Ortaöğretim Öğrencilerinin Akademik Erteleme Davranışları ile Okula İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkide Düşünme İhtiyacının Aracı Rolü

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 1354 - 1374, 30.10.2023

Mehmet Demir , Erhan Tunç

https://doi.org/10.47793/hp.1354845

Öz

Çalışma ortaöğretim öğrencilerinin akademik erteleme, okula ilişkin tutum ve düşünme ihtiyaçlarına yönelik olarak ilgili kavramları bu çalışma grubunda ele almak ve bu değişkenlerin ortaöğretim öğrencilerinde ilişkisini anlamak üzerine yapılandırılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinde akademik erteleme ile okula ilişkin tutum arasındaki ilişkide düşünme ihtiyacının aracı rolünü incelemektir. Araştırmada ayrıca veri toplama araçlarından elde edilen puanların cinsiyet değişkenine göre değişip değişmediği incelenmiştir. Araştırmanın verileri 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Gaziantep ilinde bulunan farklı lise türlerine devam eden yaşları 15-18 aralığında değişen 498 öğrenciden toplanmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Akademik Erteleme Ölçeği, Okula İlişkin Tutum Değerlendirme Ölçeği ve Düşünme İhtiyacı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma korelasyonel modelde betimsel bir çalışmadır. Yapılan analizlerde akademik erteleme ve düşünme ihtiyacı puanlarının cinsiyete göre değişmediği bununla birlikte okula ilişkin tutum puanlarının kızlar lehinde cinsiyete göre farklılaştığı görülmüştür. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin ölçek puanları arasında korelasyon katsayılarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu ve akademik erteleme ile okula ilişkin tutum arasındaki ilişkide düşünme ihtiyacının kısmi aracılık etkisinin olduğu görülmüştür. Genel olarak modelde açıklanan varyanslar değerlendirildiğinde akademik erteleme değişkeninin tek başına, okul tutumu değişkeninin yaklaşık %58’ini, düşünme ihtiyacı değişkeninin yaklaşık % 16’sını açıkladığı belirlenmiştir. Açıklanan varyanslarda diğer değişkenlerin etkileri de dikkate alındığında akademik erteleme ve düşünme ihtiyacı değişkenlerinin birlikte okul tutumu değişkeninin yaklaşık %59’unu açıkladığı görülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda ortaöğretim öğrencilerine yönelik olarak çeşitli araştırmalar ve politikalar düzenlenebilir. Ayrıca okul psikolojik danışmanlarının öğrenci görüşmelerinde çalışmanın bulgularını göz önünde bulundurmalarının işlevsel katkı sağlayacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

akademik erteleme, düşünme ihtiyacı, okula ilişkin tutum

Teşekkür

Sayın editör bu makale yüksek lisans tezimden makaleye çevrilmiştir. Ayrıca 2021 Muş PDR kongresinde özet şeklinde sunulmuştur. teşekkür ederim

The Mediator Role of Need for Cognition on the Relationship Between High School Students’ Academic Procrastination Behaviors and Attitudes Towards School

Öz

The study was structured to address the concepts related to academic procrastination, attitudes towards school and need for cognition of high school students in this study group and to understand the relationship between these variables in high school students. In this context the aim of this study is to investigate the mediator role of the need for cognition in the relationship between academic procrastination and school attitude in high school students. The research also examined whether the scores obtained from the data collection tools change according to their gender.The data of the study were collected from 498 students aged between 15-18 years who attended different types of high schools in Gaziantep province in the 2018-2019 academic year. As data collection tools; Academic Procrastination Scale, School Attitude Rating Scale and Need for Cognition Scale were used. The research is a descriptive study in correlational model. The analysis revealed that academic procrastination and need for cognition scores did not differ by gender, but attitude towards school scores differed in favor of girls. According to the findings of the study, correlation coefficients between the students' heel scores were statistically significant; and the need for cognition in the relationship between academic procrastination and school attitudes has a partial mediating effect. In general, when the variances explained in the model were evaluated, it was found that academic procrastination alone explained about 58% of school attitude variable and about 16% of need for cognition variable. When the effects of other variables were also taken into account in the explained variances, it was seen that academic procrastination and need for cognition variables together explained about 59% of the school attitude variable. In line with the findings, various researches and policies can be organized for high school students. In addition, it can be said that school counselors taking the findings of the study into consideration in student interviews will make a functional contribution.

