Türk İşaret Dili Öğretiminde İkinci Dilin (D2) Ötesinde İkinci Modalitenin (M2) Göz Ardı Edilmesi

Yıl 2022, Cilt: 39 Sayı: 2, 593 - 614, 30.12.2022

Bahtiyar Makaroğlu

https://doi.org/10.32600/huefd.1020403

Cited By: 2

Öz

Aynı kanaldaki bir dili öğretme ile D1’den farklı kanaldaki bir dil öğretme konusu farklı öğretim yaklaşımları ve stratejileri içermektedir. Öte yandan, artan kurs sayısına rağmen yetersiz kuramsal ve deneysel bilgi nedeniyle işiten bireylere D2 olarak TİD öğretiminin eğitsel standartlarında birçok önemli problem bulunmaktadır. Ayrıca kanun yapıcıların, görsel-uzamsal modaliteye ve TİD’in dilbilgisine ilişkin bilgilerinin sınırlı olmasından dolayı henüz sürdürülebilir bir dil edinim planı sağlanamamıştır. Eleştirel türdeki bu makale, TİD eğitimindeki müfredat tasarımı, öğretmen nitelikleri, edinim planlaması gibi farklı görünümlerdeki uygulamaları gözden geçirmekte ve iki farklı temel soru sormaktadır: (i) İşiten bireylere D2 olarak TİD öğretimi geleneksel olarak nasıl gerçekleşmektedir? ve (ii) modaliteye özgü gereksinimleri sağlamak amacıyla D2 kursları nasıl tasarlanmaktadır? Elde edilen sonuçlar, kullanılan TİD müfredatlarının (MEB, 2011a; 2011b; 2021) Türkçe’nin dilbilgisel ve sözlüksel özelliklerinin temel şekilde uyarlanması olduğunu ve dolayısıyla, bu “konuşma-temelli” yaklaşımın işiten D2 öğrencilerine, TİD kullanarak herhangi bir etkileşime girme ve iletişim kurma olanağı sunmadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

işaret dili, ikinci dil öğretimi, dil edinimi, modalite, dil politikası

Ignoring Second Modality (M2) Beyond Second Language (L2) in Turkish Sign Language Teaching

Öz

The issue for the teaching a language with the same modality and a language with a modality being different from L1 involves various teaching approaches and strategies. However, due to limited theoretical and empirical knowledge there are a large number of serious problems on pedagogical standards in TİD teaching for hearing L2 learners despite a growth in the number of courses. In addition, a sustainable acquisition planning has not yet been achieved due to the limited knowledge of policymakers on visual-spatial modality and TİD. This critical paper is an overview of the current implementations in different aspects such as curriculum design, teacher qualification, acquisition planning etc. in TİD pedagogy and addresses two basic questions: (i) how is TİD traditionally taught for hearing learners as a L2 in classrooms? and (ii) how are the L2 courses designed to ensure the modality-specific requirements? Overall, the results demonstrate that TİD curricula (MoNE, 2011a; 2011b; 2021) currently in use are mainly adaptations of grammatical and lexical features of Turkish and consequently, this “spoken-driven” approach does not offer hearing L2 learners the possibility of interacting and communicating with TİD at all.

