GERONTOLOJİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN HUZUREVİ KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARI: BİR METAFOR ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 25, 391 - 410, 20.03.2025

Hatice Selin Irmak Yaşar

https://doi.org/10.20304/humanitas.1597766

Öz

Huzurevleri, yaşlı bireylerin yalnızca bakım ihtiyaçlarını karşılamakla kalmayıp, aynı zamanda sosyal etkileşimlerini sürdürmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olan önemli kurumlardır. Bu çalışma, Gerontoloji bölümü öğrencilerinin huzurevi kavramına ilişkin algılarını metafor analiziyle incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, fenomenolojik desen kullanılarak yürütülmüş, 206 katılımcıdan “Huzurevi benim için … gibidir, çünkü …” ifadesini tamamlamaları istenmiştir. Veriler, betimsel ve içerik analizi yöntemleriyle değerlendirilmiş; 192 geçerli metafor “Gelişmiş Yerleşim Alanı”, “Pozitif ve Negatif Yönleriyle Bir Yerleşim Alanı” ve “Gelişmemiş Yerleşim Yeri” temaları altında toplanmıştır. Gelişmiş yerleşim alanı teması altında “yuva” ve “sosyalleşme” gibi metaforlar öne çıkmış; huzurevlerinin yaşlılar için sıcak, güvenli ve sosyal bir ortam sunduğu vurgulanmıştır. Pozitif ve negatif yönleriyle bir yerleşim alanı teması “profesyonel kurum” ve “yer” kategorileri altında, huzurevlerinin bakım hizmetleri ve barınma ihtiyaçlarını karşılayan mekânlar olarak algılandığı görülmüştür. Ancak, bazı metaforlar huzurevlerinin yalnızca bir barınma yeri olarak algılandığını da ortaya koymuştur. Gelişmemiş yerleşim yeri teması altında, huzurevleri “yalnızlık”, “buzdolabı” ve “hapishane” gibi olumsuz metaforlarla ilişkilendirilmiştir. Çalışma bulguları, katılımcıların huzurevlerine yönelik algılarının büyük ölçüde çeşitlilik gösterdiğini ortaya koymaktadır. Olumlu metaforlar, huzurevlerinin yaşlı bireylerin sosyal destek ve güvenlik ihtiyaçlarını karşıladığına işaret ederken, olumsuz metaforlar, bu mekânların yalnızlık ve sosyal dışlanma ile ilişkilendirildiğini göstermiştir. Sonuç olarak huzurevi, yaşlı bireyler için güvenli ve destekleyici bir yaşam alanı olabileceği gibi, bireyin sosyal çevresine ve kişisel deneyimlerine bağlı olarak yalnızlık hissiyle de ilişkilendirilebilen bir mekân olarak tanımlanabilir. Katılımcıların metaforları, huzurevinin hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle farklı bireysel ve toplumsal anlamlar kazandığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gerontoloji, Sosyal hizmet, Huzurevi, Metafor, Bakım

Etik Beyan

Araştırma öncesinde İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’ndan 03.01.2023 tarih ve 26 sayılı toplantı ile etik kurul onayı alınmıştır. Ayrıca katılımcılara araştırma ile ilgili gerekli bilgiler verildikten sonra Çalışma Helsinki Deklarasyonu Prensipleri’ne uygun şekilde gerçekleştirilmiş olup (tüm detayların gizli kalacağı ve istedikleri zaman çalışmadan ayrılabilecekleri belirtilerek), katılımcılardan onam alınmıştır

GERONTOLOGY DEPARTMENT STUDENTS' PERCEPTIONS OF THE CONCEPT OF NURSING HOME: A METAPHOR STUDY

Öz

Nursing homes are important institutions that not only meet the care needs of older adults but also help them maintain their social interactions and improve their quality of life. This study aims to examine the perceptions of Gerontology department students about the concept of nursing homes through metaphor analysis. The study was conducted using a phenomenological design and 206 participants were asked to complete the statement “Nursing home is like ... for me, because ...”. The data were evaluated by descriptive and content analysis methods; 192 valid metaphors were collected under the themes of “Developed Residential Area”, “A Residential Area with Positive and Negative Aspects” and “Undeveloped Residential Area”. Under the developed residential area theme, metaphors such as “home” and “socialization” came to the fore; it was emphasized that nursing homes offer a warm, safe, and social environment for the elderly. Nursing homes were perceived as places that meet care services and housing needs under the categories of “professional institution” and “place” in the theme of a residential area with positive and negative aspects. However, some metaphors also revealed that nursing homes were perceived only as a place of shelter. Under the theme of undeveloped settlement, nursing homes were associated with negative metaphors such as “loneliness”, “refrigerator” and “prison”. The findings reveal diverse perceptions among participants. While positive metaphors emphasize nursing homes as spaces that provide security and social support, negative metaphors associate them with loneliness and social isolation. Ultimately, nursing homes can be perceived both as supportive living environments and as places linked to feelings of isolation, depending on individual experiences and social contexts. The metaphors participants use to illustrate the complex and multifaceted meanings attributed to nursing homes encompass both positive and negative perspectives.

