Dijital Dünyada Hastalık Korkusu: Siberkondri ve Sosyal Medya Bağımlılığı ile İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 136 - 154, 30.06.2024

Elvan Yıldız Akyol Hatice Yalçın İrem Nur Ünal

https://doi.org/10.47793/hp.1410389

Öz

Bu çalışmanın amacı sosyal medya bağımlılığının siberkondriyi anlamlı biçimde yordayıp yordamadığını incelemektir. Ayrıca, bu çalışma kapsamında siberkondrinin yetişkinlerin sağlık kurumlarına aylık başvuru sıklığı ve günlük sosyal medya kullanım sürelerine göre anlamlı şekilde farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinde ikamet etmekte olan 196 kadın ve 188 erkek olmak üzere toplam 384 yetişkin oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında veri toplamak için katılımcılara, araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu (KBF), Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ-33) ve Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (BSMBÖ) uygulanmıştır. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda siberkondri ve sosyal medya bağımlılığı arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Sosyal medya bağımlılığının siberkondriyi ne düzeyde yordadığını test etmek maksadıyla yapılan analizler neticesinde sosyal medya bağımlılığının yetişkinlerin siberkondri düzeylerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır (R2 = .17, p < .01). Ayrıca, günlük sosyal medya kullanım süresi arttıkça siberkondri puanlarının da arttığı bulunmuştur. Siberkondri puanlarının yetişkinlerin sağlık kurumlarına aylık başvuru sıklığına göre ise anlamlı olarak farklılaşmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

siberkondri, sosyal medya bağımlılığı, yetişkinler

Etik Beyan

Bu araştırma için Gazi Üniversitesi Etik Kurul Komitesi’nden 24.11.2022 tarihinde, 20 sayılı toplantı E-77082166-604.01.02-520067 sayılı kararla bu araştırılmanın gerçekleştirilmesinde etik bir sakınca bulunmadığına dair onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Teşekkür

Bu araştırma TÜBİTAK 2009-A programı kapsamında maddi olarak desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı TÜBİTAK’a teşekkür ederiz.

Fear of Illness in the Digital World: Cyberchondria and Its Relationship with Social Media Addiction

Öz

The aim of this study is to examine whether social media addiction significantly predicts cyberchondria. In addition, within the scope of this study, it was investigated whether cyberchondria differ significantly according to the frequency of monthly visits to health services and daily social media usage time of adults. The study group consists of 384 adults (196 women, 188 men) residing in Ankara. In order to collect data, the Personal Information Form (PIF), Cyberchondria Severity Scale (CSS-33), and Bergen Social Media Addiction Scale (BSMAS) were applied to the participants. In accordance with the purpose of the study, the relational survey model, one of the quantitative research methods, was used. The results showed that there is a positive and significant relationship between cyberchondria and social media addiction. As a result of the analyses conducted to test to what extent social media addiction predicts cyberchondria, it was concluded that social media addiction was a significant predictor of adults' cyberchondria levels (R2 = .17, p < .01). In addition, it was found that cyberchondria scores increased as the duration of daily social media use increased. And also, the results showed that cyberchondria scores did not differ significantly according to the frequency of monthly visits to health services.

Anahtar Kelimeler

cyberchondria, social media addiction, adults

Etik Beyan

For this research, ethical approval was obtained from the Ethics Committee of Gazi University on 24.11.2022, with the decision number E-77082166-604.01.02-520067, stating that there are no ethical concerns in conducting this research.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Teşekkür

This research was financially supported by the TÜBİTAK 2009-A program. We would like to thank TÜBİTAK for their support.

