The Use of Discourse Marker ‘Like’ in terms of Educational Level Variable

Yıl 2021, Cilt: 38 Sayı: 1, 272 - 286, 30.06.2021

Ayşe Altıparmak

https://doi.org/10.32600/huefd.762458

Öz

This study aims to examine the frequency of the word ‘like’ and the functional uses of it as a discourse marker in the speeches of adult Turkish native speakers aged between 33 and 78 by considering the speakers’ educational levels. For this purpose, two different groups with different educational levels (elementary-middle school graduates and bachelor’s/master’s-doctoral degree holders) were comprised. Gender distribution was equal in these groups. The study included totally 56 participants, 28 females and 28 males. Face-to-face interviews were held with all participants in two different speech situations (prepared/ spontaneous) and these interviews were recorded. During the interviews, at least 300 words of speech data were obtained for each participant and these data were transcribed. At the end of the study, it was observed that the participants with higher educational levels used the word ‘like’ more frequently in both prepared and unprepared speech situations compared to the participants with lower educational levels. In the analyses regarding the functional uses of the discourse marker ‘like’, it was observed that ‘like’ could fulfill seven different functions as a discourse marker, such as emphasizing the old or repeated information, giving approximate numbers or quantity, explaining/exemplifying or requesting explanation/ exemplificiation, quoting other people’s or the speaker’s own ideas and feelings, serving as a filler during planning problems in speech, indicating doubt, suspect or uncertainty and directing focus on the shared information between the speaker and the listener. Participants with a higher educational level are significantly more likely to use the discourse marker ‘like’ for explaining/exemplifying or requesting explanation/ exemplificiation in the prepared speech situation, and in the unprepared speech situation, they used the discourse marker ‘like’ more in the function of giving approximate numbers or quantity compared to the participants with a lower level of education.

Anahtar Kelimeler

Pragmatics, discourse markers, Turkish speech, educational level, like

Eğitim Düzeyi Değişkeni Bağlamında ‘Gibi’ Söylem Belirleyicisinin Kullanımı

Öz

Bu çalışmanın amacı anadili Türkçe olan ve yaşları 33 ile 78 arasında değişen yetişkin konuşmacıların konuşmalarında ‘gibi’ sözcüğünün kullanım sıklığını ve ‘gibi’nin bir söylem belirleyicisi olarak işlevsel kullanımlarını konuşmacıların eğitim düzeylerine göre incelemektir. Bu amaçla, eğitim düzeyleri farklı (ilk-ortaokul mezunu/ lisans-lisansüstü mezunu) katılımcıların yer aldığı iki farklı grup oluşturulmuştur. Bu gruplar içerisinde cinsiyet dağılımı eşit olacak şekilde planlanmıştır. Çalışmada 28’i kadın, 28’i erkek olmak üzere toplam 56 katılımcı yer almıştır. Tüm katılımcılarla hazırlıklı ve hazırlıksız olmak üzere iki farklı konuşma durumunda yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiş ve bu görüşmeler kaydedilmiştir. Görüşmelerde her bir katılımcıdan en az 300 sözcükten oluşan konuşma verisi elde edilmiş ve bu veriler çevriyazıya dönüştürülmüştür. Araştırmanın sonunda, eğitim düzeyi yüksek katılımcıların hem hazırlıklı hem de hazırlıksız konuşma durumlarında ‘gibi’ sözcüğünü eğitim düzeyi daha düşük olan katılımcılara kıyasla daha sıklıkla kullandıkları gözlemlenmiştir. ‘Gibi’ sözcüğünün bir söylem belirleyici olarak işlevlerine ilişkin yapılan incelemelerde ise, ‘gibi’ söylem belirleyicisinin konuşma esnasında önceden verilen eski veya tekrarlanan bilgiye vurgu yapma; yaklaşık bir sayı veya miktar belirtme, açıklama yapma/örnekleme veya açıklama/örnek isteme; konuşmacının kendisine veya üçüncü şahıslara ait duygu ve düşünceleri aktarma; şüphe, belirsizlik veya kararsızlık belirtme; planlama esnasında sorun yaşanan durumlarda boşluk doldurma ve konuşmacı ile dinleyici arasında paylaşılan ortak bilgiye işaret etme olmak üzere yedi farklı işlevi yerine getirmek için kullanıldığı gözlemlenmiştir. Eğitim düzeyi yüksek katılımcıların ‘gibi’ söylem belirleyicisini hazırlıklı konuşma durumunda açıklama yapma/ örnekleme veya açıklama/örnek isteme işlevinde, hazırlıksız konuşma durumunda ise yaklaşık bir sayı veya miktar belirtme işlevinde eğitim düzeyi daha düşük olan katılımcılara kıyasla istatistiksel olarak anlamlı ölçüde daha fazla miktarda kullandıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Edimbilim, söylem belirleyiciler, Türkçe konuşma, eğitim düzeyi, gibi

