Psikolojik İyi Oluşun, Belirsizliğe Tahammülsüzlük, Umut ve Demografik Değişkenler Tarafından Yordanması

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 180 - 201, 30.06.2024

İrem Kayacan Tuğba Bingöl

https://doi.org/10.47793/hp.1426217

Öz

Bu çalışmanın amacı, afet sürecinde üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi oluşun, belirsizliğe tahammülsüzlük, umut ve demografik değişkenlere göre yordanıp yordanmadığını incelemektir.. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada ölçme aracı olarak “Psikolojik İyi Oluş Ölçeği”, “Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği”, “Sürekli Umut Ölçeği” ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’daki vakıf ve devlet üniversitelerinde okuyan 150’si kadın (62,2), 91’i erkek (37,8) toplam 241 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veriler Google form aracılığıyla toplanmış ve verilerin analizinde Bağımsız Örneklem t-testi, ANOVA, Pearson Korelasyon analizi ve Regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bağımsız değişkenler psikolojik iyi oluşun %49’unu açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına göre yordayıcı değişkenlerin psikolojik iyi oluş üzerindeki göreli önem sırası; sürekli umut, gelir düzeyi, belirsizliğe tahammülsüzlük, cinsiyet, afet sürecini TV/sosyal medya üzerinden takip etme sıklığı, olası bir afete hazır olma durumu, algılanan ebeveyn tutumudur. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde; gelir düzeyi, sürekli umut ve belirsizliğe tahammülsüzlük değişkenleri anlamlı bir etkiye sahiptir.

Anahtar Kelimeler

psikolojik iyi oluş, umut, belirsizliğe tahammülsüzlük, afet

Etik Beyan

Araştırma kapsamında, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 13.09.2023 tarihinde, 27/09 sayılı kararla araştırma sürecinde kullanılacak tüm ölçme ve değerlendirme araçları için onay alınmıştır.

Prediction of Psychological Well-Being by Intolerance to Uncertainty, Hope and Demographic Variables

Öz

The aim of this study is to examine whether the psychological well-being of university students during a disaster is predicted by intolerance to uncertainty, hope, and demographic variables. In this research, a relational screening model, one of the quantitative research methods, was used. The Psychological Well-being Scale, The Uncertainty Intolerance Scale, Dispositional Hope Scale and the Personal Information Form were used as measurement tools in the research. A total of 241 university students, 150 of whom are women (62.2%) and 91 of whom are men (37.8%), studying at foundation and state universities in Istanbul, constitute the working group of the research. The data were collected via a Google Form and the analysis included Independent Sample t-test, One-Way ANOVA, Pearson Correlation Analysis and Regression Analysis. According to the results, independent variables account for 49% of psychological well-being. When examining the t-test results for the significance of the regression coefficients, it appears that hope and income level have a significant effect.

Anahtar Kelimeler

psychological well-being, hope, ıntolerance to uncertainty, disaster

Etik Beyan

Within the scope of the research, approval was obtained from the Fatih Sultan Mehmet Vakıf University Scientific Research and Publication Ethics Committee for all measurement and evaluation tools to be used in the research process with the decision number 27/09 dated 13.09.2023.

Kaynakça

• Arslan, U., Muyan Yılık, M., Bakalım, O., Bayraktar Uyar, B., & Sağlıklı, Z. H. (2021). Relationship between intolerance of uncertainty and psychological wellbeing during the COVID-19 pandemic: The mediating role of mindfulness. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50(1), 379-399.
• Aydoğdu, F. (2021). Öğretmenlerde çözüm odaklı düşünme ile mutluluk ilişkisinde sürekli umut ve yaşam doyumunun aracı rolü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(Ek 1), 337-360. https://doi.org/10.18863/pgy.983099
• Aytekin, P., & Ay, C. (2015). Hedonik tüketim ve anlık satın alma: İzmir ilinde bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 141-156.
• Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Dugas, M. J., Gosselin, P., & Ladouceur, R. (2001). Intolerance of uncertainty and worry: Investigating pecificity in a non clinical sample. Cognitive Therapy and Research, 25(5), 551-558. https://doi.org/10.1023/A:1005553414688
• Erguvan, F. M. (2015). Üniversite öğrencilerinin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri ile psikolojik iyi olma düzeylerinin incelenmesi [Doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Feldman, D. B., & Snyder, C. R. (2005). Hope and the meaningful life: Theoretical and empirical associations between goal-directed thinking and life meaning. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(3), 401-421. https://doi.org/10.1521/jscp.24.3.401.65616
• Hefferon, K., & Boniwell, I. (2011). Positive psychology: Theory, research and applications. McGraw Hill International.
• Holdcraft, C., & Williamson, C. (1991). Assessment of hope in psychiatric and chemically dependent patients. Applied Nursing Research, 4, 129-134. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80069-2
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. baskı). Ankara: Nobel.
• Kaplan, G. A., Shema, S. J., & Leite, C. M. (2008). Socioeconomic determinants of psychological well-being: The role of income, income change, and income sources during the course of 29 years. Annals of Epidemiology, 18, 531-537. https://doi.org/10.1016/j.annepidem.2008.03.006
• Kaplan, H., Sevinç, K., & İşbilen, N. (2022). Doğal afetleri anlamlandırma ve başa çıkma: COVID-19 salgını üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 15(4), 579-598. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44477
• Karabeyeser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumları ve stresli yaşam olaylarına göre psikolojik iyi oluşu [Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Karataş, Z., & Tagay, Ö. (2021). The relationships between resilience of the adults affected by the COVID-19 pandemic in Turkey and COVID-19 fear, meaning in life, life satisfaction, intolerance of uncertainty and hope. Personality and Individual Differences, 172. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110592
• Kashdan, T. B., Pelham, W. E., Lang, A. R., Hoza, B., Jacob, R. G., Jennings, J. R., Blumenthal, J. D., & Gnagy, E. M. (2002). Hope and optimism as human strengths in parents of children with externalizing disorders: Stress is in the eye of the beholder. Journal of Social and Clinical Psychology, 21, 441-468. https://doi.org/10.1521/jscp.21.4.441.22597
• Kazan, H. (2021). Dijital habercilik bağlamında trajik haberlerde etik ve bireyler üzerindeki etkisi üzerine bir araştırma. International Journal of Social Inquiry, 14(2), 661-692. https://doi.org/10.37093/ijsi.962864
• Kocaman, E. N. (2019). Bir grup yetişkinde umut ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Koçyiğit, F. (2019). Teknoloji bağımlılığının psikolojik iyi oluş ile ilişkisi: Bilinçli farkındalık ve belirsizliğe tahammülsüzlük değişkenlerinin aracı rolünün incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Medipol Üniversitesi.
• Kukuoğlu, A. (2018). Doğal afetler sonrası yaşanan travmalar ve örnek bir psikoeğitim programı. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 39-52. https://doi.org/10.35341/afet.412005
• Küçük, M. (2020). Yetişkinlerin öz şefkat, bağlanma stilleri ve psikolojik iyi oluş özelliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Küçükkömürler, S. (2017). Belirsizliğin psikolojik etkileri. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5(10), 329-344. https://doi.org/10.7816/nesne-05-10-07
• Lavasani, M. G., Borhanzadeh, S., Afzali, L., & Hejazi, E. (2011). The relationship between perceived parenting styles, social support with psychological well-being. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 1852-1856. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.04.014
• Michael, S. T., & Snyder, C. R. (2005). Getting unstuck: The roles of hope, finding meaning and rumination in the adjustment to bereavement among college students. Death Studies, 29, 435-458. https://doi.org/10.1080/07481180590932544
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.). Boston: Pearson.
• Gürdil, G. (2014). Üstlenilmiş travma ve ikincil travmatik stresin travmatik yaşantılara müdahaleden bir grup üzerinde geştalt temas biçimleri çerçevesinde değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
• İşgör, Y., Demir, S., & Gürtepe, A. (2023). Üniversite öğrencilerinde umut ve kişilik özelliklerinin azim üzerindeki yordayıcı etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(1), 346-361. https://doi.org/10.7884/teke.5618
• Oktan, V. (2012). Psikolojik sağlamlığın gelişiminde bir moderato olarak umut. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1691-1701.
• Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104. https://doi.org/10.1111/1467-8721.ep10772395
• Sarıçam, H., Erguvan, F. M., Akın, A., & Akça, M. Ş. (2014). Belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği (BTÖ-12) Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Route Educational and Social Science Journal, 1(3), 148-157. https://doi.org/10.17121/ressjournal.109
• Sarıçam, H., Deveci, M., & Ahmetoğlu, E. (2020). The examination of hope, intolerance of uncertainty and resilience levels in parents having disabled children. Global Journal of Psychology Research: New Trends and Issues, 10(1). https://doi.org/10.18844/gjpr.v10i1.4398
• Shenaar-Golan, V. (2015). Hope and subjective well-being among parents of children with special needs. Child & Family Social Work, 22(1), 306-316. https://doi.org/10.1111/cfs.12241
• Shorey, H. S., Snyder, C. R., Yang, X., & Lewin, M. R. (2003). The role of hope as a mediator in recollected parenting, adult attachment, and mental health. Journal of Social and Clinical Psychology, 22(6), 685-715. https://doi.org/10.1521/jscp.22.6.685.22938
• Şen, M. E. (2023). Doğal afet sonrası gelişen post-travmatik stres bozukluğu ve fizyoterapi yaklaşımları. International Conference on Scientific and Academic Research, 1, 16-21.
• Şimşek, D. (2022). Covid-19 pandemisi sürecinde üniversite öğrencilerinde belirsizliğe tahammülsüzlük ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Tarhan, S. (2012). Umudun özyeterlik, algılanan sosyal destek ve kişilik özelliklerinden yordanması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2015). Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 1-14.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2016). İlkokuldan üniversiteye umut kavramının tanımlanması üzerine nitel bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 86-112. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s5m
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 374-384. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.2414.4480
• Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(158).
• Usta, F. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma umut düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ünal-Erzen, M., & Dikkatli, S. (2019). Travma sonrası stres bozukluğunda medyanın rolü. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 7(51-61). https://doi.org/10.31455/asya.530943
• World Health Organization. (2004). Promoting mental health: Concepts, emerging evidence, practice (summary report). Geneva: WHO.