Kaynakça

• Aiken, M., ve Kirwan, G. (2012, July). Prognoses for diagnoses: medical search online and “cyberchondria”. BMC Proceedings, 6(4), 1-1. https://doi.org/10.1186/1753-6561-6-S4-P30
• AlGhamdi, K. M., ve Moussa, N. A. (2012). Internet use by the public to search for health-related information. International Journal of Medical Informatics, 81(6), 363-373. https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2011.12.004
• Andreassen, C. S., Pallesen, S., ve Griffiths, M. D. (2017). The relationship between addictive use of social media, narcissism, and self-esteem: Findings from a large national survey. Addictive Behaviors, 64, 287-293. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2016.03.006
• Bacı, H. (2023). Erişkinlerde siberkondri düzeyi ve etkileyen faktörler [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Başoğlu, M. A. (2019). Edirne il merkezinde 15-49 yaş grubu kadınların siberkondrinin sürekli kaygı ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Brown, R. J., Skelly, N., ve Chew-Graham, C. A. (2020). Online health research and health anxiety: a systematic review and conceptual integration. Clinical psychology: Science and practice, 27(2), e12299. https://doi.org/10.1111/cpsp.12299
• Cao, X., Gong, M., Yu, L., ve Dai, B. (2020). Exploring the mechanism of social media addiction: An empirical study from WeChat users. Internet Research, 30(4), 1305-1328. https://doi.org/10.1108/INTR-08-2019-0347
• Chen, A. (2019). From attachment to addiction: The mediating role of need satisfaction on social networking sites. Computers in Human Behavior, 98, 80-92. https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.03.034
• Crane, K. (2014). Cyberchondria: How the internet can afflict your (mental) health. US News and World Report.
• Çiftçi, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 417-434.
• Darı, A. B. (2017). Sosyal Medya ve Sağlık. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(18), 731-758.
• Demirci, İ. (2019). Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20, 15-22. https://doi.org/10.5455/apd.41585
• Deniz, S. (2020). Bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi. İnsan ve İnsan, 7(24), 84-96. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.674726
• Doğan, S., Acar, F. ve Baynal Doğan, T.G. (2021). İnternet bağımlılığı ve sağlık anksiyetesinin siberkondria davranışları üzerine etkisi. Erciyes Akademi, 35(1), 281-298.
• Doğanyiğit, P. B., ve Keçeligil, H. T. (2022). Covid-19 pandemi sürecinde bireylerin sağlık kaygılarının siberkondri üzerindeki etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3), 355-362. https://doi.org/10.34087/cbusbed.1021471
• Dwyer, D. S., ve Liu, H. (2013). The impact of consumer health information on the demand for health services. The Quarterly Review of Economics and Finance, 53(1), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.qref.2012.11.002Get rights and content
• Ertaş, H., Kıraç, R., ve Ünal, S. N. (2020). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin siberkondri düzeyleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(23), 1746-1764. https://doi.org/10.26466/opus.616396
• Fergus, T. A. (2014). The Cyberchondria Severity Scale (CSS): an examination of structure and relations with health anxiety in a community sample. Journal of Anxiety Disorders, 28(6), 504-510. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2014.05.006
• Fergus, T. A., ve Dolan, S. L. (2014). Problematic internet use and internet searches for medical information: the role of health anxiety. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(12), 761-765. https://doi.org/10.1089/cyber.2014.0169
• Fergus, T. A., ve Spada, M. M. (2017). Cyberchondria: Examining relations with problematic Internet use and metacognitive beliefs. Clinical Psychology ve Psychotherapy, 24(6), 1322-1330. https://doi.org/10.1002/cpp.2102
• George, D., ve Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Londan: Routledge.
• González-Rivera, J. A., Santiago-Olmo, K. L., Cruz-Rodríguez, A. S., Pérez-Ojeda, R. J., & Torres-Cuevas, H. (2020). Development and validation of the brief cyberchondria scale in Puerto Rico. Measurement, 1, 1-9. https://doi.org/10.24327/ijrsr.2020.1101.4984
