Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkek Okul Öncesi Öğretmen Adayları: Algıladıkları Güçlükler ve Gelecek Kaygıları

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 4, 1092 - 1106, 31.10.2019

Özlem Haskan Avcı Alper Karababa Tolga Zencir

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenliği lisans programında öğrenim gören erkek öğretmen adaylarının yaşadıkları ve mesleki yaşamlarında yaşayacaklarını düşündükleri zorluklara ilişkin görüşlerini toplumsal cinsiyet bağlamında incelemektir. Bu amaçla 2015-2016 ve 2016-2017 öğretim yılında Türkiye’de Okul Öncesi Öğretmenliği lisans programlarında öğrenim gören 137 erkek öğrenciye ulaşılmıştır. Hazırlanan yarı yapılandırılmış form aracılığıyla, katılımcıların demografik bilgileri ile bu bölümde öğrenim gören bir erkek olarak yaşadıkları zorluklar ve meslek hayatlarında yaşayacaklarını düşündükleri zorluklar hakkında görüşleri alınmıştır. Katılımcıların, bu bölümde öğrenim gören bir erkek olarak yaşadıkları zorluklara ilişkin içerik analizi sonucunda, sınıfta azınlıkta olmalarından kaynaklı kişisel ilişkiler ve iletişimle ilgili zorluk yaşadıkları, toplumun ve öğretim üyelerinin cinsiyete yönelik tepkileri ile karşılaştıkları ve bir kısmının da herhangi bir zorluk yaşamadıklarını belirttikleri görülmüştür. Katılımcıların meslek yaşamlarında karşılaşacaklarını düşündükleri zorluklara ilişkin içerik analizi sonucunda, velilerin erkek okul öncesi öğretmenlerine karşı ön yargılı olacaklarına ilişkin, erkek okul öncesi öğretmenlerine yönelik toplumun önyargılı olacağına ilişkin, kişisel/mesleki yetersizlik yaşayabileceklerine ilişkin, eğitim sistemi ile ilgili ve performans kaybına uğramayla ilgili endişe duydukları görülmüş; bazı katılımcıların herhangi bir sorun yaşayacaklarını düşünmedikleri ortaya çıkmıştır. Sonuçlar, benzer araştırmaların bulguları ile beraber toplumsal cinsiyet bağlamında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erkek okul öncesi öğretmen adayları, toplumsal cinsiyet, erkek toplumsal cinsiyet rolü, kadın yoğunluklu meslekler, meslek seçimi

Male Pre-School Teacher Candidates in the Context of Gender: Perceived Challenges and Future Concerns

Öz

The study aims to examine the views of male pre-school teacher candidates about difficulties they experienced and problems they think they will encounter in their professional live based on gender. In 2015-2016 and 2016-2017 academic years in Early Childhood Education degree program in Turkey, 137 boys were reached. Participants were asked about their demographic information and views related to challenges they had experienced as a male student in the department and they think they will encounter in their professional lives. Content analysis of the participants' difficulties experienced as a male student in this department reveals that participants had difficulty in personal relations and communication due to being in a minority in the class, they encountered the sexual reaction of the society, the faculty members and those who experienced no difficulties. Content analysis of the difficulties that the participants think they will face in their professional lives shows that parents and society will be prejudiced against male pre-school teachers, concerned about the education system and the loss of performance due to their personal / professional inability, and some did not think they would have any problems. Results and suggestions have been discussed together with similar research findings in gender context.

Anahtar Kelimeler

Male pre-school teacher candidates, gender, male gender role, women concentrated occupations, choice of profession

Kaynakça

• Akgün, E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 53-70.
• Anlıak, Ş. (2004). Okul öncesi dönemde çocuğun yaşamında baba ve erkek öğretmenin rolü ve önemi. Ege Eğitim Dergisi, 5, 25-33.
• Aslan, D. ve Akyol, A. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 51-60.
• Baker, C., Wuest, J. & Stern, P.N. (1992). Method slurring: the grounded theory/ phenomenology example. Journal of Advanced Nursing, 17, 1355-1360.
• Battice, J. (2010). Editorial: The changing face of nursing in a developing country. Journal of Clinical Nursing. 19 (13): 1765–1766
• Buscatto, M. & Fusulier, B. (2013). Masculinities challenged in light of feminine occupations. Recherches Sociologiques et Anthropologiques, 44(2), 1-19.
• Charles, M. & Grusky, D. B. (2004). Occupational ghettos. California: Stanford University Press.
• Corbin, J. & Strauss, A. (1990). Grounded theory research: procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3-20.
• Couchenour, D. & Chrisman, J. K. (2016). The SAGE encyclopedia of contemporary eraly childhood education. California: SAGE Publications, Inc.
• Cooney, M. H. & Bittner, M. T. (2001). Men in early childhood education: their emergent ıssues. Early Childhood Education Journal, 29 (2), 77-82.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Dereli-İman, E. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk sevgisi ve öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyonlarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(4), 482-504.
• Demir, Ö. ve Çamlı, Ö. (2011). Öğretmenlik uygulaması dersinde uygulama okullarında karşılaşılan sorunların sınıf ve okul öncesi öğretmenliği öğrenci görüşleri çerçevesinde incelenmesi: Nitel bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1), 117-139
• Demir, V., Gürsoy, F. ve Ada, Ş. (2011). Okulöncesi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10(1), 597-614. Erişim adresi: file:///C:/Users/%C3%96z-%C3%96z/Downloads/5000045647-5000061283-1-SM.pdf
• Evans, J. (2004). Men nurses: a historical and feminist perspective. Journal of Advanced Nursing. 47(3): 321-328.
• Gönç, T. (2011). Kadın Yoğun Meslekleri Erilleştirmeye Yönelik Stratejiler: Türkiye’de Erkek Hemşireler Örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 19 (1): 96-144.
• Gönç, T. (2016). Hemşireliğin geleceği mesleğin cinsiyetsizleşmesini vadediyor mu? Erkek ve kadın hemşirelik öğrencilerinin meslek ve toplumsal cinsiyeti ilişkilendirme eğilimlerinin sosyolojik analizi. Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 8(1): 143- 167.
• Grunig, L. A., Toth, E. L., & Hon, L. C. (2000). Feminist values in public relations. Journal of Public Relations Research, 12 (1), 49-68.
• Haskan-Avcı, Ö., Zencir, T., Karababa, A., Bozdağ, F., ve Öztürk, S. B. (2018). The opinions of male pre-school teacher candidates on their occupational preferences: an analysis in the context of gender. Journal Of Educatıon And Future, (13): 33-48.
• Hirst, K. & Nutbrown, C. (2005). Perspectives on early childhood education: contemporary research. London: Trentham Books Limited.
• Hofstede, G. (1991). Cultures and organizations: Software of the mind. London, UK: McGraw-Hill.
• Kandiyoti, D. (1982). Urban change and women’s roles in Turkey: An over viewand evaluation. Ç. Kağıtçıbaşı (Ed.) içinde, Sex roles, family and community in Turkey (ss.101-120). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Kaya, N., Turan, N. ve Öztürk, A. (2011). Türkiye’de erkek hemşire imgesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 16-30.
• Kızıltaş, E., Halmatov, M. ve Sarıçam, H. (2012). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 173- 189.
• Kmec, J.A. (2008). The Process of Sex Segregation in a Gender-Typed Field: The Case of Male Nurses. Sociological Perspectives. 51 (2): 259-279.
• Kocaer, Ü., Öztop, T., Usta, N., Gökçek, D., Bahçeçik, N., Öztürk, H. ve Paslı, E. (2004). Hemşirelik mesleğinde erkek üyelerin yeri. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(2): 23-29.
• Krippendorff, K. (1980). Content analysis: An ıntroduction to is methodology. Sage, Beverly Hills.
• Lamsa, A., Sakkinen, A. Ve Turjanmaa, P. (2000), “Values and Their Change During The Business Education- A Gender Perspective”, International Journal of Value-Based Management, 13: 203-213.
• Lease, S.H. (2003). Testing a model of men's nontraditional occupational choices. The Career Development Quarterly, 51 (3): 244–258
