Toplumsal Gerçeklik ve Postmodern Roman

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 91 - 109, 20.12.2017

Neslihan Şen Altın

https://doi.org/10.20304/humanitas.316515

Cited By: 2

Öz

Postmodern roman, biçimsel deneyselliğin ön
plana çıktığı bir roman türüdür. Bu nedenledir ki, edebiyat ve toplum
arasındaki ilişkiyi eserin içeriği ile kuran edebiyat sosyolojisi çalışmaları,
postmodern romanı sosyolojik olarak değerlendirebilmek üzere yetersiz kalmışlardır.
Postmodern metinlerin analizinde, edebiyat sosyolojisi çalışmalarının yerini
edebiyat tarihi, karşılaştırmalı edebiyat ve kültürel incelemeler gibi alanlar almıştır.
Dolayısıyla bu metinlerin toplumsal olanla bağı eksiktir. Bu çalışmada postmodern
romanın biçimsel özelliklerini sosyolojik olarak anlaşılır kılmak
hedeflenmiştir. Bu maksatla biçimin nasıl bir toplumsal gerçekliği temsil
ettiği gösterilmek istenmiş; roman ve toplumsal gerçeklik arasındaki ilişki
tarihsel olarak betimlenmiş ve sonuç olarak, yüzyıllar içinde toplumsal
gerçeklik anlayışı değiştikçe romanın kurgusal öğelerinin farklı biçimsel
görünümlere büründüğü gözlenmiştir. 18. yüzyıl romanı kolektif geleneksel bir
anlayışın yerine bireysel gerçekçiliği, 19. yüzyıl romanı, edebi eser ve dışsal
gerçeklik arasında birebir bir ilişki olmasını arzulayan gerçekçi bir
gerçekçiliği benimsemiş; 20. yüzyıl modernist romanı ise parçalanan gerçeklik
anlayışı sonucu bireyin içsel dünyasını temsil etmiştir. Denilebilir ki farklı
gerçeklik anlayışları ve bu anlayışların farklı temsilleri söz konusudur. Postmodern
roman da toplumdaki yeni gerçekliğin bir ürünü, edebiyat alanındaki
yansımasıdır. Makro teorilerin yerini mikro teorilerin aldığı, hakikat
anlayışının parçalandığı, rasyonel öznenin yadsındığı, tekil düşüncelerin
yerini çoğulluğa bıraktığı yeni bir gerçeklik anlayışıdır bu.  Tanrının ya da insanın merkeze alındığı
kendinden önceki düşünme biçimlerinden farklı olarak öznenin dil olarak
belirdiği bir gerçeklik anlayışıdır. 

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Gerçeklik, Postmodern Roman, Edebiyat Sosyolojisi, Roman

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler (2. bs.). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Bahtin, M. M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (Der. Sibel Irzık). (Çev. Cem Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, P. L. ve Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşâsı. (Çev. Vefa Saygın Öğütle). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Best, S. ve Kellner, D. (1998). Postmodern Teori. (Çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Boynukara, H. (2010). “Karakter ve Tip”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı. Yıl: 6. Sayı: 65/66/67. (2.bs.). ss. 170-184.
• Çıkla, S. (2010). “Romanda Kurmaca ve Gerçeklik”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı. Yıl: 6. Sayı: 65/66/67. (2.bs.) ss. 104-123.
• Dentith, S. (2000). Parody. London and New York: Routledge.
• Ecevit, Y. (1996). Orhan Pamuk’u Okumak. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• ________ (2006). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. (4. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (Çev. Nuri Plümer, Abdülkadir Gölcü). Ankara: Nirengi Kitap.
• Karabuğru O. (2008). “Postmodern Anlatılarda Zaman”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi Modernizmden Postmodernizme Özel Sayısı. Yıl: 12. Sayı: 138/139/140. ss. 363-367.
• Kuhn, T. S. (2003). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. (Çev. Nilüfer Kuyaş). (6. bs.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Lewis, B. (2006). Postmodernizm ve Roman. Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü, Stuart Sim (Ed.). (Çev. Mukadder Erkan-Ali Utku). Ankara: Ebabil Yayıncılık, ss. 143-156.
• Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Kuramı. (Çev. Aslıhan Aksoy). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Menteşe, O. B. (1992). “Sanat’da Modernism’den Post-Modernism’e”. Littera Edebiyat Yazıları. Cilt: 3. ss. 236-240.
• Özdemir, E. (1999). Türk ve Dünya Edebiyatında Dönemler-Yönelimler. (3. bs.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Parla, J. (2008). Don Kişot’tan Bugüne Roman. (8. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rose, M. A. (1993). Parody: Ancient, Modern, and Postmodern. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rosenau, P. M. (2004). Post-modernizm ve Toplum Bilimleri. (Çev. Tuncay Birkan). (2. bs.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Sazyek, H. (2010). “Türk Romanında Postmodernist Yöntemler ve Yönelimler”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı. Yıl: 6. Sayı: 65/66/67. ss. 510-528.
• Shroder, M. Z. (2004). Edebi Bir Çeşit Olarak Roman. Roman Teorisi. Philip Stevick (Ed.). (Çev. Sevim Kantarcıoğlu). (2. bs.). Akçağ Yayınları: Ankara, ss. 20-34.
• Şan, M. K. (2004). Türk Modernleşmesine Romandan Bakmanın Önemi Üzerine. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri. Köksal Alver (Ed.). Ankara: Hece Yayınları, ss. 117-135.
• Şaylan, G. (2009). Postmodernizm. (4. bs.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Topsakal, S. (2011). “Hasan Ali Toptaş Romanlarında Postmodern Ögeler”, Y. Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Watt, I. (2007). Romanın Yükselişi- Defoe, Richardson ve Fielding Üzerine İncelemeler. (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Metis Yayınları.
• Yamaner, G. (2007). Postmodernizm ve Sanat. Ankara: Algıyayın.
• Yürek, H. (2005). “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Modernizmin Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.