Anahtar Kelimeler

academic procrastination, need for cognition, school atittude

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2012).Okula ilişkin tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlikçalışması.Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 30–45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6154/82683
• Adıgüzel, A., & Culha, A.(2016).Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerininöğrencilerin okula yönelik tutumlarına etkisi. Electronic Journal ofEducationSciences, 5(9), 42-52 .https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejedus/issue/26455/278560
• Balkıs, M. (2006).Öğretmen adaylarının davranışlarındaki erteleme eğilimlerinin düşünme ve karar verme tarzları ile ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M., & Duru, S. (2006). Üniversite öğrencilerinde akademik erteleme eğiliminin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 7(2), 57-73. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egeefd/issue/4915/67280
• Balkıs, M., & Arslan, G. (2016). Okul tutum değerlendirme ölçeğinin psikometrik özellikleri: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-16. https://doi.org/10.12780/uusbd.00234
• Berber Çelik, Ç. (2014). Akademik ertelemenin bazı psiko-sosyal değişkenlere göre açıklanması ve gerçeklik terapisine dayalı akademik erteleme ile başa çıkma eğitim programının etkililiğinin sınanması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Cacioppo, J. T., Petty, R. E., Feinstein, J. A., & Jarvis, B. G. (1996). Dispositional differences in cognitive motivation: The life and times of ındividuals varying in need for cognition. Psychological Bulletin, 119(2), 197-253. https://doi.org/10.1037/0033-2909.119.2.197
• Cacioppo, J. T., & Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 116- 131. https://doi.org/10.1037/0022-3514.42.1.116
• Çakıcı, D. Ç. (2003).Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademikerteleme davranışının incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi ]. AnkaraÜniversitesi.
• Cenkseven, F., & Akar-Vural, R. (2006). Ergenlerin düşünme gereksinim ve cinsiyetlerine göre problem çözme becerilerinin karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, Güz: 25. 3-10
• Cerit, H. (2019). Lise öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzlarıyla akademik erteleme ve genel erteleme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Çetin, İ. (2017). Anadolu imam hatip liselerinde öğrenim gören öğrencilerin okula ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlerle açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Cohen, A. R., Stotland, E., & Wolfe, D. M. (1955). An experimentalinvestigation of need for cognition. Journal of Abnormaland Social Psychology, 51(2), 291-294. https://doi.org/10.1037/h0042761
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Atıf İndeksi, 001-414.
• Demirci, S. (1998). Düşünme ihtiyacı ölçeği psikometrik özellikleri:Düşünme ihtiyacı, kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük ilişkilerinin incelenmesi [Yayımlanmamışyüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Demirtaş-Madran, H. A. (2012). Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve düşünme ihtiyacı. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 1-10.
• Ersoy, E. (2009) Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği Malatya örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209–30.
• Ferrari, J. R. (1991). Compulsive procrastination: Some self-reported characteristics. Psychological Reports, 68(2), 455-458. https://doi.org/10.2466/pr0.1991.68.2.455
• Ferrari, J. R., & Beck, B. (1998). Affective responses before and after fraudulent excuses by academic procrastinators. Education, 118, 529-537.
• Fleischhauer, M., Enge, S., Brocke, B., Ullrich, J., Strobel, A., & Strobel, A. (2010). Same or different? Clarifying the relationship of need for cognition to personality and intelligence. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(1), 82-96. https://doi.org/10.1177/0146167209351886
• Flett, G. L., Blankstein, K. R., Hewitt, P. L., & Koledin, S. (1992). Components of perfectionism and procrastination in college students. Social Behavior and Personality:An International Journal, 20(2), 85-94. https://doi.org/10.2224/sbp.1992.20.2.85
