TÜRK SOSYAL BİLİMLERİNDE YAPISAL ANTROPOLOJİ UYGULAMALARI: ŞERİF MARDİN VE SENCER DİVİTÇİOĞLU

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 203 - 218, 10.05.2024

Şeyda Sevde Tunçbilek

https://doi.org/10.20304/humanitas.1459668

Öz

XX. yüzyılın en etkili sosyal bilimcilerinden Lévi-Strauss, gecikmeli çevirilere ve hakkındaki yazılara rağmen uzun yıllar Türkiye’de görülmemiş, görmezden gelinmiş ya da görülmesi engellenmiş, yapısal antropoloji dört başı mamur bir kuram olarak kullanıma açılmamış, arızi bir teorik yaklaşım olarak nadiren kendisine yer bulmuştur. Bu nadir atıflar ve kullanımlar içerisinde Türkiye’de Lévi-Strauss’un kavramlarını belirli bir problem alanıyla ilişkilendiren ve toplumsal bir olgunun incelenmesinde yapısal antropolojiden faydalanan Şerif Mardin ve Sencer Divitçioğlu istisnai bir konumu temsil ederler. Bu makale, bu iki sosyal bilimcinin Lévi-Strauss’tan hangi konuda, nasıl ve ne şekilde yararlandıklarını göstermeyi amaçlamaktadır. Mardin ve Divitçioğlu’nun yapısal antropolojiyle kurdukları ilişki, söz konusu teorinin açıklama kapasitesine ve Türk sosyal bilimleri açısından henüz keşfedilmemiş potansiyellerine işaret etmekle birlikte bu iki ismin kendi teorik çizgilerinde “görünmez” ya da “anlaşılmaz” kalan yönlerin açığa çıkarılması bakımından da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Claude Lévi-Strauss, Yapısal antropoloji, Şerif Mardin, Sencer Divitçioğlu, Kök Türkler, Yaptakçılık.

Kaynakça

• Alada, A. D. (2022). “Disiplinlerarasılık ve Toplumsal Felsefe İkileminde Bir Düşünür: Sencer Divitçioğlu”. Politik Ekonomik Kuram. Vol. 6, Issue 1, 1-8.
• Althusser, L. (2017). “Kapital’den Marx’ın Felsefesine”. L. Althusser (Ed.) Kapital’i Okumak (Çev. I. Ergüden) içinde (s. 9-92), Nora Kitap.
• Arlı, A. (2008). “Türkiye’de Sosyolojinin Eleştirel Kapasitesi: Şerif Mardin Üzerine”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. Cilt 6, Sayı 11, 633-652.
• Divitçioğlu, S. (2000a). Kök Türkler (2. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Divitçioğlu, S. (2000b). Oğuzdan Selçuklu’ya (2. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Divitçioğlu, S. (2004). Ortaçağ Türk Toplumları Hakkında (2. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Divitçioğlu, S. (2012). Sencer Divitçioğlu Anlatıyor (Haz. İ. Ekinci & H. Güldağ). Yapı Kredi Yayınları.
• Ekşigil, A. (2021). Sencer Divitçioğlu-Yaşamı ve Düşüncesine Dair Notlar. İletişim Yayınları.
• Holý, L. (2016). Antropolojinin Akrabalık Yaklaşımları (Çev. Ç. Enneli). Heretik Yayıncılık.
• Leach, E. (1985). Lévi-Strauss (Çev. A. Ortaç). Afa Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (1956). “Les organisations dualistes existent-elles?”. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde, Deel 112, 2de Afl., 99-128.
• Lévi-Strauss, C. (1962). La Pensée sauvage. Plon.
• Lévi-Strauss, C. (1984). “Claude Lévi-Strauss invité d’Apostrophes” (reçoit par Bernard Pivot). Antenne 2. Émission de 04/05/1984, Archive INA.
• Lévi-Strauss, C. (2008). Nature, culture et société-Les Structures élémantaires de la parenté, chapitres I et II, Flammarion.
• Lévi-Strauss, C. (2014). Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji (Çev. A. Terzi) (2. baskı). Metis Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2018a). Günümüzde Totemizm (Çev. K. Akbaş). Nora Kitap.
• Lévi-Strauss, C. (2018b). Uzaktan Yakından-Söyleşi: Didier Eribon (Çev. H. Bayrı), Metis Yayınları.
• Mardin, Ş. (1990). “İnsanbilim Açısından Bir Ayraç”. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. Makaleler I. İletişim Yayınları, 124-139.
• Mardin, Ş. (2011). Din ve İdeoloji (20. baskı). İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma 1969 yılında S.B.F. Yayınları tarafından yayımlandı.)
• Nalbantoğlu, H. Ü. (2010). “Geçiş Dönemi Sosyoloğu Ne Demektir?”. Türk Sosyolojisinde Üç Bilim İnsanı: Cahit
• Tanyol, Mübeccel B. Kıray, Şerif Mardin. Bağlam Yayıncılık, 89-98.
• Özbudun, S. (2010). “Claude Lévi-Strauss’u Hatırlamak”. Toplum ve Bilim, s. 117, 187-205.
• Serin, M. (2023). “Şerif Mardin’in Türk Din Sosyolojisine Metodolojik Katkıları Üzerine Bir İnceleme”. Bilimname, 49, 567-593.
• Tunçbilek, Ş. S. (2024). Fikirlerin Uluslararası Dolaşımına İlişkin Asimetriler: Lévi-Strauss ve Yapısal Antropolojinin Brezilya ve Türkiye’de Alımlanma(ma)sı [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.