Morality and Freedom from the Perspective of Nietzsche and Marx

Yıl 2022, Cilt: 39 Sayı: 2, 668 - 681, 30.12.2022

Burcu Gedikli , Mehmet Eren Gedikli

https://doi.org/10.32600/huefd.1028658

Öz

Nietzsche and Marx, who act from two different and even opposite views in terms of their basic philosophies, agree that the period in which they live is intolerable and oppressive for people. While Nietzsche criticizes the moral understanding of the period in terms of the dominance of slave morality, Marx criticizes the moral understanding stemming from the capitalist mode of production and domination. From this point of view, the thoughts of Nietzsche and Marx on the relationship between morality and freedom are presented in our article. In order to explain Nietzsche's views on morality, first of all, his views on the philosophy of knowledge and being are explained. And in this framework, his thoughts about nihilism and human are included. Then, the moral understanding that he put forward on the basis of these views is explained and the overman view that will create this morality is detailed. In order to deal with Marx's moral view, his conception of human as a social being is mentioned. In this direction, Marx's view of morality is explained through the ideal of human transformation from alienation to freedom. Finally, the similar and different aspects of Nietzsche and Marx about morality and freedom are discussed.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche, Marx, morality, freedom, alienation, overman

Nietzsche ve Marx Açısından Ahlak ve Özgürlük

Öz

Temel felsefeleri bakımından iki farklı ve hatta zıt noktadan hareket eden Nietzsche ve Marx, içinde bulundukları dönemin insanları baskıladığı ve onlar için yaşanamaz bir hale getirdiği konusunda bir ortak noktada buluşmaktadırlar. Nietzsche, içinde bulunduğu dönemin ahlak anlayışında köle ahlakının egemen olmasına yoğun bir eleştiride bulunurken Marx, kapitalist üretim ve tahakküm biçimlerine eleştiride bulunmuştur. Bu noktadan hareketle yazımızda Nietzsche ve Marx’ın ahlak ve özgürlük ilişkisine dair düşünceleri serimlenmiştir. Nietzsche’nin ahlak konusundaki görüşlerini açıklayabilmek için öncelikle onun bilgi ve varlık felsefesine dair görüşleri açıklanmış ve bu çerçevede nihilizm ile insan hakkındaki düşüncelerine yer verilmiştir. Ardından bu görüşleri temelinde ortaya koymuş olduğu ahlak anlayışı ve bu ahlakı yaratacak olan üstün insan görüşüne yer verilmiştir. Daha sonra Marx’ın ahlak görüşünü ele alabilmek için onun toplumsal bir varlık olarak ele aldığı insan tasavvuruna değinilmiş ve bu insanın yabancılaşmadan özgürlüğe geçişine dair düşünceleri açıklanmıştır. Son olarak ise Nietzsche ve Marx’ın ahlak ve özgürlüğe dair benzer ve farklı yönleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche, Marx, ahlak, özgürlük, yabancılaşma, üstün insan

Kaynakça

• Acar, M. ve Demir, Ö. (2005). Sosyal bilimler sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları.
• Akarsu, B. (1994). Çağdaş felsefe Kant’tan günümüze felsefe akımları. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Berkowitz, P. (2003). Nietzsche, bir ahlâk karşıtının etiği. (E. Demiral, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bottomore, T. (2012). Marksist düşünce sözlüğü. (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Brenkert, G. G. (1998). Marx’ın özgürlük etiği. (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Buber, M. (2000). Tanrı tutulması. (A. Tüzer, Çev.). Ankara: Lotus Yayınları.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2008). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2012). Bilgi felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2018). Etik, ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Coser, L. A. (2010). Sosyolojik düşüncenin ustaları. (H. Sülür, S. Toker, İ. Mazman, Çev.). Ankara: De Ki Yayınları.
• Çüçen, A. K. (2015). Varoluş filozofları. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2008). Nietzsche ve felsefe. (F. Taylan, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Gülenç, K. (2016). Marksizmde ahlak tartışmaları adalet, özgürlük, mutluluk. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Jackson, R. (2012). Nietzsche kilit fikirler. (N. Yaraç, Çev.). İstanbul: Optimist Kitap.
• Korkmaz, A. (2013). Değerler sosyolojisi. Toplum Bilimleri Dergisi, 7(14), 51-78.
• Küçükalp, D. (2010) Efendi-köle ahlakı vs. efendi köle diyalektiği. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXIX(1), 53-63.
• Küçükalp, K. (2003). Nietzsche & Postmodernizm. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Marx, K. (2003). 1844 El yazmaları ekonomi politik ve felsefe. Eriş Yayınları.
• Marx, K. ve Engels, F. (2012). Seçme yapıtlar Alman ideolojisi, 1.Cilt. Eriş Yayınları.
• Michalski, K. (2012). The flame of eternity: an Interpretation of Nietzsche’s though. New Jersey: Princeton University Press.
• Nietzsche, F. (2003). İnsanca pek İnsanca 1. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Nietzsche, F. (2007). İşte zerdüşt böyle dedi. (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Nietzsche, F. (2009). Tan kızıllığı: Ahlaksal önyargılar üzerine düşünceler. (Ö. Saatçi, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2011). Ahlakın soykütüğü bir polemik. (Z. Alangoy, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Nietzsche, F. (2011b). İyinin ve kötünün ötesinde. (A. İnam, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2014). Deccal Hristiyanlığa davet. (A. Kaya, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2015a). Ahlakın soykütüğü üstüne bir kavga yazısı. (A. İnam, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2015b). Putların alacakaranlığı. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Nietzsche, F. (2016). Böyle söyledi zerdüşt. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Ollman, B. (2008). Yabancılaşma Marx’ın kapitalist toplumdaki insan anlayışı. (A. Kars, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Özcan, M. (2006). İnsan felsefesi: İnsanın neliği üstüne bir soruşturma. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Özlem, D. (2004). Etik -ahlak felsefesi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Özlem, D. (2020). Değerler sorununda mutlakçılık ve rölativizm tartışması. Ş. Değer (Yay. haz.), Bilgi ve Değer içinde (ss. 15-46). Ankara: Fol Kitap.
• Quiniou, Y. (2009). Yaygın yanlış fikirler kıskacında Karl Marx. (S. Kılıç, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
• Ritzer, G. (2013). Modern sosyoloji kuramları. (H. Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Ritzer, G. (2014). Klasik sosyoloji kuramları. (H. Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2013). Çağdaş sosyoloji kuramları ve klasik kökleri. (I. Ertuna Howison, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Rutherford, D. (2020). Felsefi bir ideal olarak özgürlük: Nietzsche ve öncelleri. (O. Başdaner, Çev.). İçkinlik etiği Nietzsche ve Spinoza içinde (ss. 73-117) H. D. Özcan ve O. Tüfenk (Der.). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler. (Ü. Tatlıcan, G. Demiriz, Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Turner, J. H., Beeghley, L. Powers, Charles H. (2010). Sosyolojik teorinin oluşumu. (Ü. Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Türkyılmaz, Ç. (2016). Bunalım çağı Kierkegaard, Marx, Nietzsche. Ankara: Bibliotech Yayınları.
• Yaşlı, F. (2010). Hayatın olumlanması olarak felsefe Nietzsche ve Marx. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Yazıcı, M. (2013). Toplumsal değişim ve sosyal değerler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 1489-1501.