Kaynakça

• Andersen, G. (1997). They gave us these yeah, and they like wanna see like how we talk and all that. The use of like and other pragmatic markers in London teenage speech. U. B. Kotsinas, A. B. Stenström ve A. M. Karlsson (Yay. haz.), Ungdomsspråk i Norden içinde (s. 82–95). Stockholm: MINS.
• Andersen, G. (2001). Pragmatic markers and sociolinguistic variation: a relevance-theoretic approach to the language of adolescents. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Beeching, K. (2007). La co-variation des marqueurs discursifs bon, c'est-à-dire, enfin, hein, quand même, quoi et si vous voulez: une question d'identité? Langue Française, 154(2), 78–93.
• Blyth, C. Jr. vd. (1990). I'm like, “say what?!”: A new quotative in American oral narrative. American Speech, 65, 215–227.
• Brinton, L. J. (1996). Pragmatic markers in English. Berlin and New York: Mouton De Gruyter.
• Bu, J. (2013). A study of the acquisition of discourse markers by Chinese learners of English. International Journal of English Studies, 13(1), 29–50.
• Coşar, A. M. (2016). Türkçede -mış gibi yapmak: -sın eki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1216–1224.
• Dailey-O’Cain, J. (2000). The sociolinguistic distribution of and attitudes toward focuser like and quotative like. Journal of Sociolinguistics, 4(1), 60–80.
• Dalkılıç, L. Ç. (2015). Kültürbilim çerçevesinde Rus dilinde 'gibi' bağlacı ile yapılan benzetmeler ve deyimlerin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55(1), 343–362.
• Dines, E. R. (1980). Variation in discourse -- 'and stuff like that'. Language in Society, 9, 13–31.
• Diskin, C. (2017). The use of the discourse-pragmatic marker ‘like’ by native and non-native speakers of English in Ireland. Journal of Pragmatics, 120, 144–157.
• Duman, M.A. (2019). Gibi edatının tahkiyeli üslupta kullanımı çevresinde Paul Henle’nin metafor anlayışının tahlili. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1): 1–23.
• Erman, B. (1986). Some Pragmatic Expressions in English Conversation G. Tottie ve I. Bäcklund (Yay. haz.), English in Speech and Writing: A Symposium. Acta Universitatis Upsaliensis. Studia Anglistica Upsaliensia 60 içinde (s. 131-147). Stockholm: Almqvist & Wiksell International.
• Ferrara, K. ve Bell, B. (1995). Sociolinguistic variation and discourse function of constructed dialogue introducers: the case of be + like. American Speech, 70(3), 265–290.
• Fraser, B. (1988). Types of English discourse markers. Acta Linguistica Hungarica, 38(1-4), 19–33.
• Fuller, J. M. (2003a). The influence of speaker roles on discourse marker use. Journal of Pragmatics, 35, 23–45.
• Fuller, J. M. (2003b). Use of discourse marker like in interviews. Journal of Sociolinguistics, 7(3), 365–377.
• Gabarró-Lopez, S. (2020). Are discourse markers related to age and educational background? A comparative account between two sign languages. Journal of Pragmatics, 156, 68–82.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Adresi: http://www.tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&view=gts
• Gündoğdu, A. E. (2019). Türkçede dilbilgisel birliktelik görünümlerinin betimlenmesi: “Gibi” ilgeci üzerine derlem temelli bir uygulama. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1–11.
• Hacieminoğlu, N. (1992). Türk dilinde edatlar. İstanbul: MEB Yayınları.
• Helt, M. E ve Foster-Cohen Susan H. (1996). A relevance theoretic approach to older children’s use of discourse markers. A. Stringfelow, D. Cahana-Amitay, E. Hughes, ve A. Zukowski (Yay. haz.), Proceedings of the 20th Annual Boston University Conference on Language Development içinde (s. 308–317). Somerville, MA: Cascadilla Press.
