EYLEMSİZLİK VE ANTİ KAHRAMANLARIN DÖNÜŞTÜRÜCÜ GÜCÜ ÜZERİNE

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 4, 17 - 29, 24.03.2015

Hülya Bayrak Akyıldız

https://doi.org/10.20304/husbd.89798

Cited By: 2

Öz

Anti kahraman teriminin, edebiyat eleştirisinde kullanılması ve yaygınlaşması görece olarak yeni olsa da, anti kahramanlar hem edebiyatta hem de gerçek hayatta uzun zamandır varlıklarını sürdürüyorlar. “Geleneksel kahramanın antitezi olan başkişi” şeklinde tanımlanabilecek anti kahramanlar, kendi içlerinde de pek çok kategoriye ayrılır ve birbirinden farklı nitelikler taşır. Bu makalede eylemsizlikle karakterize olmuş anti kahramanlar ve bunların dönüştürücü gücü ele alınmaktadır. Toplumca kabul görmüş üstün niteliklere sahip kahramanların karşıtı özelliklerle donanmış, genellikle yalnız, başarısız ve toplum onayını alamamış bu karakterlere ilişkin eleştirel ilgi, genellikle içinden geldikleri edebiyatın mahkûm edilmesi şeklinde olmuştur. Özellikle Türkiye’de, 70’li yıllarda, Marksist eleştirinin hakimiyeti altındaki eleştiri dünyasında, anti kahramanlar, bireycilikle, kendine dönük olmayla, hatta politik sonuçları açısından gericilikle itham edilmişler; bu tür edebiyat bir “bunalım edebiyatı” olarak görülmüştü. Anti kahramanlar ve onların içine doğduğu edebiyat acaba gerçekten sadece bireyci olarak addedilebilir mi? Bir yazar, topluma ilişkin gözlem ve eleştirilerini, onun kıyısında kalan bir karakter üzerinden vererek etkileyiciliğini arttırıyor olabilir mi? Kahramanların yol göstericiliğine karşı acaba anti kahramanlar da kendi meşreplerince toplumu dönüştürüyor olabilirler mi? Bu bağlamda edebiyat eseri ve okur arasında ne tür bir ilişki vardır? Bu makale, bu sorulara cevap niteliğindeki tartışmalardan oluşuyor. Türk ve Dünya Edebiyatı’ndan örneklerle, eylemsizliği tercih eden anti kahramanların eylemsizlikle onları çevreleyen sistemi sarsmaları tartışılıyor.

Anahtar Kelimeler

Anti Kahraman, Eylemsizlik, İsimsizlik, Beyaz Mantolu Adam, Bartleby, Aylak Adam, Akakiy Akakiyeviç, Uyuyan Adam, Peçorin

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1992 ). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü
• Kongresi Bildirileri, IV, (s.10). Ankara. Althusser, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Yusuf Alp - Mahmut Özışık). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, O. (2000). Korkuyu Beklerken. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, Y. (1985). Aylak Adam. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doran, T. D. (2011). Demographic Fluctuation and Institutional Response in
• Sparta. UC Berkeley: Ancient History & Mediterranean Archaeology. Erişim tarihi: 26 Haziran 2014, http://escholarship.org/uc/item/3pk467b6.
• Dostoyevski, F. M.(2014). Puşkin Üzerine Üç Konuşma. (Çev. Özlem Üner).
• İstanbul: Dedalus Kitap. Ergin, M. (1994). Dede Korkut Kitabı I. Ankara: TDK Yayınları.
• Gogol, N. (2012). Palto. (Çev. Elif Ersavcı). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Lermontov, M. Y. (1984). Çağımızın Bir Kahramanı. (Çev. Nedim Ünal).
• İstanbul: Cem Yayınları. Melville, H. (2013). Bartleby, the Scrivener: A Story of Wall Street. Create
• Space Independent Publishing Platform. Moran, B. (1994), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınları.
• Naquet, P. V. (1968). Le Chasseur Noir et l'Origine de l'Éphébie Athénienne.
• Annales, Economies, Societes, Civilisations, 23 (5), 947-964. Naquet, P. V. (2005). Le Chasseur Noir. Paris: Éditions la Découverte.
• Paradiso, A. (1996). Le corps Spartiate. Communications, 61 (61), 113-124.
• Erişim tarihi : 26 Haziran 2014. Doi : 10.3406/comm.1996.1928.
• Url : /web/revues/home/prescript/article/comm_0588- 8018_1996_num_61_1_1928.
• Perec, G. (2013). Uyuyan Adam. (Çev. Sosi Dolanoğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1963). Türklerde Ad Verme ile İlgili Adet ve İnanmalar. Türk Kültürü,(10), s.8.