• Gürkan, A. T., Özdelikara, A., ve İnanlı, T. K. (2023). Hemşirelik öğrencilerinde e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri ilişkisi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(4), 474-480. https://doi.org/10.32329/uad.1364668
• Hashemi, S. G. S., Hosseinnezhad, S., Dini, S., Griffiths, M. D., Lin, C. Y., ve Pakpour, A. H. (2020). The mediating effect of the cyberchondria and anxiety sensitivity in the association between problematic internet use, metacognition beliefs, and fear of COVID-19 among Iranian online population. Heliyon, 6(10), e05135. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05135
• International Telecommunication Union. (2016). ICT facts and figures 2016. [Press Release]. Erişim adresi: http://www.itu.int/en/mediacentre/pages/2016-PR30.aspx
• Işıkdere, A. (2016). Sosyal medya hastalıkları. Erişim adresi: https://bilimdili.com/doga-cevre/tip/sosyal-medya-hastaliklari/
• Ivanova, E. (2013). Internet addiction and cyberchondria-Their relationship with well-being. The Journal of Education, Culture, and Society, 4(1), 57-70.
• Ivanova, E., ve Karabeliova, S. (2014). Elaborating on Internet addiction and cyberchondria–relationships, direct and mediated effects. Journal of Education Culture and Society, 5(1), 127-144.
• Ivanova, E., ve Karabeliova, S. (2014). Elaborating on Internet addiction and cyberchondria–relationships, direct and mediated effects. Journal of Education Culture and Society, 5(1), 127-144.
• Kalmaz, A., ve Temal, M. (2024). Kronik hastalığı olan ve olmayan bireylerde akılcı ilaç kullanımı, sağlık anksiyetesi ve siberkondri. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 42-54. https://doi.org/10.46237/amusbfd.1255961
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Khazaal, Y., Chatton, A., Rochat, L., Hede, V., Viswasam, K., Penzenstadler, L., ... ve Starcevic, V. (2021). Compulsive health-related internet use and cyberchondria. European Addiction Research, 27(1), 58-66. https://doi.org/10.1159/000510922
• Köse, S., ve Murat, M. (2021). Examination of the relationship between smartphone addiction and cyberchondria in adolescents. Archives of Psychiatric Nursing, 35(6), 563-570. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2021.08.009
• Mansur, F., ve Ciğerci, K. (2022). Siberkondri ve E-sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 11-21. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.961457
• McElroy, E., ve Shevlin, M. (2014). The development and initial validation of the cyberchondria severity scale (CSS). Journal of Anxiety Disorders, 28(2), 259-265. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2013.12.007
• Menon, V., Kar, S. K., Tripathi, A., Nebhinani, N., ve Varadharajan, N. (2020). Cyberchondria: conceptual relation with health anxiety, assessment, management and prevention. Asian Journal of Psychiatry, 53, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102225
• Mrayyan, M. T., AL‐Atiyyat, N., Abu Khait, A., Al‐Rawashdeh, S., Algunmeeyn, A., ve Abunab, H. Y. (2022, May). Does cyberchondria predict Internet addiction among students during the COVID‐19 pandemic? A web‐based survey study. Nursing Forum, 57(3), 337-343. https://doi.org/10.1111/nuf.12682
• Muse, K., McManus, F., Leung, C., Meghreblian, B., ve Williams, J. M. G. (2012). Cyberchondriasis: fact or fiction? A preliminary examination of the relationship between health anxiety and searching for health information on the Internet. Journal of Anxiety Disorders, 26(1), 189-196. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2011.11.005
• Özişli, Ö., ve Ağcadağ, A. (2022). E-sağlık okuryazarlık ve siberkondri arasındaki ilişki üzerine bir saha araştırması. International Journal Of Social Humanities Sciences Research, 9(88), 1979-1985. https://doi.org/10.26450/jshsr.3294
• Özyıldız, K. H., ve Alkan, A. (2022). Akademisyenlerin sağlık anksiyeteleri ile siberkondri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(33), 309-324. https://doi.org/10.21076/vizyoner.903964
• Starcevic, V., ve Berle, D. (2013). Cyberchondria: towards a better understanding of excessive health-related Internet use. Expert Review of Neurotherapeutics, 13(2), 205-213. https://doi.org/10.1586/ern.12.162
• Starcevic, V., Berle, D., ve Arnáez, S. (2020). Recent insights into cyberchondria. Current Psychiatry Reports, 22, 1-8. https://doi.org/10.1007/s11920-020-01179-8