Anahtar Kelimeler

sign language, second language teaching, acquisition, modality, language policy

Kaynakça

• Ackerman, J. M., Wolsey, J. L. A., & Clark, M. D. (2018). Locations of L2/Ln Sign Language Pedagogy. Creative Education, 9(13), 2037.
• Adam, R. (2012). Language contact and borrowing. İçinde: Roland Pfau, Markus Steinbach, & Bencie Woll (eds.), Sign Language: An International Handbook (ss. 841– 61). Boston, MA: De Gruyter Mouton.
• Akalın, Ş. H., Oral, Z., & Cavkaytar, S. (2014). Türk İşaret Dili. İçinde: Şükrü Haluk Akalın & Serap Cavkaytar (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Arık, E. (2012/2019). Türk İşaret Dili (TİD) kaynakçası. Erişim adresi: http://turkisaretdili.enginarik.com/tuerk-isaret-dili-kaynakcasi, erişim tarihi: 28 Eylül 2021.
• Başkan, Ö. (2006). Türkiye’de yabancı dil öğretimi. İçinde Yabancı dil öğretimi: ilkeler ve çözümler (ss. 190-200). Multilingual: İstanbul.
• Bochner, J. H., Christie, K., Hauser, P., & Searls, J.M. (2011). When is a difference really different? learners’ discrimination of linguistic contrasts in American Sign Language. Language Learning 61(4), 1302-1327.
• Boyle, A. (2011). Native language use and student achievement in L2 American Sign Language classrooms. Columbia: Columbia University MA thesis.
• Bower,M., Dalgarno, B., Kennedy, G., Lee, M., & Kenney, J. (2015). Design and implementation factors in blended synchronous learning environments: Outcomes from across-case analysis. Computers & Education, 86, 1–17.
• Brentari, D., & C. Padden. (2001). Native and foreign vocabulary in American Sign Language: a lexicon with multiple origins. İçinde: Diane Brentari (ed), Foreign vocabulary in sign languages (ss. 87-120). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Buisson, G. J. (2007). Using online glossing lessons for accelerated instruction in ASL for preservice Deaf education majors. American Annals of the Deaf, 152 (3), 331-343.
• Chen Pichler, D. (2010). Sources of handshape error in first-time signers of ASL. İçinde: Donna Jo Napoli & Gaurav Mathur (eds), Deaf Around the World: The Impact of Language (ss. 96-121). Oxford: Oxford University Press.
• Chen Pichler, D., & Koulidobrova, E. (2015). Acquisition of sign language as a second language (L2). İçinde: Marc Marschark & Patricia Elizabeth Spencer (ed.), The Oxford Handbook of Deaf Studies in Language (ss. 218-229). Oxford: Oxford University Press.
• Chen Pichler, D., Koulidobrova, E., & Palmer, J. L. (2019). Modality-(in) dependent second language learning. Senri Ethnological Studies, 101, 165-186.
• Cormier, K., Quinto-Pozos, D., Sevcikova, Z., & Schembri, A. (2012). Lexicalisation and de-lexicalisation processes in sign languages: Comparing depicting constructions and viewpoint gestures. Language & communication, 32(4), 329-348.
• Council of Europe (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment – Companion volume. Council of Europe Publishing, Strasbourg. Erişim adresi: www.coe.int/lang-cefr, erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
• Cull, A. (2014). Production of movement in users of American Sign Language and its influence on being identified as “non-native". Gallaudet: Gallaudet University doctoral dissertation.
• Cutri, R. M., Mena, J., & Whiting, E. F. (2020). Faculty readiness for online crisis teaching: Transitioning to online teaching during the COVID-19 pandemic. European Journal of Teacher Education, 43(4), 523–541.
• Dikyuva, H., & Zeshan, U. (2008). Türk İşaret Dili - Birinci Düzey. Nijmegen: Ishara Press.
• Dikyuva, H., Makaroğlu, B., & Arık, E. (2015). Türk İşaret Dili dilbilgisi kitabı. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Ellis, N.C. (2006). Selective attention and transfer phenomena in L2 acquisition: Contingency, cue competition, salience, interference, overshadowing, blocking, and perceptual learning. Applied Linguistics, 27 (2), 164-94.
• Ferrara, L. & Hodge, G. (2018). Language as description, indication, and depiction. Front. Psychol. 9:716.
• Frishberg, N., Hoiting, N., & Slobing, D. (2012). Transcription. İçinde: Roland Pfau, Markus Steinbach, & Bencie Woll (ed.), Sign Language. An international handbook (ss. 1045-1075). Berlin: De Gruyter Mouton.
• Gacs, A., Goertler, S., & Spasova, S. (2020). Planned virtual language education versus crisis-prompted virtual language teaching: Lessons for the future. Foreign Language Annals.
• Geer, L. C., & Keane, J. (2018). Improving ASL fingerspelling comprehension in L2 learners with explicit phonetic instruction. Language Teaching Research, 22(4), 439-457.
• Gökgöz, K. (2011). Negation in Turkish Sign Language: The syntax of nonmanual markers. Sign Language & Linguistics 14(1). 49−75.
• Gesser, A. (2010). Metodologia de ensino em LIBRAS como L2. Florianópolis: Universidade Federal de Santa Catalina.