• MacNaughton, G. & Newman, B. (2001). Masculinities and men in early childhood. Reconceptualising our theory and our practice. In E. Dau, (ed.) The anti-bias approach in early childhood, 145-157. London: Longman.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook: Qualitative Data Analysis(Second edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Miller, S. (2003). Analysis of phenomenological data generated with children as research participants. Nurse Researcher, 10(4): 68-82
• Murray, S.B. (1996), ‘We all love Charles’ - Men in childcare and the social construction of gender. Gender and Society, 10(4), pp. 368-385. Retrivied from https://doi.org/10.1177/089124396010004002
• Myyry, L.& Helkama, K. (2001). Universty Students’ Value Priorities and Emotional Empathy. Educational Psychology, 21(1): 25-40.
• Oberhuemer, P., Schreyer, I. & Neuman, M. J. (2010). Professionals in early childhood education and caresystems: European profiles and perspectives. Opladenand Farmington Hills: Barbara Budrich Publishers. of Behavioral Medicine, 22, 303-326. Abstract retrieved October 23, 2000, from PsycINFO database.
• Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye'de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış. 10(4), 1217-1230.
• Pınar, G., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2008). Başkent Üniversitesi öğrenci yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(1), 047-057.
• Rolfe, H. (2006). Where are the men? Gender segregation in the childcare and early years sector. National Institute Economic Review, 195, 1, 103-117. Retrivied from https://doi.org/10.1177/0027950106064038
• Rose, P., Beeby, J. & Parker, D. (1995). Academic rigour in the lived experience of researchers using phenomenological methods in nursing. Journal of Advanced Nursing, 21, 1123-1129.
• Sak, R., Kızılkaya, G., Yılmaz, Y. Ve Dereli, M. (2015). Çocukların bakış açısıyla erkek ve kadın okul öncesi öğretmenleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 142-162.
• Sarı, Ö. (2011). Toplumsal cinsiyet ve mesleki rol ilişkisi: Hemşirelik bölümünde okuyan erkek öğrenciler örneği. EÜSBED. Erişim tarihi: Ocak 2018,
• Sarıçam, H., Duran, A., Çardak, M. ve Halmatov, M. (2012). The examination of preschool teacher candidates’ academic locus of control levels according to gender and grade. Mevlana International Journal of Education, 2(2), 67-74.
• Savcı, İ. (1999). Toplumsal cinsiyet ve teknoloji. Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 54(1), 123-143.
• Sears, D. O., Taylor, S. E., & Peplau, L. A. (2016). Sosyal psikoloji (Çev. Ali Dönmez). Ankara: İmge Kitabevi.
• Sumsion, J. (2000) Rewards, Risks and Tensions: Perceptions of males enrolled in an early childhood teacher education programme. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 28 (1), 87-100, DOI: 10.1080/135986600109462
• Şahin, A. G. M. K., Çoban, A. E., ve Korkmaz, A. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve türk eğitim sistemindeki yeri: okul öncesi öğretmen adaylarının gözünden. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 735-752.
• Taylor, C. J. (2010). Occupational sex composition and the gendered availability of workplace support. Gender and Society, 24(3), 189-212.
• Temiz, Z., ve Cin, F. M. (2017). Okul öncesi eğitimde cinsiyet eşitliği üzerine betimsel bir çalışma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 940-965.
• Tsigra, M. (2010). Male teachers and children’s gender construction in preschool education. Paper was presented in 26. OMEP international conference, Gothenburg, Sweden. Retrieved from https://www.koordination-maennerinkitas.de/uploads/media/OMEP_2010_Tsigra_01.pdf
• Uyguç, N. (2003). Cinsiyet, bireysel değerler ve meslek seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 93-103. Williams, C. L. (1992). The Glass Escalator: Hidden Advantages for Men in the ‘Female’
• Williams, C. L. (Ed.) (1993). Doing ‘Women's work’: Men in nontraditional occupations. Thousand Oaks: Sage.
• Yağbasan, M., ve Aksoy, G. P. (2016). Erkek anaokulu öğretmenlerine velilerin bakış açısı (Elazığ İli Özelinde Bir Alan Araştırması). Turkish Journal of Educational Studies, 3(3), 85-113.
• Yalçın, F. A., Yalçın, F. A., ve Macun, B. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitimde öğretmen cinsiyeti ile ilgili görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 693-710.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.