• Starcevic, V., Baggio, S., Berle, D., Khazaal, Y., ve Viswasam, K. (2019). Cyberchondria and its relationships with related constructs: A network analysis. Psychiatric Quarterly, 90, 491-505. https://doi.org/10.1007/s11126-019-09640-5
• Stevenson, F. A., Kerr, C., Murray, E., ve Nazareth, I. (2007). Information from the Internet and the doctor-patient relationship: the patient perspective–a qualitative study. BMC Family Practice, 8, 1-8. https://doi.org/10.1186/1471-2296-8-47
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., ve Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pearson.
• Tanis, M., Hartmann, T., ve Te Poel, F. (2016). Online health anxiety and consultation satisfaction: A quantitative exploratory study on their relations. Patient Education and Counseling, 99(7), 1227-1232. https://doi.org/10.1016/j.pec.2016.01.021Get rights and content
• Tarhan, N., Tutgun-Ünal, A., ve Ekinci, Y. (2021). Yeni kuşak hastalığı siberkondri: Yeni medya çağında kuşakların siberkondri düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(37), 4253-4297. https://doi.org/10.26466/opus.855959
• Tosyalı, H., ve Sütçü, C. S. (2016). Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımının bireyler üzerindeki etkileri. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 3-22.
• Tuna, D. C., Marakoğlu, K., ve Körez, M. K. (2023). Üniversite öğrencilerinin siberkondri ve anksiyete düzeyleri ve ilişkili faktörler: Kesitsel bir çalışma. Turkish Journal of Family Practice, 27(2), 36-44. https://doi.org/10.54308/tahd.2023.96158
• Turan, H. (2022). İnternet bağımlılığı ve siberkondri. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 21-27.
• Turel, O., ve Serenko, A. (2012). The benefits and dangers of enjoyment with social networking websites. European Journal of Information Systems, 21, 512-528. https://doi.org/10.1057/ejis.2012.1
• Turkiewicz, K. L. (2012). The impact of cyberchondria on doctor-patient communication. The University of Wisconsin-Milwaukee.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Coğrafi İstatistik Portalı, Ulusal Veri Sayfası. Erişim adresi:https://data.tuik.gov.tr
• Tüter, M. (2019). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastalarda siberkondri düzeyinin ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• Uzun, S. U., ve Zencir, M. (2021). Reliability and validity study of the Turkish version of cyberchondria severity scale. Current Psychology, 40, 65-71. https://doi.org/10.1007/s12144-018-0001-x
• Varer Akpinar, C., Mandiracioglu, A., Ozvurmaz, S., Kurt, F., ve Koc, N. (2023). Cyberchondria and COVID-19 anxiety and internet addiction among nursing students. Current Psychology, 42(3), 2406-2414. https://doi.org/10.1007/s12144-022-04057-z
• Vujić, A., Volarov, M., Latas, M., Demetrovics, Z., Kiraly, O., ve Szabo, A. (2023). Are cyberchondria and ıntolerance of uncertainty related to smartphone addiction? International Journal of Mental Health and Addiction, 1-19. https://doi.org/10.1007/s11469-023-01054-6
• Wang, L., Wang, J., Wang, M., Li, Y., Liang, Y., ve Xu, D. (2012). Using Internet search engines to obtain medical information: a comparative study. Journal of Medical Internet Research, 14(3), e74. https://doi.org/10.2196/jmir.1943
• White, R. W., ve Horvitz, E. (2009). Cyberchondria: studies of the escalation of medical concerns in web search. ACM Transactions on Information Systems (TOIS), 27(4), 1-37. https://doi.org/10.1145/1629096.1629101
• Yam, F. C., Korkmaz, O., ve Griffiths, M. D. (2023). The association between fear of Covid-19 and smartphone addiction among individuals: the mediating and moderating role of cyberchondria severity. Current Psychology, 42(3), 2377-2390. https://doi.org/10.1007/s12144-021-02324-z
• Yavuz, M. (2017). Siberhondrik nedir? Nasıl bir hastalıktır? Erişim adresi: https://hthayat.haberturk.com/saglik/haber/1022931-siberhondrik-nedir-nasil-bir-hastaliktir
• Zheng, H., Chen, X., Jiang, S., ve Sun, L. (2023). How does health information seeking from different online sources trigger cyberchondria? The roles of online information overload and information trust. Information Processing & Management, 60(4), 103364. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2023.103364
• Zheng, H., ve Tandoc Jr, E. C. (2022). Calling Dr. Internet: analyzing news coverage of cyberchondria. Journalism Practice, 16(5), 1001-1017. https://doi.org/10.1080/17512786.2020.1824586