• Hilger, A.I., Loucks, T.M., Quinto- Pozos, D., & Dye, M.W. (2015). Second language acquisition across modalities: Production in adult L2 learners of American Sign Language. Second Language Research, 31 (3), 375-88.
• İlkbaşaran, D., & Kubus, O. (2019). A Roof without foundation: shifts in the legal and practical status of Turkish Sign Language (TİD) Since 2005. İçinde: Maartje De Meulder, Joseph J. Murray, & Rachel L. McKee (ed.), The Legal Recognition of Sign Languages (ss. 85-103). Multilingual Matters.
• İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2019). Biz olmadan bizim olmaz- 2023 eğitim vizyonu doğrultusunda işitme engellilerin eğitim sorunları çalıştayı sonuç bildirgesi. Erişim adresi: https://www.ied.org.tr/wp-content/uploads/2021/06/13.06.19-il-mem-calistay-kararlari.pdf erişim tarihi: 14.09.2021
• Kemaloğlu, Y. (2014). Engellilik, kulak burun boğaz (KBB) hekimliği ve işaret dili. Bozok Tıp Dergisi, 1(1), 38-53.
• Kemaloğlu, Y. (2016). Türkiye’de sağırların görünürlüğü ve toplumsal ve eğitimsel sorunları üzerine demografik bir inceleme. İçinde Engin Arık (ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (ss. 51-85). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kemaloğlu, Y.K., Yaprak Kemaloğlu, P., Bilgin, C., Korkmaz, H. H., & İlhan, M. (2010). İşitme engellilerin yüksek öğrenim olanaklarının geliştirilmesinde Türk İşaret Dilinin önemi: E-İşit projesi. II. Ulusal Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Çalıştayı Bildiri Kitabı (ss. 136-41).
• Kubuş, O. (2008). An analysis of Turkish Sign Language (TID) phonology and morphology. Ankara: ODTÜ yüksek lisans tezi.
• Kubuş, O. (2010) Der rechtliche status der Türkischen Gebärdensprache und die gegenwärtige Sprachplanung. Das Zeichen, 24(86), 382-389.
• Kubuş, O., İlkbaşaran, D., & Gilchrist, S. K. (2016). Türkiye’de işaret dili planlaması ve Türk İşaret Dili’nin yasal durumu. İçinde Engin Arık (ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (ss. 23-50). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Ladd, P. (2003). Understanding deaf culture: in search of deafhood. Clevedon: Multilingual Matters.
• Lane, H. L., Hoffmeister, R., & Bahan, B. J. (1996). A journey into the deaf-world. Dawn Sign Press. Leeson, L., Bogaerde, B. V. D., Rathmann, C., & Haug, T. (2016). Sign Languages and the Common European Framework of Reference for Languages. Strasbourg: Council of Europe. Erişim adresi: https://www.ecml.at/Portals/1/documents/ECML-resources/PRO-SIGN_Common-Reference-Level-Descriptors_EN.pdf?ver=2018-03-20-110859-447, erişim tarihi: 14.10.2021
• Leite, T. A., & McCleary, L. (2008). Estudo em diário: fatores complicadores e facilitadores no processo de aprendizagem da Língua de Sinais Brasileira por um adulto ouvinte [Study in Diary: Complicative and Facilitative Factors in the Learning Process of Libras by a Hearing Adult]. İçinde: Ronice Müller de Quadros & Marianne Rossi Stumpf (ed.), Estudos Surdos IV [Deaf Studies IV] (ss. 242-76). Rio de Janeiro, Brazil: Editora Arara Azul.
• López, F., & Santibañez, L. (2018). Teacher preparation for emergent bilingual learners: Implications of evidence for policy. Education Policy Analysis Archives, 26 (36), 1-39.
• Lucas, C., Bayley, R., & Valli, C. (2001). Sociolinguistic Variation in American Sign Language. Washington, DC: Gallaudet University Press.
• Makaroğlu, B. (2020). Yabancı dil olarak Türk İşaret Dili öğretimi: Sorular ve sorunlar. 7. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kongresi. 10-11 Eylül 2021.
• Makaroğlu, B., & Quer, J. (2019). A corpus-based approach to clausal negation in Turkish Sign Language. Theoretical Issues in Sign Language Research (TISLR13), Hamburg, 26-29 Eylül 2019.
• Makaroğlu, B., & Dikyuva, H. (ed.). (2017). Güncel Türk İşaret Dili sözlüğü. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Erişim adresi: https://tidsozluk.ailevecalisma.gov.tr/.
• Makaroğlu, B. & Dikyuva, H. (2015). Yabancı dil olarak Türk İşaret Dili (Temel düzey, A1-A2) Öğrenci Kitabı. Ankara Üniversitesi Yayınevi: Ankara.
• Malak Akgün, B. (2021). İşaret dili eğitimi almış ve almamış üniversite öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumlarının ve uyum düzeylerinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 1247-1272.
• McKee, D., Rosen, R.S, & McKee, R. (eds.). (2014). Teaching and Learning Signed Languages: International Perspectives and Practices. New York: Palgrave MacMillan.
