An Example of the Ottoman Wall Painting in The Balkans: the Hadum Mosque

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 352 - 368, 30.12.2019

Muzaffer Karaaslan

https://doi.org/10.32600/huefd.518585

Cited By: 1

Öz

Wall paintings which became widespread in the late period of the Ottoman Empire are seen in all regions of the state,
especially in Istanbul. It has been observed that the wall paintings which have become an important element of
architecture, were made according to the local taste and the individual examples display some diverse thematic and
stylistic features. Being an important decorative practice, murals and painted decorations of the buildings in the
Balkans, Anatolia and the Middle East reflect the artistic taste of the period. The Hadum Mosque in Gjakova, Kosovo
includes wall paintings and painted decorations that are among the most important examples of its kind both in the
Balkans and in the Ottoman Empire in general. The study covers the wall paintings and painted decorations of the
Hadum Mosque. The aim of the study is to classify the wall paintings and painted decorations in the building
according to their subjects. In addition, the buildings and cities depicted on the walls will be investigated in
comparison with the visual documents to understand whether these illustrations match with the existing buildings and
cities. One of the major problematics of wall paintings is to determine the identity of the artist(s). Many artists
practicing this art are unknown and their works remain anonymous. Thus, in this essay, the styles of the wall
paintings and painted decorations of the Hadum Mosque will be discussed in comparison with other examples in the
region to identify the artists or the atelier/artistic school to which they were affiliated.

Osmanlı Duvar Resimlerine Balkanlar’dan Bir Örnek: Hadım Camii

Öz

Osmanlı Devleti’nin geç döneminde yaygınlaşan duvar resimleri İstanbul başta olmak üzere devletin bütün
bölgelerinde görülmektedir. Mimarinin önemli bir ögesi haline dönüşen duvar resimleri farklı coğrafyaların kendine
özgü sanat anlayışıyla yapıldığı ve farklılıklar gösterdiği örnekler doğrultusunda anlaşılmaktadır. Balkanlar, Anadolu
ve Ortadoğu’daki birçok yapıda yer alan duvar resimleri dönemin beğenisini göstermesi açısından oldukça önemli
bir sanat türüdür. Bu sanatın görüldüğü yerlerden biri ise Kosova’nın Yakova kentindeki Hadım Camisi’dir.
Yapıdaki duvar resimleri ve boyalı nakışlar hem Osmanlı Devleti’nin genelinde hem de Balkanlar’ın özelinde önemli
örneklerden biridir. Çalışma Hadım Camisi’ndeki duvar resimlerini ve boyalı nakışlarını kapsamaktadır. Çalışmanın
amacı Hadım Camisi’nde yer alan duvar resimlerini ve boyalı nakışlarını konularına göre sınıflandırarak
incelemektir. Bunun yanı sıra duvar resimlerinde bulunan yapı ve kent tasvirlerinin görsel belgelerle karşılaştırılarak
betimlenen yapı ve kentlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Duvar resimlerinin önemli sorunsallarından biri
sanatçı ve ekol konusudur. Bu sanat türünün yaratıcıları bilinmemekte ve eserleri anonim kalmaktadır. Hadım
Camisi’ndeki duvar resimleri ve boyalı nakışların üslupları doğrultusunda bölgedeki diğer eserlerle karşılaştırılarak
sanatçı veya ekolü üzerinde bir fikir elde edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kosova, Hadım Cami, Osmanlı Duvar Resmi, Boyalı Nakış, Süsleme Sanatları

