ÜBERSETZUNG DER ACHӒOLOGISCHEN TERMINOLOGIE: SCHWIERIGKEITEN UND LÖSUNGSVORSCHLӒGE

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 25, 50 - 71, 20.03.2025

Gülfidan Aytaş

https://doi.org/10.20304/humanitas.1596301

Öz

Diese Studie untersucht die theoretischen und praktischen Aspekte der archäologischen Übersetzung, wobei die Auswirkungen von kulturellen, sprachlichen und historischen Kontexten auf den Übersetzungsprozess im Mittelpunkt stehen. Es werden die zentralen Herausforderungen wie Äquivalenz, Kontextualisierung, Lokalisierung und kulturelle Sensibilität analysiert, die bei der Übersetzung archäologischer Texte und Begriffe in verschiedene Sprachen auftreten. Die Arbeit betont die Notwendigkeit, dass Übersetzer auf historische und soziokulturelle Kontexte achten, und schlägt Strategien wie kontextbezogene Übersetzung, dynamische Übersetzung, terminologische Standardisierung und den Einsatz visueller Unterstützung vor. Beispiele und Vergleiche veranschaulichen die Methoden der Übertragung antiker Texte in moderne Sprachen. Abschließend wird hervorgehoben, dass die archäologische Übersetzung nicht nur sprachliches, sondern auch kulturelles und historisches Wissen erfordert, um das Erbe der Vergangenheit in die Gegenwart zu übertragen. Diese Studie zielt darauf ab, der archäologischen Übersetzung eine interdisziplinäre Perspektive zu verleihen und ihre Bedeutung und Vielfalt aufzuzeigen.

Anahtar Kelimeler

Archäologische übersetzung, archäologische texte, übersetzungsstrategien, kulturelle sensibilität, terminologie.

Arkeolojik Terminolojinin Çevirisi: Zorluklar ve Çözüm Önerileri

Öz

Bu çalışma, arkeolojik çevirinin teorik ve pratik boyutlarını inceleyerek, kültürel, dilsel ve tarihsel bağlamların çeviri sürecine etkilerini ele almıştır. Arkeolojik metinlerin ve terimlerin farklı dillerdeki çevirilerinde karşılaşılan eşdeğerlik, bağlam, yerelleştirme ve kültürel hassasiyet gibi temel zorluklar analiz edilmiştir. Çalışma, çevirmenlerin tarihsel ve sosyo-kültürel bağlamlara dikkat etmesi gerektiğini vurgulamakta ve bağlamlı çeviri, dinamik çeviri, terminolojik standartlar ve görsel destek gibi stratejiler önermektedir. Ayrıca, örnekler ve karşılaştırmalarla antik metinlerin modern dillere aktarımındaki yöntemler detaylandırılmıştır. Sonuç olarak, arkeolojik çeviri, geçmişin mirasını günümüze taşırken yalnızca dilsel değil, aynı zamanda kültürel ve tarihsel bilgiyi de kapsayan bir uzmanlık gerektirmektedir. Bu çalışma, arkeolojik çeviriye disiplinler arası bir perspektif kazandırarak, alanın önemini ve zenginliğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arkeolojik çeviri, arkeolojik metinler, çeviri stratejileri, kültürel duyarlılık, terminoloji.

Kaynakça

• Allen, J. P. (2014). Middle Egyptian: An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs. Cambridge University Press.
• Bulut, A. & Abdal, G. (2018). Kültür varlıklarının tanıtımında çevirinin rolü: Terim çevirisi kararlarına çeviribilimsel bakış. In M. Yazıcı (Ed.), Turizm Metinlerinin Çevirisi: İstanbul Örneği (pp. 99-117). Istanbul Universitesi Edebiyat Fakültesi.
• Flower, H. I. (2010). The Cambridge companion to: The Roman Republic second edition. In The Cambridge Companion to: The Roman Republic, Second Edition (pp. 1-476). Cambridge University Press.
• Glassman, M. D. (2019). The Mesopotamian Temple Tower (Doctoral dissertation, Yale University).
• Hansen, M. H. (2006). The shotgun method: the demography of the ancient Greek city-state culture. University of Missouri Press.
• Heath, M. (2014). Ancient Philosophical Poetics. Cambridge University Press.
• Homeros. (2020). İlyada (Çev. A. Erhat & A. Kadir). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jacobsen, T. (1943). Primitive democracy in ancient Mesopotamia. Journal of Near Eastern Studies, 2(3), 159-172.
• Lendon, J. E. (1997). Empire of Honour: The Art of Government in the Roman World. Oxford University Press.
• Özbilen, S. (2020). Arkeoloji; geçmiş, zaman ve kuram. OANNES-Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 41-65.
• Palaima, T. G. (2003). Archaeology and Text: Decipherment, Translation and Interpretation. Theory and Practice in Mediterranean Archaeology: Old World and New World Perspectives, 1, 45.
• Pinkster, H. (2015). The Oxford Latin Syntax: The Simple Clause. Oxford University Press.
• Redford, D. B. (2000). Egypt and Western Asia in the Late New Kingdon1: An Overview.
• Renfrew, C., & Bahn, P. (2020). Archaeology: Theories, Methods, and Practice. Thames & Hudson.
• Snell, B. (1953). The Discovery of the Mind: The Greek Origins of European Thought. Dover Publications.
• Squire, M. (2020). Art and archaeology. Greece & Rome, 67(1), 103-113.
• Thomann, J., & Bsees, U. (2021). Annotated Bibliography “Arabic Papyrology, Archives, and Times of Change in the Mediterranean and the Islamicate World”: New Publications 2020‒2021 and Addenda 2019. Der Islam, 98(2), 546-64