• Milli Eğitim Bakanlığı (1995). Yetişkinler için işaret dili kılavuzu. MEB, Özel Eğitim Müdürlüğü, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2011a). İşaret dili kurs programı. MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Erişim adresi: http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_11/05051141_isaret_dili.pdf, erişim tarihi: 02.10.2021.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2011b). İşaret dili öğretici ve tercüman eğitimi kurs programı. MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_11/05051141_isaret_dili_tercuman.pdf, erişim tarihi: 02.10.2021.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Türk İşaret Dili sözlüğü. MEB, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Türk İşaret Dili (TİD) kurs programı. MEB, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://e-yaygin.meb.gov.tr/.
• Oviedo, A., Griebel, R., Kaul, T., Klinner, L., & Urbann, K. (2019). Course design for L2/Ln sign language pedagogy. İçinde: Russell S. Rosen (ed.), The Routledge Handbook of Sign Language Pedagogy (ss. 161-174). Routledge.
• Quinto-Pozos, D. (2011). Teaching American Sign Language to hearing adult learners. Annual Review of Applied Linguistics, 31, 137-158.
• Padden, C. A. (1990). The relation between space and grammar in ASL verb morphology. İçinde: C. Lucas (ed.), Sign Language Research: Theoretical Issues (ss. 118-132). Gallaudet University Press, Washington DC.
• Padden, C, & Thumphries, T. (2005). Inside Deaf culture. London: Harvard University Press. Peck, D. (1998). Teaching Culture: Beyond Language. Yale: New Haven Teachers Institute.
• Pfau, R., Steinbach, M., & Woll, B. (ed.). (2012). Sign language: An international handbook. Handbook of linguistics and communication science. Berlin: De Gruyter Mouton.
• Pudans-Smith, K. K. (2019). Comparing ASL skills in online and onsite courses. Texas: Lamar University-Beaumont doktora tezi.
• Quer, J., & Steinbach, M. (2019). Handling sign language data: the impact of modality. Frontiers in psychology, 10, 483.
• Reagan, T. (2010). Language policy and planning for sign languages. Washington, DC: Gallaudet University Press.
• Rosen, R. S. (2019). Standards in sign language pedagogy. İçinde: Russell S. Rosen (ed.), The Routledge Handbook of Sign Language Pedagogy (ss. 17-30). Routledge.
• Rosen, R. S., & Woodward, J. (2019). L2/Ln sign language teacher preparation, qualifications, and development. İçinde: Russell S. Rosen (ed.), The Routledge Handbook of Sign Language Pedagogy (ss. 145-160). Routledge.
• Sandler, W. (2012). The phonological organization of sign languages. Language and Linguistics Compass, 6(3), 162-182.
• Schönström, K., & Mesch, J. (2014). Use of nonmanuals by adult L2 signers in Swedish Sign Language – annotating the nonmanuals. İçinde: Onno Crasborn, Eleni Efthimiou, Evita Fotinea, Thomas Hanke, Julie Hochgesang, Jette Kristoffersen, & Johanna Mesch (eds.), Beyond the manual channel. Proceedings of the 6th workshop on the representation and processing of sign languages (ss. 153-156).
• Schmitt, N. (2008). Instructed second language vocabulary learning. Language Teaching Research, 12 (3), 329-363.
• Schörnstein, R. A. (2005). Teaching ASL in the University; One teacher’s journey. Sign Language Studies, 5 (4), 398-414.
• Smith, C., Lentz, E., & Mikos, K. (2008). Signing Naturally Units 1-6 Teacher Curriculum Set. San Diego, CA: DawnSignPress.
• Sutton-Spence, R. (1994). The role of the manual alphabet and fingerspelling in British Sign Language. Bristol: The University of Bristol, doktora tezi.
• Tang, J. (2002). Using L1 in the English classroom. English Teaching Forum, 40 (1), 36– 43.
• Taşçı, S. S. (2012). Phonological and morphological aspects of lexicalized fingerspelling in Turkish Sign Language (TİD). İstanbul: Boğaziçi üniversitesi yüksek lisans tezi.
• Thanasoulas, D. (2001). The importance of teaching culture in the foreign language classroom. Radical pedagogy, 3(3), 1-25.
• Traxler, R. E., & Nakatsukasa, K. (2019). Teaching L2/Ln sign language vocabulary. İçinde: Russell S. Rosen (ed.), The Routledge Handbook of Sign Language Pedagogy (ss. 205-217). Routledge.
• Vermerbergen, M., Leeson, L., & Crasborn, O. (ed.) (2007). Simultaneity in signed languages: Form and function. Amsterdam: John Benjamins.
• De Vos, C. (2020). Recognition for sign language as a result of the corona pandemic. Erişim adresi: https://www.tilburguniversity.edu/current/news/more-news/connie-de-vos-recognition-sign-language-a-result-corona-pandemic, erişim tarihi: 8 Ekim 2021.
• Wilbur, R. B. (2003). Modality and the structure of language. İçinde: Marc Marschark & Patricia Elizabeth Spencer (ed.), Oxford handbook of deaf studies, language, and education (ss. 332-346). Oxford: Oxford University Press.
• Wilcox, S. (1992). The phonetics of fingerspelling. Philadelphia, PA: John Benjamins.
• World Federation of the Deaf (2008). Global education pre-planning project on the human rights of deaf people. Erişim adresi: https://wfdeaf.org/our-work/our-projects/ erişim tarihi: 27.10.2021.