Antik Yunan Eserlerinde Şiddetin İzdüşümleri

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 14, 243 - 265, 15.10.2019

Eren Alkan

https://doi.org/10.20304/humanitas.588041

Öz

Her zaman insanın ve hayatın bir parçası olarak
kabul edilen şiddet; doğal olarak söylemin ve dolayısıyla da yazının bir
parçası olarak insanlık tarihinin ana temalarından birisini oluşturmuştur. Güç
ve baskı uygulanarak insanlara bedensel veya ruhsal zararlar veren, bireysel
veya toplu hareketlerin tümü olarak adlandırılan şiddet; özel veya kolektif,
dolaylı veya doğrudan, cürümsel veya kamusal açılardan incelenebilir. Hepsinin
ortak noktası ise bir tarafın diğer tarafı veya doğrudan bireyi şiddet yoluyla baskı
altına alması ve ötekileştirmesidir. Klasik Yunan’dan itibaren yazının ana
temalarından biri olan ve özellikle Homeros, Aiskhülos, Sofokles ve Euripides
gibi ozan ve yazarların tüm eserlerinde sergilenen şiddet, insan ve iktidarın
özüne de bir ayna tutma görevi üstlenmiştir. Bu çalışmada Batı edebiyatının temel taşları olarak konumlandırılan
Homeros’un İlyada ve Odysseia isimli eserleri ile antik dönemin üç büyük
tragedya yazarı Aiskhülos, Sofokles ve Euripides’in oyunlarında şiddetin
izdüşümleri tartışılarak Batı edebiyatına yön veren baskın temalardan birisinin
şiddet olduğu ortaya çıkarılacaktır

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, tragedya, şiddet, tiyatro

Projections of Violence in Ancient Greek Literature

Öz

As always taken a part
of human being and life, naturally discourse and literature, violence has been
one of the main themes of humanity. Violence means all actions giving people
physical and spiritual harms via power and oppression and it can be examined private
or collective, indirectly or directly, criminal or public. The common ground is
oppression and marginalization of a party or an individual by another party.
Violence, as one of the main themes in literature since Classical Greek has
taken on a task of mirroring on the essence of human being and power. In this
paper, the projections of violence are discussed in the works Iliad and Odyssey by Homer and the plays of the most prominent playwrights of
the ancient Greece, Aeschylus, Sophocles, and Euripides as the milestones of Western literature to reveal that it is the “violence” as a dominant theme that directs Western literature.

Anahtar Kelimeler

Ancient Greece, tragedy, violence, drama, Western literature

Kaynakça

• Aiskhülos. (1984). An Oresteia: Agamemnon, The Libation Bearers, The Eumenides. (R. Fagles, Çev.). W. B. Stanford (Ed.). USA: Penguin Classics.
• Aiskhülos. (2009). Zincire vurulmuş Prometheus. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Aiskhülos. (2005). Persler. Sofokles. (2005) Antigone. (G. Dilmen, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Aristoteles. (2008). Poetika: Şiir sanatı üstüne. (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Can Yay.
• Atayman, V. (2005). Önsöz. Kral Oidipus. Sophokles (Yzr.). (C. Çetinkaya, Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yay. s. 5-25.
• Brockett, O. G. (2000). Tiyatro tarihi. İ. Bayramoğlu (Haz.). Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• Dilmen, G. (2005). Önsöz. Persler. Aiskhülos (Yzr.). (G. Dilmen, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Else, G. F. (1972). Origin and early form of Greek tragedy. New York: Norton.
• Erhat, A. (2008). Önsöz. İlyada. Homeros (Yzr.). (A. Erhat, Çev.). İstanbul: Can Yay. s. 9- 72.
• Erhat, A. (2006). Önsöz. Odysseia. Homeros (Yzr.). (A. Erhat, Çev.). İstanbul: Can Yay. s. 7-39.
• Euripides. (2001). Bakkhalar. (G. Dilmen, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Euripides. Elektra. (2008). (Y. Onay, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Euripides. Medea. (2006). (M. Balay, Çev.) İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Euripides. Troyalı kadınlar. (2002). (S. Sandalcı, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.
• Latacz, J. (2006). Antik yunan tragedyaları. (Y. Onay, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Yay.
• Michaud, Y. Şiddet. (1991). (C. Muhtaroğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Cep Üniversitesi Yay.
• Püsküllüoğlu, A., (haz.). (1994). Öz Türkçe sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Riches, D. (1989). Şiddet olgusu. (D. Hattatoğlu, Çev.). Antropolojik açıdan şiddet. (D. Riches, haz.). İstanbul: Ayrıntı Yay., s. 10-41. Sami, Ş, (haz.). (1989). Kâmûs-ı Turkî. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Sofokles. Aias & Elektra. (2005). (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Sofokles. Filoktetes. (2008). (Ş. Yücel, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yay.
• Sontag, S. (2002). Regarding the pain of others. USA: Farrar, Straus and Giroux.
• Sophokles. Elektra. (2004). (C. Çetinkaya, Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yay.
• Sophokles. Kral Oidipus. (2005). (C. Çetinkaya, Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yay.
• Trend, D. (2008). Medyada şiddet efsanesi: Eleştirel bir giriş. (G. Bostancı, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yay.
• Ünsal, A. (1996). Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi. Cogito. Yapı Kredi Yay., Sayı 6-7, s. 29–36.