Batı Han ve Tang Hanedanı Dönemlerinde Heqin Politikası

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 19, 349 - 373, 15.03.2022

Aylin Yılmaz Şaşmaz

https://doi.org/10.20304/humanitas.961881

Öz

Heqin politikası, Çin tarihinde yabancılarla kurulan ilişkilerde Han Hanedanı ve sonrasında önemli bir yere sahip olmuş, özellikle kuzeydeki halklar ve oluşturdukları konargöçer devletler ile yapılan sulh ve dostluk anlaşmalarında kız alıp-vererek kan bağı kurma niyetine hizmet eden bir politika haline dönüşmüştür. Bu çalışmada, “Heqin和亲” teriminin, ilk defa “akrabalık yoluyla barış” anlamıyla ortaya çıktığı Batı Han Hanedanı ile en çok Heqin anlaşmasının yapıldığı, etkisinin en yoğun hissedildiği Tang Hanedanı dönemlerindeki kullanımı, özellikleri, kapsamı, yeri, ekonomik ve kültürel etkisi incelenmiştir. Ayrıca iki hanedanın aynı politikayı farklı çıkarlara hizmet eder biçimde kullanma ihtimali üzerinde durulmuş, bu ihtimal doğrultusunda, Batı Han Hanedanı’nın Hunlar ve Wusunlarla; Tang Hanedanı’nın Gök Türkler, Tibetliler ve Uygurlarla yaptığı anlaşmalardan bazıları sebep ve sonuçları bakımından irdelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Heqin Politikası, Tang Hanedanı, diplomasi, Batı Han Hanedanı, kültürel etkileşim

Heqin Policy During Western Han and Tang Dynasty

Öz

Heqin和亲 policy, also known as “peace through kinship”, refers to historical agreements, that which has been established with peoples and nomadic empires living in the North of China during and after the Han Dynasty. The main aim of the policy was to establish blood ties by marrying princesses in peace and friendship agreements. It has been first started to be used for this aim during the Western Han dynasty. This study thus investigates; the use, characteristics, scope, and impact of the policy during Western Han and Tang Dynasties on the idea that this two dynasties’ used the Heqin agreements for different purposes. In line with this possibility, some of the alliances Western Han Dynasty made with the Huns and Wusuns; Tang Dynasty made with the Göktürks, Tibetans and Uighurs have been studied in terms of their causes and consequences.