• Gençdoğan, B. (2001). Üniversite öğrencilerinin düşünme ihtiyaçlarının bazıdeğişkenler açısından incelenmesi.Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 227–234.
• Gök, M. (2015). Bişkek şehrindeki 9. 10. ve 11. sınıf öğrencilerinin akademik başarısnı etkileyen bazı faktörlerin analizi. Manas Araştırmaları Dergisi, 4(1), 75-89
• Gülebağlan, C. (2003). Öğretmenlerin işleri son ana erteleme eğilimlerinin, mesleki yeterlilik algıları, mesleki deneyimleri ve branşları bakımından karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gülgöz, S., & Sadowski, C. J. (1995). Düşünme ihtiyacı ölçeğinin Türkçe uyarlaması ve öğrenci başarı göstergeleri ile korelasyonu. Türk Psikoloji Dergisi, 10(35), 15-24.
• Haugtvedt, C. P., & Petty, R. E. (1992). Personality and persuasion: Need for cognition moderates the persistence and resistance of attitude changes. Journal of Personality and Social Psychology, 63(2), 308-319. https://doi.org/10.1037/0022-3514.63.2.308
• Haycock, L.A., McCarthy, P., & Skay, C.L. (1998). Procrastination incollege students: The role of self-efficacy and anxiety. Journal of Counselingand Development, 76(3), 317-325. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1998.tb02548.x
• Hayes, A. F. (2009). Beyond Baron andKenny: Statistical Mediation Analysis in the New Millennium. CommunicationMonographs, 76(4), 408-420. https://doi.org/10.1080/03637750903310360
• Hill, B. D., Foster, J. D., Elliott, E. M., Shelton, J. T., McCain, J., & Gouvier, D. (2013). Need for cognition is related to higher general intelligence, Fluid intelligence,and crystallized intelligence, but not working memory. Journal of Research in Personality, 47(1), 22–25. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2012.11.001
• Hill, M.B., Hill, D.A., Chabot, A.E., & Barral, J.F. (1978). A survey of college faculty and student procrastination.College StudentJournal, 12(3), 256-262
• İlhan-Tunç, A. (2009). Kız çocuklarının okula gitmeme nedenleri Van ili örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(1), 237-269.
• Kandemir, M. (2010). Akademik ertelemeyi açıklayıcı bir model [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kara, Ö. (2019). Lise öğrencilerinin serbest zaman egzersize katılım düzeyleri ile akademik erteleme düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kınık, Ö. (2015). Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışları ile fonksiyonel olmayan tutumlar, depresyon düzeyleri ve benlik-saygıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Kızılkaya Cumaoğlu, G., & Diker Çoşkun, Y. (2012). Ögretmenlerin akademik erteleme davranışı ile teknoloji kullanım durumları arasındaki ilişki .Turkish Studies- İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7(4), 2237-2247.http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4140
• Klassen, R. M. and Kuzucu, E. (2009). Academic procrastination and motivation ofadolescents in Turkey. Educational Psychology, 29(1), 69-81. https://doi.org/10.1080/01443410802478622
• Knaus, W. J. (1998). Do it now! Break the procrastination habit. JohnWiley and Sons, Inc.
• Knaus, W. J. (2002). The procrastination workbook. New Harbinger Pub.
• Kpolovie, P.J., Joe, A.I., & Okoto, T. (2014). Academic achievement prediction: Role of interest in learning and attitude towards school. International Journal of Humanities Social Sciences and Education (IJHSSE), 1(11), 73-100.
• Levy, Y., & Ramim, M. M. (2012). A study of online exams procrastination using data analytics techniques. Interdisciplinary Journal of E-Learning and Learning Objects , 8,97-113. https://doi.org/10.28945/1730
• Onwuegbuzie, A. J. (2004). Academic procrastination and statistics anxiety. Assessment ve Evaluation in Higher Education, 29(1), 3-19.https://doi.org/10.1080/0260293042000160384
• Pişkin, B. (2005). Öğrencilerin okula yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Polat,R. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bazı sosyo-demografik özellikleri ve düşünme ihtiyacına göre problem çözme becerilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, andbehavioural differences between high and low procrastinators. Journal ofCounseling Psychology. 33, 387-394.https://doi.org/0.1037/0022-0167.33.4.387
