PERIODIC LANDSCAPE APPROACHES OVER LANDSCAPE DESCRIPTIONS: OTTOMAN PERIOD MINIATURES (PEYZAJ TASVİRLERİ ÜZERİNDEN DÖNEMSEL PEYZAJ YAKLAŞIMLARI İNCELEMESİ: OSMANLI DÖNEMİ MİNYATÜRLERİ)

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 355 - 370, 20.04.2016

Esra Özhancı , Zeynep R. B. Ardahanlıoğlu , Hasan Yılmaz

https://doi.org/10.20304/husbd.43518

Öz

Visual arts are the everlasting witnesses of different societies, different cultures, different belief systems and the time itself, and have accompanied all these elements and made it possible for them to be reflected to the present time. The Ottoman Miniatures are works of art that reflect the point of view on the daily life of a great civilization, its administrative, religious, socio-cultural ceremonies and situations, wars, natural and artificial elements and events, in other words, the life itself in that great civilization as well as being a treasure for the archives. These works of art, whose artistic value and importance are never denied, on one hand reflect the glory of their times when they were produced; and on the other hand, reflect the social life and the perception of the sceneries in the minds of their artists. The purpose of this study is to set forth the perception of the concept of landscape in those times and the change in this perception as well as the perception studies with a different viewpoint. It has been observed that the depiction of the miniatures has gone beyond a specific point of view and have presented the events and objects in a divine and imaginary world. The poetic atmosphere created within the presentation has mostly been provided by using natural elements and figures. Plants have easily been the complementary parts of any composition with their aesthetical properties. Plants have been indispensable elements of this world with their forms, calligraphic structures, flowers and colors.

Keywords: Perception, Landscape Perception, Miniature, Ottoman Depiction Arts.

PEYZAJ TASVİRLERİ ÜZERİNDEN DÖNEMSEL PEYZAJ YAKLAŞIMLARI İNCELEMESİ: OSMANLI DÖNEMİ MİNYATÜRLERİ

Öz: Farklı toplumların, farklı kültürlerin, farklı inançların ve zamanın adeta bir tanığı görsel sanatlar, bunların hepsinin dönüşümüne ve değişimine eşlik etmiş, günümüze kadar yansıtılmasına zemin hazırlamıştır. Aynı zamanda arşivsel doküman özelliği taşıyan Osmanlı dönemi minyatürleri ise, bir medeniyetin günlük hayata, idari, dini, sosyokültürel seramoni ve durumlara, savaşlara, doğal ve yapay unsurlara ve olaylara, yani hayatın kendisine bakış açısını yansıtan eserlerdir. Sanatsal değerleri yadsınamaz derecede önemli olan bu eserler, bir yandan üretildikleri dönemin şaşaasını yansıtırken, diğer yandan toplumsal hayatı ve sanatçının gördüğü manzaranın zihninde oluşturduğu algıyı aksettirmiştir. Algı çalışmalarında önemli bir yer tutan peyzaj algısı, çok sayıda faktörün yanında toplumsal yapının da etkisiyle şekillenmektedir. Aynı toplum içinde yaşayan bireyler, benzer bilişsel ve algılar süreçlerden geçmekte, benzer tepkiler sergilemektedir. Dolayısıyla sanatçıların eserlerine aktardığı peyzaj tasvirlerinin yapısı, aynı zamanda dönemin toplumsal yaklaşımlarını da aynasıdır. Bu çalışmanın amacı; minyatür eserlerde tasvir edilen peyzajlar yoluyla, Osmanlı dönemi üzerinden peyzaj algısının ve değişiminin ortaya konması ve algı çalışmalarına farklı bir açıdan bakılmasına imkan sağlamaktır. Görülmüştür ki; minyatürlerin sahip olduğu anlatım, belli bir bakış açısının ötesine geçmiş, olayları ve nesneleri ulvi ve hayali bir dünya içerisinde sunmuştur. Sunum içerisinde yaratılan şiirsel ortamı, çoğunlukla doğal öğeleri ve figürleri kullanarak gerçekleştirmişlerdir. Bitkiler, estetik özellikleri ile kolaylıkla her tür kompozisyonun bir parçası ve çoğunlukla tamamlayıcısı olmuştur. Kullanılan bitkiler; formları, kaligrafik yapıları, çiçekleri ve renkleri ile bu dünyanın vazgeçilmezi olmuşlardır.

Anahtar Sözcükler: Algı, Peyzaj Algısı, Minyatür, Osmanlı Tasvir Sanatları

Anahtar Kelimeler

Perception, Landscape Perception, Miniature, Ottoman Depiction Arts

Kaynakça

• And, M. (2004). Osmanlı tasvir sanatları:1-Minyatür. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Atasoy, N. (2000). İstanbul Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü Ders Notları İkinci Bölüm; Minyatür Sanatı. Erişim tarihi: 8.7.2014, http://www.istanbul.edu.tr/Bolumler/guzelsanat/minyatur.htm.
• Atasoy, N. ve Çağman, F. (1974). Turkish Miniature Painting. İstanbul: R.C.D Cultural Institute Publications.
• Atıl, E. (1980). Turkish art. New York: Smithsonian Institution Press.
• Ayvazoglu, B. (1982). Aşk Estetiği. Ankara: Birlik Yayınları.
• Forman, R. T. T. (1995). Land mosaics. The Ecology of Landscapes and Regions. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Karakaş, H. S. ve Rukancı, F. (2008). The Miniature Art in the Manuscripts of the Ottoman Period (XVth-XIXth Centuries). 30th Melcom International Conference. University of Oxford, Middle East Centre, Oxford, UK.
• Koç, N., Şahin, Ş. (1999). Kırsal peyzaj planlaması. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1509 (463).
• Mahir, B. (2005). Osmanlı Minyatür Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Özgül, E. G. (2012). Farklı Bir Görme Biçimi Olarak Tasvir: Matrakçı Nasuh’un Topografik Tasvirleri. Millî Folklor, 24(96), 170-189.
• Taş, M. (2012). İslam Sanat Felsefesinde Renk Teorisi. İDİL Dergisi, 1(4), 118-125.
• Yakıt, İ. (2002). Türk- İslâm Düşüncesi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Yener, S. (2012). Osmanlı Dönemi Minyatürlerinde Enstrüman Figürleri Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 169-186.