Anahtar Kelimeler

Gerontology, Social work, Nursing home, Metaphor, Care

Kaynakça

• Açıkgöz, N., Artan, T., & Arıcı, A. (2019). Huzurevi çevresinde ikamet edenlerin huzurevlerine bakış açılarının değerlendirilmesi: İstanbul Sultangazi Huzurevi örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 54-80.
• Akyıl, R. Ç., Adıbelli, D., Erdem, N., Kırağ, N., Aktaş, B., & Karadakovan, A. (2018). Huzurevinde ve evde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(1), 33-41
• Apak, E., & Yılkan, İ. (2020). Investigating the perceptions of university students about the sexuality in the elderly through metaphor analysis. Turkish Journal of Social Work Research, 4(3), 64-72.
• Arpacı, F., & Ersoy, A. F. (2009). Evde yaşayan yaşlıların huzurevinde yaşamaya ilişkin görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 87-98.
• Asayesh, F. E., & Özben, M. (2019). Huzurevleri ve yaşlılık: Ağrı ve İstanbul örnekleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 849-864.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Bodner, E., Cohen-Fridel, S., & Yaretzky, A. (2011). Sheltered housing or community dwelling: Quality of life and ageism among elderly people. International Psychogeriatrics, 23(8), 1197-1204. https://doi.org/10.1017/S1041610211001025
• Bolat, E. (2023). X kuşağının huzurevi algısı ve kurum bakımına ilişkin görüşleri: Kırşehir örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Briggs, R., Robinson, S., Martin, F., & O’Neill, D. (2012). Standards of medical care for nursing home residents in Europe. European Geriatric Medicine, 3(6), 365-367. https://doi.org/10.1016/j.eurger.2012.07.455
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development. Harvard University Press.
• Cerit, Y. (2010). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Charles, K. K., & Sevak, P. (2005). Can family caregiving substitute for nursing home care? Journal of Health Economics, 24(6), 1174–1190. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2005.05.001
• Chen, S. L., Lin, H. C., & Jane, S. W. (2009). Perceptions of group music therapy among elderly nursing home residents in Taiwan. Complementary Therapies in Medicine, 17(4), 190-195. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2009.03.002
• Custers, A. F., Westerhof, G. J., Kuin, Y., & Riksen-Walraven, M. (2010). Need fulfillment in caring relationships: its relation with well-being of residents in somatic nursing homes. Aging & Amp; Mental Health, 14(6), 731-739. https://doi.org/10.1080/13607861003713133
• Dere, İ. (2021). Kültürel mirasi belgeleyerek öğrenme: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarinin saha tecrübeleri. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (43), 108-121. https://doi.org/10.32003/igge.779915
• Erdoğan, N. (1993). Değişen toplumda yaşlılık ve huzurevi olgusu: İzmir Yeşilyurt Huzurevi sakinleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi.
• Ergün, S. (2021). Ailelerin huzurevinde yaşama bakış açısının değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Gezer, M. (2020). Thematic content analysis of studies using metaphors in social studies education. Atatürk University Journal of Social Sciences Institute, 24(3), 1513-1528.
• Homans, G. C. (1961). Social behavior: Its elementary forms. Harcourt, Brace & WorldHøy, B., Lillestø, B., Slettebø, Å., Sæteren, B., Heggestad, A. K. T., Caspari, S., ... & Nåden, D. (2016). Maintaining dignity in vulnerability: A qualitative study of the residents’ perspective on dignity in nursing homes. International Journal of Nursing Studies, 60, 91-98. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2016.03.011
• Higgs, P. F., MacDonald, L. D., MacDonald, J. S., & Ward, M. C. (1998). Home from home: residents' opinions of nursing homes and long-stay wards. Age and Ageing, 27(2), 199-205. https://doi.org/10.1093/ageing/27.2.199
• İçli, G. (2004). Huzurevinde kalan yaşlılar üzerine bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 1, 5-24
• İşçi, C., Güzel, B., & Ataberk, E. (2018). Mekâna ve yerel halka bağlılık, kültürel mirasa yönelik tutumu etkiler mi? Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 583-606. https://doi.org/10.31795/baunsobed.492531