• Hirik, S. (2017). Gibi biçimbiriminin işlevsel dil bilgisi bakımından çok işlevli görünümü. Karadeniz Araştırmaları, 53, 205–222.
• Jucker, A. H. ve Smith, S. W. (1998). And people just you know like ‘wow’: Discourse markers as negotiating strategies. A. H. Jucker ve Y. Ziv (Yay. haz.), Discourse markers: description and theory içinde (s. 171–202). Amsterdam: John Benjamins.
• Jucker, A. H. ve Ziv, Y. (1998). Discourse markers: Introduction. A. H. Jucker ve Y. Ziv (Yay. haz.), Discourse markers: description and theory içinde (s. 1–13). Amsterdam: John Benjamins.
• Macaulay, R. (2002). You know, it depends. Journal of Pragmatics, 34, 749–767.
• Meehan, T. (1991). It's like, `what's happening in the evolution of like?': A theory of grammaticalization. Kansas Working Papers in Linguistics, 16, 37–51.
• Mersin Üniversitesi Türkçe Ulusal Derlemi. Erişim Adresi: http://www.tnc.org.tr/index. php/tr/
• Müller, S. (2005). Discourse markers in native and non-native English discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü (1945-1950 arası) (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı, Konya.
• Östman, J.-O. (1982). The symbiotic relationship between pragmatic particles and impromptu speech. N. E. Enkvist (Yay. haz.), Impromptu speech: A symposium içinde (s. 147–177). Åbo: The Research Institute of the Åbo Åkademi Foundation.
• Özbek, N. (1998). Türkçede söylem belirleyicileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 9, 37–47.
• Polat, B. (2011). Investigating acquisition of discourse markers through a developmental learner corpus. Journal of Pragmatics, 43, 3745–3756.
• Povolná, R. (2008). Why are there so many labels for discourse markers? Discourse and Interaction, 1(1), 115–124.
• Romaine, S. ve Lange, D. (1991). The use of `like' as a marker of reported speech and thought: a case of grammaticalization in progress. American Speech, 66: 227–279.
• Schiffrin, D. (1987). Discourse Markers. Cambridge: Cambridge University Press.
• Schleef, E. (2004). Gender, power, discipline, and context: on the sociolinguistic variation of okay, right, like, and you know in English academic discourse. Texas Linguistic Forum, 48, 177–186.
• Schourup, L. (1983). Common discourse particles in English conversation. Ohio State Working Papers in Linguistics, 28.
• Schourup, L. (1985). Common discourse particles in English conversation. New York: Garland.
• Sev, İ. G. (2012). Türkiye Türkçesinde gibi edatıyla kurulan benzetmeli anlatımlar. Turkish Studies, 7(4), 499–512.
• Streeck, J. (2002). Grammars, words, and embodied meanings: On the uses and evolution of so and like. Journal of Communication, Sept., 581–96.
• Stubbe, M. ve Holmes, J. (1995). You know, eh and other ‘exasperating expressions’: An analysis of social and stylistic variation in the use of pragmatic devices in a sample of New Zealand English. Language & Communication, 15(1), 63–88.
• Tagliamonte, S. ve Hudson, R. (1999). Be like et al. beyond America: The quotative system in British and Canadian youth. Journal of Sociolinguistics, 3, 147–-172.
• Underhill, R. (1988). Like is like, focus. American Speech, 63, 234–246.
• van Schaaik, G. (1998). On the usage of gibi. L. Johanson (Yay. haz.), The Mainz Meeting, Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics içinde (s. 422–457). Wiesbaden: Harrassowitz.
• Woods, H. B. (1991). Social differentiation in Ottawa English. J. Cheshire (Yay. haz.), English around the world içinde (s. 134–149). Cambridge University Press, Cambridge.
• Yılmaz, E. (2004). A pragmatic analysis of Turkish discourse particles: Yani, işte and şey (Yayımlanmamış doktora tezi). METU, Ankara.
• Yılmaz, G. ve Schmid, M. S. (2012). L1 accessibility among Turkish-Dutch bilinguals. Mental Lexicon, 7(3), 249–274.