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2011). Ottoman Architecture In Kosova AndTheRestorastion Of HadumMosqueInGjakova (Dakovica),CentresAndPeripheriesInOttoman Architecture Rediscovering A Balkan Heritage, ss. 108-117, CHWB
• Arık, R. (1975). Anadolu’da Bir Halk Ressamı: Zileli Emin, Türkiyemiz, 16, ss. 8-13
• Arık, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Arık, R. (1999). Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri, Osmanlı 11, ss. 423-436
• Arık, R. (2001). Sanatta Batılılaşma Sürecinde Balkan-Anadolu Beraberliği, Balkanlar’da Kültürel Etkileşim Ve Türk Mimarisi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (c.1) içinde (ss. 71-96). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları
• Avdiaj, B.,Avdiaj, L. (2015). Historical-AnthropogicalEthno-Genesis Of Albania Society Development, EspeciallyTheGjakovarWithSurroundingOne, Europe Journel Of InterdisciplinaryStudies, Vol:1 Nr. 1, ss. 100-109
• Ayverdi, E.H. (2000). Avrupa’da Osmanlı Eserleri Yugoslavya III, İstanbul Fetih Cemiyeti
• Bağcı, S. (2004). Osmanlı Mimarisinde Boyalı Nakışlar, Osmanlı Uygarlığı 2, (Editör: Halil İnalcık, Günsel Renda), ss. 737-759
• Bozer, R. (1987). Kula-Emre Köyünde Resimli Bir Cami,Türkiyemiz, 53,ss. 11-22
• Cezar, T. (2005). Conservation Of Wooden Door Report
• Drançolli, F. b (2007). Xhamia E Hadumit Çarşiha E Gjakoves, Institute For Prodection Of Monument Of Kosova
• Drançolli, F. c (2007). Hadum Mosque History, Architecture, Painting And Stonework, HeritageAfter War The Hadum Mosque Restorationss. 27-39, CHWB
• Drançolli, F. (2011). Trashegimia Monumentale Ne Kosove, Priştina
• Gafurri, S. (2005). Masat Restauuese Ne Minaren E Xhamise Se Hadumit Ne Gjakova, Monumentet E Kosoves, ss. 117-123, InstıtutıKosoves Per Mbrojtjen E Monumenteve Te Kultures
• Gjakova Hadim Seyman Aga (2017). nit-istanbul.org adresinden 23 Ekim 2017 tarihinde erişildi: http://www.nit-istanbul.org/kielarchive/index.php
• Herscher, A. (2007). Heritage In Afterwar, Heritage After War The Hadum Mosque Restoration, ss. 9-14, CHWB
• İbrahimgil, M. Z., Turan, Ö. (2004). Balkanlardaki Türk Mimarî Eserlerinden Örnekler, TBMM Kültür, Sanat Ve Yayın Kurulu Yayınları
• İbrahimgil, M., Konuk, N. (2006). Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri I, Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Kalesi, H, Kornrumpf, H. J. (1967). Prizrenski Vilajet, Priştina
• Karaaslan, M. (2016). Ankara’da Resimli Bir Ev: Dedebayrak Evi. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4, 1: 13-22.
• Karaaslan. M. (2018). Kosova’da Bulunan Geç Dönem Osmanlı Duvar Resimleri ve Boyalı Nakışlar, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı
• Koshi, V. (Yayınlanmamış) Shenimet Fotot Dhe Pershkrimet Perfundimta Ren Te Xhamise Se Hadumit, Yayınlanmamış Eser
• Maniscalco, F. (2017). The Loss Of The Kosovo Culturel Heritage, webjournal.unior.it, adresinden 17 Eylül 2017 tarihinde erişildi: http://www.webjournal.unior.it/Dati/18/54/2.%20Kosovo,%20Maniscalco.pdf
• Ponosheci, A. (2006). Hadum Mosque In Gjakova, Training Course Maintenance Programs CHWB Kosovo Office Report Series No. 4/2006, ss.35-37, CHWB
• Relation Nouvelle D’un Voyage De Constantinople (2017). archive.org 25 Ekim 2017 tarihinde erişildi: https://archive.org/details/gri_relationnouv00grel
• Renda, G. (1977). Batılılaşma Dönemi Türk Resim Sanatı 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınları
• Renda, G. (1980). Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi 1, Tiglat
• Tekinalp, P.Ş. (2002). Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi, Türkler 15,ss. 440-448
• Uçar M. (2013). Arnavutluk’taki Osmanlı Dönemi Mimarisinde Süsleme, Doktora Tezi, Yüzünyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı