89-94. https://doi.10.5505/kpd.2020.37973
• Yavuz, K. & Çakıcı Okur F. (2021). Şiddet mağduru kadına verilen sosyal hizmetler: Trabzon ili örneği. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 10(19), 36-60.
• Yıldırım, A., Aşılar, R. H. ve Avcı, İ. A. (2019). Evli kadınların aile içi şiddete ilişkin tutumlarının incelenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(4), 407-417.
• Yıldız Tomgaç, S. (2019). Kadına Yönelik Şiddetin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Iğdır Üniversitesi.
• World Health Organization. (2002). World report on violence and health. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42495/9241545615_eng.pdf
• World Health Organization. (2019). Coronavirus disease (COVID-19). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19