• Laguilles-Villafuerte, S., & de Guzman, A. B. (2021). Put your hands in mine: A metaphor analysis of family support in death anxiety and interment stress among Filipino older adults. Educational Gerontology, 47(4), 180-191. https://doi.org/10.1080/03601277.2021.1895311
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2008). Metaphors we live by. University of Chicago Press.
• Lam, T. P., Chi, I., Piterman, L., Lam, C., & Lauder, I. (1998). Community attitudes toward living arrangements between the elderly and their adult children in Hong Kong. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 13, 215-228. https://doi.org/10.1023/a:1006517226595
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa delta pi record, 41(4), 172-175. https://doi.org/10.1080/00228958.2005.10532066
• Luppa, M., Luck, T., Weyerer, S., König, H. H., Brähler, E., & Riedel-Heller, S. G. (2010). Prediction of institutionalization in the elderly. A systematic review. Age and ageing, 39(1), 31-38. https://doi.org/10.1093/ageing/afp202
• Martinez, J. M., Homeier, D. C., Fowler, C., & Wilber, K. H. (2023). Conceptualizing person-centered care in elder mistreatment intervention: Use of a well-being framework. The Gerontologist, 63(6), 973-982. https://doi.org/10.1093/geront/gnac170
• McCormack, B., & McCance, T. (2017). Underpinning principles of person-centred practice. Person-centered practice in nursing and health care. Theory and practice, 13-36.
• Naik, M. P. & Ueland, V. (2020). How elderly residents in nursing homes handle loneliness—from the nurses’ perspective. SAGE Open Nursing, 6. https://doi.org/10.1177/2377960820980361
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: an exploratory study. The Journal of Academic Librarianship, 27(1), 24–32. https://doi.org/10.1016/S0099-1333(00)00205-6
• Parsons, T. (1951). The social system. Free Press.
• Polat, S. A., & Hira, İ. (2017). Perception of nursing homes as accomodation units Konaklama birimi olarak huzurevleri algısı. Journal of Human Sciences, 14(4), 3250-3267. https://doi.org/10.14687/jhs.v14i4.4859
• Ryan, A. A., & Moore, K. (2023). Knowing me, knowing you’: an exploration of the views and experiences of nursing home residents and staff on their nursing home as ‘home. Ageing & Society, 43(4), 768-789. https://doi.org/10.1017/S0144686X21000787
• Sökmen, D. Ç. (2008). Huzurevinde kalan yaşlıların huzurevindeki yaşamlarına ilişkin algıları [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sözer, S. (2019). Çınar Ağacı ve Beyaz Melek filmlerinde Türk toplumunun huzurevi algısı. Kesit Akademi Dergisi, (17), 467-482.
• Şenol, D., & Erdem, S. (2017). Yaşlılık ve yaşlı kadınlarda huzurevi algısı: Nitel bir çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.
• Talu, E. (2024). Huzurevlerine ilişkin toplumsal algı üzerine bir ikilem: “Beyaz Melek” filmi. The Journal of Academic Social Science, 95(95), 157-170. https://doi.org/10.16992/ASOS.15023
• Tamimi, Y. (2005). Örgüt kültürünün metaforlarla analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Taş, L., Cebecioğlu, G., & Korkmaz, A. H. (2023). Sakinlerin gözünden huzurevi yaşamını anlamak. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (49), 211-234. https://doi.org/10.21497/sefad.1313306
• Van Bilsen, P. M., Hamers, J. P., Groot, W., & Spreeuwenberg, C. (2008). Sheltered housing compared to independent housing in the community. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 22(2), 265-274. https://doi.org/10.1111/j.1471-6712.2007.00529.x
• White, D. L., Tunalilar, O., Hasworth, S., & Winfree, J. (2019). The resident view in nursing homes. Gerontology and Geriatric Medicine, 5. https://doi.org/10.1177/2333721419877975
• Wiles, J. L., Leibing, A., Guberman, N., Reeve, J., & Allen, R. E. (2012). The meaning of “aging in place” to older people. The Gerontologist, 52(3), 357-366. https://doi.org/10.1093/geront/gnr098
• Wu, A. M. S., Tang, C. S., & Yan, E. C. (2004). Psychosocial factors associated with acceptance of old age home placement: A study of elderly chinese in Hong Kong. Journal of Applied Gerontology, 23(4), 487-504. https://doi.org/10.1177/0733464804271278