• Saraçaloğlu, A. S., & Göktaş, İ. (2016). Variables that predict academic procrastination behavior in prospective primary school teachers [Sınıf öğretmeni adaylarının akademik erteleme davranışını yordayan değişkenler]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 6 (1), 43-61. https://doi.org/10.12973/jesr.2016.61.3
• Saraçoğlu, A. S., & Çengel, M., (2013), Cinsiyet, yaş ve düşünme ihtiyacı düzeyinin biliş ötesi farkındalığı yordayıcılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14(1),01-13
• Sarmany-Schuller, I. (1999). Procrastination, need for cognition and sensation seeking. Studia psychologica 41(1), 73-85
• Senecal, C., Julien, E., & Guay, F., (2003) Role conflict and academic procrastination: A self-determination perspective. European Journal of Social Psychology. 33, 135–145.https://doi.org/10.1002/ejsp.144
• Shrout, P. E., & Bolger, N. (2002). Mediation in experimental and nonexperimental studies: New procedures and recommendations. Psychological Methods, 7(4), 422–445. https://doi.org/10.1037/1082-989X.7.4.422
• Şimşek, D. (2018). Uyarılmaya dayalı erteleme davranışını arama: Aktif erteleme ve heyecan arama, düşünme ihtiyacı ve siber aylaklıkla ile ilişkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş:(Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları). Ekinoks.
• Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: Frequency andcognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 503-509.https://doi.org/10.1037/0022-0167.31.4.503
• Sorhan, G. (2014). Üniversite öğrencilerinin düşünme ihtiyaçlarının temel psikolojik ihtiyaçlarının doyumuna göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi
• Sözbilir, M., Akıllı,M., & Ozan, C.(2010). Yusufeli’de öğrencilerin okula karşı tutumları. Geçmişten Geleceğe Yusufeli Sempozyumu, Yusufeli Belediyesi, Yusufeli.
• Steel, P., & Ferrari, J. (2013). Sex, education and procrastination: An epidemiological study of procrastinators’characteristics from a global sample. European Journal of Personality, 27(1), 51-58.https://doi.org/10.1002/per.1851
• Stern, M. (2012). Evaluating and promoting positive school attitude in adolescents. Springer
• Tunç, E., & Beşaltı, M. (2014). Okul yaşam kalitesinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Journal of Education, 3 (4), 28-39.https://doi.org/10.19128/turje.181090
• Ünsal Seydooğulları, S., Uğur, E., Tanhan, A., & Genç, E. (2023). Lise öğrencilerinin akademik erteleme davranışının problemli internet kullanımı ve mükemmeliyetçilik ile ilişkisinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 37(1), 145-164. https://doi.org/10.33308/26674874.2023371439
• Uyanık, N. (2017).Eğitim fakültesi öğrencilerinin düşünme stilleri İle düşünme ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Uzun Özer, B. (2009). Bir grup lise öğrencisinde akademik erteleme davranışı: Sıklığı,olası nedenleri ve umudun rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32),12-19
• Uzun Özer, B., Demir, A., & Ferrari, J. R. (2009). Exploring academic procrastination among Turkish students: Possible gender differences in prevalence and reasons. The Journal of Social Psychology, 149(2), 241-257.https://doi.org/10.3200/SOCP.149.2.241-257
• Uzun, E. A., & Deniz, E.M. (2017). Bir grup lise öğrencisinde akademik erteleme davranışı: Sıklığı,olası nedenleri ve umudun rolü. ABMYO Dergisi, (46), 1-20.
• Verplanken, B., Hazenberg, P. T., & Palenewen, G. R. (1992). Need for cognition and external information search effort. Journal of Research in Personality, 26, 128-136.https://doi.org/10.1016/0092-6566(92)90049-A
• Watson, D. C (2001). Procrastination and the five-factor model: A facet level analysis. Personality And Individual Differences, 30, 149-159.https://doi.org/10.1016/S0191-8869(00)00019
• Wieber, F., & Gollwitzer, P. M. (2010). Overcoming Procrastination Through Planning. C. Andreou, ve M. D. White, (Ed.), The Thief of Time: Philosophical Essays on Procrastination içinde(s. 185-205). Oxford Univercity Press.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S.(2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.