Ahmet Necdet’in Şiirlerinde Tematik Açıdan Hep ve Hiç Kavramları

Yıl 2024, Cilt: 41 Sayı: 1, 210 - 230, 28.06.2024

Betül Öztoprak

https://doi.org/10.32600/huefd.1284233

Öz

1 Mart 1933 yılında İnegöl’de dünyaya gelen Ahmet Necdet Sözer, 1988 yılında Uludağ Üniversitesi’nden coğrafya profesörü olarak emekli olur. Yazmış olduğu şiirlerle birçok ödüle layık görülen Ahmet Necdet, 1977 yılında yayımlanan Uzuneşek başlıklı şiir kitabıyla edebiyat dünyasında yerini alır. Aynı zamanda şiir antolojileri de bulunan şairin, hem gelenekten hem modern şiirden hem de mitolojiden yararlandığı görülürken; şiirlerinde Doğu ve Batı kültürünü sentezlemeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Ahmet Necdet’in şiirleri incelendiğinde şiirlerde, hep ve hiç kavramlarının sıklıkla kullanıldığı görülür. Şairin söz konusu kavramları, bu kavramlarla anlam ilişkisi bulunan ölüm/ölümsüzlük, son/sonsuzluk, varlık/yokluk temalarıyla bir ele aldığı ve aynı zamanda ab-ı hayat, Anka kuşu ve Nuh Tufanı gibi mitolojik unsurlardan da faydalanarak yorumladığı görülmektedir. Bu doğrultuda hep kavramını; ölümsüzlük, sonsuzluk, var olma, ab-ı hayat, Anka kuşu, hiç kavramını ise; ölüm, hiç kimse, sonluluk, yokluk, Nuh Tufanı ekseninde değerlendireceğimiz çalışmada amaç, söz konusu temalardan yola çıkarak şairin felsefe, tasavvuf, mitoloji vb. farklı disiplinlerden yararlanarak yorumladığı hep ve hiç kavramlarına bakış açısını ortaya koyabilmektir. Ayrıca beslendiği kaynakları da göz önüne alarak şairin şiir anlayışını tespit etmek, söz konusu kavramlara geleneğin devamı olarak mı baktığı ya da bir farklılık getirip getirmediğini ortaya koyabilmektir. Ahmet Necdet’in şiir anlayışı, hep ile hiç kavramlarına olan yaklaşımlar açısından araştırmacılara kaynaklık edecek olan çalışmada, metne dayalı yöntem kullanılmıştır. Şiirlerde hep ve hiç kavramlarının iç içe geçtiği, şairin ölüm ile birlikte “hiç”liğe karışırken, şiirleriyle “hep” yaşamayı amaçladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Necdet, şiir, hep, hiç, sonsuzluk, ölüm

Thematically “All and Nothing” Concepts in Ahmet Necdet’s Poems

Öz

Born on March 1, 1933 in İnegöl, Ahmet Necdet Sözer retired from Uludağ University as a Geography professor in 1988. Ahmet Necdet, who was thought worthy of many awards with his poems, took his place in the world of literature with his 1977 published poetry book entitled Uzuneşek. It is understood that while trying to synthesize eastern and western cultures in his poems, the poet with poetry anthologies benefited from both tradition, modern poetry, and mythology. When his poems are examined, it is seen that the concepts of “always and nothing” are frequently used in poems. The poet deals with the aforementioned concepts together with the themes of death/immortality, finite/eternity, exist/absence, which have a meaningful relation between all and nothing, at the same time, it is seen that he interpreted by making use of mythological elements such as elixir, phoenix, Noah’s flood. In this direction, the aim of this study, which we will evaluate the concept of “nothing” under the headings of death, no one, absence, finite, Noah's flood and the concept of “always” as immortality, to exist, elixir, phoenix, eternity, is to reveal the poet's point of view on all and nothing concepts which he interpreted by using different disciplines of philosophy, mysticism, mythology, based on the aforementioned concepts and by taking the sources he feeds on into account to determine the poet's understanding of poetry, and to reveal whether he looks at the concepts in question as a continuation of the tradition or whether it brings a difference. The study will serve as a resource for researchers in terms of Ahmet Necdet’s understanding of poetry, approach that are all against nothing. Text-oriented method is used in the study. That the concepts of “always and nothing” are intertwined in the poems has been determined and it has been seen that while vanishing with death into "nothing", the poet always aims to live with his poems.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Necdet, poetry, all, nothing, eternity, death