Anahtar Kelimeler

Heqin policy, Western Han Dynasty, Tang Dynasty, diplomacy, cultural exchange

Kaynakça

• Barfield, T. J. (1981). The Hsiung-nu imperial confederacy: Organization and foreign policy. The Journal of Asian Studies, 41(1), 45-61.
• Barfield, T. J. (1992). The perilous frontier: nomadic empires and China, 221 BC to AD 1757. Cambridge: Basil Blackwell.
• Chin, T. T. (2010). Defamiliarizing the foreigner Sima Qian’s ethnography and Han-Xiongnu marriage diplomacy. Harvard Journal of Asiatic Studies, 70(2), 311-354.
• Cui, M. (1990). 汉唐和亲研究 [Han-Tang arası Heqin araştırması]. Qingdao: Qingdao Haiyang daxue chubanshe.
• Cui, M. (2003). 中国古代和亲文化影响 [Çin antik Heqin anlaşmalarının kültürel etkisi]. Minzu yanjiu, (3), 59-68.
• Cui, M. (2007). 中国古代和亲通史 [Çin Heqin tarihi]. Beijing: Renmin chubanshe.
• Ergin, M. (2003). Orhun Abideleri (elektronik versiyon). Hisar Kültür Gönüllüleri.
• He. (2003). 古代汉语大词典 (第二版) [Antik Çince Büyük Sözlük] (2. basım). Beijing: Shangwu yinshuguan.
• Heqin. (2012). 现代汉语大词典 [Büyük modern Çince sözlük] (6. basım). Pekin: Shangwu yinshuguan.
• HSXZ. (t.b.). 汉书, 第九十四, 匈奴转下 [Han tarihi,, Xiongnu zhuan xia (94B)]. https://ctext.org/han-shu/xiong-nu-zhuan-xia/zhs
• JTSTB. (t.b.).旧唐书，卷第二百七， 吐蕃上 [Eski Tang tarihi, 207. Tomar, Tubo (A)]. https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=84705&remap=gb
• JTSHH. (t.b.).旧唐书，卷二百六， 回纥 (Eski Tang tarihi, 206. Tomar, Uygurlar). https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=295984&remap=gb
• JTSTJ. (t.b.).旧唐书，卷二百四， 突厥上 (Eski Tang tarihi, 205. Tomar, Türkler 1). https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=422000&remap=gb
• Kalkan, Ç. M. (2018). Mo Yan’in “yaşam ve ölüm yorgunu” romanının kültürel öğelerinin çeviribilim kuramları açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: AHBV Üniversitesi.
• Kalkan, Ç. M. (2020). Çinli seyyah Zheng He (郑和) ve Batı seyahatleri. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 2(1), 102-110.
• Kalkan, Ç. M. (2021). Çin’deki azınlıklar için 20. yy. iki dilli eğitim politikaları üzerine bir inceleme. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (45), 49-62.
• Keng, C. (2010). The impact of Tang-Tubo war on the transformation of military system and Heqin politics in Tang Dynasty. Mongolian and Tibetan Quarterly, 21(1), 1-31.
• Lee, L. X., Stefanowska, A. D. ve Wiles, S. (2015). Biographical Dictionary of Chinese women: antiquity through Sui, 1600 BCE-618 CE. New York/London: Routledge.
• Mackerras, C. (2000). Relations between the Uighurs and Tang China, 744-840. D. Christian & C. Benjamin (Ed.), Realms of the silk roads: Ancient and modern içinde (s. 195-207). Turnhout: Brepols. Onat, A., Orsoy, S. ve Ercilasun, K. (2004). Han Hânedanlığı Târihi Hsiung-nu (Hun) Monografisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Pan, Y. (1997). Marriage alliances and chinese princesses in international politics from Han through Tang. Asia Major, 10(1), 95-131.
• Peterson, B. B. (2016). Songzan Ganbu, Tang Dynasty. B. B. Peterson (Ed.), Notable women of China: Shang Dynasty to the early twentieth century içinde (s. 186-191). Armonk/N.Y./London: M.E. Sharpe.
• Psarras, S.-K. (2003). Han and Xiongnu: A reexamination of cultural and political relations (I). Monumenta Serica, 51, 55-236.
• SH. (t.b.). 隋书，卷四帝纪第四，炀帝下 [Sui tarihi, dört imparator döneminin dördüncüsü, Yangdi (B)]. https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=436056&remap=gb
• Slobodnik, M. (2006). The Chinese princess Wencheng in Tibet: A cultural intermediary between facts and myth. Trade, Journeys, Inner-and Intercultural Communication in East and West (up to 1250), 267-276.
• Snellgrove, D. L. ve Richardson, H. E. (2003). A cultural history of Tibet (3. baskı). Bangkok: Orchid Press.
• Qin. (2003). 古代汉语大词典 (第二版) [Antik Çince Büyük Sözlük (2. basım)]. Beijing: Shangwu yinshuguan.
• Taşağıl, A. (2018). Kök Tengri’nin Çocukları (13. Baskı). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Togan, İ., Baysal, C., & Kara, G. (2020). Çin kaynaklarında Türkler: Eski T'ang tarihi; (Chiu T'ang-shu), 194a; "Türkler" bölümü; (açıklamalı metin neşri) (3. baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Twitchett, D. (2000). Tibet in Tang’s grand strategy. H. Van der Van (Ed.), Warfare in Chinese History içinde (s. 106-179 ). Boston: Brill.
• Twitchett, D., & Fairbank, J. K. (2008). The Cambridge history of China: The Ch'in and Han empires, 221 B.C- 220 A.C. Cilt 1. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wang, X. (2005). 唐与少数民族和亲刍议 [Tang ve azınlıklar arası Heqin'e dair görüşler]. Hexi xueyuan xuebao, 21(4), 70-73.
• Wang, Y. (2013). Explaining the tribute system: Power, confucianism, and war in medieval East Asia. Journal of East Asian Studies, (13), 207-232.
• Wei, Y. (2002). 唐前期 (618一763年) 和亲研究 [Erken dönem Tang Hanedanı (618-763) Heqin araştırması] (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sichuan Üniversitesi. Sichuan.
• Xu, G. (2018). “王昭君变文" 与昭君故事流变研究 [Wang Zhaojun eseri ve Zhaojun hikayesi dönüşümünün araştırılması]. Lanzhou Jiaoyu Xueyuan Xuebao, 1-5.
• Xu, J. (Ed.). (2004).《 二十四史全译》 -《 史记》- 第一册 [Yirmi dört tarih çevirisi - Tarih kayıtları (Cilt 1)]. Beijing: Hanyu da cidian chubanshe.
• Yu, Y. (1967). Trade and expansion in Han China. Berkeley: University of California Press