Kaynakça

• Akarsu, B. (2015). Felsefe terimleri sözlüğü. İnkılâp Kitabevi.
• Aydın, M. S. (2014). Din felsefesi. İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Ölümlülük, ölümsüzlük ve diğer hayat stratejileri (N. Demirdöven, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Blanchot, M. (2000). Öteye adım yok ötesi (N. Başer, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bozkurt, A. (2012). Varlık tutulması Jean-Paul Sartre tiyatrosunda varlık ve hiçlik. Ayrıntı Yayınları.
• Bulut, S. (2022). “Hep” ile “hiç” arasında Sisifos’un yazgısında bir derviş: Ahmet Necdet ve şiiri. Vizetek Yayıncılık.
• Celan, P. (2006). Hiçkimse’nin gülü (G. Durusoy ve Ahmet Necdet, Çev.). Artshop Yayıncılık.
• Çelebi, V. (2014). Jean Paul Sartre’ın varoluşçuluk düşüncesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 4(2), 63-76.
• Çetişli, İ. (2010). Batı edebiyatında edebi akımlar. Akçağ Yayınları.
• Çonoğlu, S. (2007). Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde ölüm 1920-1950. Akçağ Yayınları.
• Ertuğrul, İ. F. (2020). Vahdet-i vücûd ve İbnü’l-Arabî (M. Kara, Yay. haz.). Dergâh Yayınları.
• Fromm, E. (2019). Sahip olmak ya da olmak (A. Arıtan, Çev.). Say Yayınları.
• Gözel, Ö. (2020). Ne- varlık ve hiçlik trans-ontolojik bir düşünüm. Ketebe Yayınları.
• Güler, Z. (2014). Şeyh Galip divanında Anka-Simurg sembolü. International Journal of Language Academy, 2(1), 63-72.
• Günay, Ü. (2000). Din sosyolojisi. İnsan Yayınları.
• Güzel, A. (Yılı Belirtilmemiş). Dinî-tasavvufî Türk edebiyatı. Akçağ Yayınları.
• Hökelekli, H. (2008). Ölüm, ölüm ötesi psikolojisi ve din. Dem Yayınları. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sozer-ahmet-necdet, (Erişim Tarihi: 27.03.2022.)
• Kaplan, M. (2016). Yahya Kemal’in şiirlerinde iç sıkıntısı ve sonsuzluk duygusu. Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 2 içinde (ss. 245-257). Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M. (2017). Yunus Emre ve nebatlar. Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 1 içinde (ss. 122-134). Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M. (2017). Yunus Emre’ye göre zaman-hayat ve varoluşun mânası. Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 1 içinde (ss. 157-171). Dergâh Yayınları.
• Koç, T. (2021). Ölümsüzlük düşüncesi. İz Yayıncılık.
• Köprülü, M. F. (2003). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. Akçağ Yayınları.
• Levinas, E. (2021). Ölüm ve zaman (N. Başer, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Ökten, K. H. (2004). Heidegger’in varlık ve zaman’daki ölüm çözümlemesi. Cogito, 40, 122-155.
• Pala, İ. (2005). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Kapı Yayınları.
• Pazarlı, O. (1982). Din psikolojisi. Remzi Kitabevi.
• Sartre, J. P. (2022). Varlık ve hiçlik fenomenolojik ontoloji denemesi (T. Ilgaz, G. Çankaya Eksen, Çev.). İthaki Yayınları.
• (Sözer), Ahmet Necdet (1988). Bir can yongasıdır aşk toplu şiirler 1948-1998. İnsancıl Yayınları.
• (Sözer), Ahmet Necdet (2003). Bir bölük Ankâ. Gerçek Sanat Yayınları.
• (Sözer), Ahmet Necdet (2004). İnce divan toplu şiirler. Adam Yayınları.
• Tarhan, N. (1950). Şiirimizde ölüm konusu. Varlık, 354, 7-8.
• Tural, S. (2003). Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde din duygusu (1923-1970). Kitabevi.
• Yılmaz, E. (2020). Varlık ve zaman’ı anlamak. Küre Yayınları.