Psychometric Properties of Work-Related Behavior and Experience Patterns (AVEM) Scale

Yıl 2010, Cilt: 38 Sayı: 38, 138 - 149, 01.06.2010

R Timuçin Gençer Hayal Boyacıoğlu Olcay Kiremitçi Birol Doğan

Öz

“Mesleğe Yönelik Davranış ve Yaşantı Modelleri” (MEDYAM) profesyonel çalışanların, mesleklerineyönelik davranış ve yaşantı modellerini belirleyebilmek amacıyla geliştirilmiştir. Bu çalışma, kısaltılmış şekli ile AVEM’inTürkçe karşılığı MEDYAM’ın geçerlilik ve güvenilirliğini test etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya, 10 farklı ilköğretimve ortaöğretim okulundan, 373 öğretmen (%28.2 erkek, %71.8 kadın) katılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarındanelde edilen değerler, verilerin modele iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur (χ2=4426.30 ve df=2024 RMSEA=.056 veSRMR=.073). Ayrıca, elde edilen bulgular içerisinde mutlak değerlerin, Lambda için .40 ile .99; R2değeri için .20 ile .88; tskorları için 8.04 ile 23.09 (p

Anahtar Kelimeler

AVEM, MEDYAM, öğretmen, stres, tükenmişlik, geçerlilik, güvenilirlik

Kaynakça

• Bauer, J., Stamm, A., Virnich, K., Wissing, K., Müller, U.,Wirsching, M. et al. (2006). Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers. International Archieves of Occupational Environmental Health, 79, 199–204. Retrieved October 16, 2008, from Springer database.
• Brante, G. (2009). Multitasking and synchronous work: complexities in teacher work. Teaching and Teacher Education, 25, 430-436. Retrieved October ,23, 2009, from Science Direct database.
• Byrne, B.M. (1998). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: basic concepts, applications, and programming. New Jersey: Lawrence Erbaum Associates Publisher.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri Analizi El Kitabı.(4.baskı). Ankara:Pagem Yayıncılık
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8, 298-305. 15.07.2009 tarihinde http://ilkogretim-online.org.tr adresinden alınmıştır.
• Demirel, Y., Güler, N., Toktamış, A., Özdemir, D. & Sezer R.E. (2005). Burnout among high school teachers in Turkey. Middle East Journal of Family Medicine, 3, 33-36. 15.07.2009 tarihinde www.mejfm.com adresinden alınmıştır.
• Dunham, J. (2002). Stress in teaching. 2nd edition. NewYork: Routledge
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Gerçek, C., Köseoğlu, P., Yılmaz, M. ve Soran H. (2006). Öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 130-139. 11.07.209 tarihinde http://www.efdaergi.hacettepe.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Halbesleben, J.R.B. & Buckley, M.R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30, 859−879.
• Hu, L. & Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modelling, 6, 1-55.
• Jepson, E. & Forest, S. (2006). Individual contributory factors in teacher stres: the role of achievement striving and ocuupational commitment. British Journal of Educational Psychology, 76, 183-197.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fak Dergisi, 68, 29-32. 11.06.2009 tarihinde http:// www.itfdergisi.com adresinden alınmıştır.
• Kieschke, U. & Schaarschmidt, U. (2008). Professional commitment and health among teachers in Germany: A typological approach. Learning and Instruction, 18, 429-437. Retrieved May, 5, 2009, from Science Direct database.
• Kluusmann, U., Kunter, M., Trautwein, U. & Bamert, J. (2006). Lehrerbelastung und Unterrichtsqualität aus der Perspektive von Lehrenden und Lernenden. Zeitschrift für Pädagogische Psychologie, 20, 161-173.
• Kline, R.B. (1998). Principles and practice of structural equation modeling. NY: Guilford Press.
• Maslach, C. & Leiter, M. (1997). The truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Muszalska, M., Krajnik, M. & Rogiewicz, M. (2007). Does the palliative medicine specialist cope better with stress than an anaesthetist, surgeon or general practitioner? A study on job-related experience and behaviour patterns. Advances in Palliative Medicine, 6, 69-74. Retrieved June, 12, 2009, from http:// www.viamedica.pl
• OECD (2005). Teachers matter: attracting, developing and retaining effective teachers. Paris: Organization for Economic Cooperation and Development. Retrieved June, 2, 2009, from http://www.google.com/books.
• Prenzel, M., Baumert J, Blum W., Lehmann, R. Leutner, R., Neubrand, M. et al. (2005). PISA 2003. Der zweite vergleich der länder in Deutschland: was wissen und können Jugendliche? Münster: Waxmann.
• Schaarschmidt, U. (2005). Halbtagsjobber? Psychische Gesundheit im Lehrerberuf. Analyse eines veränderungsbedürftigen Zustandes, Weinheim und Basel: Beltz,
• Schaarschmidt, U. & Fischer, A.W. (1997). AVEM-ein diagnostisches instrument zur differenzierung van typen gessundheitsrelevanten verhaltens und erlebens gegenüber der arbeit. Zeitschrift für Differenzielle Diagnostische Psychologie, 18 (3):151-163.
• Schaarschmidt, U. & Fischer, A.W. (2003). AVEM - Arbeitsbezogenes Verhaltens- und Erlebensmuster (2nd ed.). Frankfurt: Swets & Zeitlinger.
• Schaarschmidt, U. & Kieschke, U. (2007). Beanspruchungsmuster im Lehrerberuf. Ergebnisse und Schlussfolgerungen aus der Potsdamer Lehrerstudie. In M. Rothland (Edt), Belastung und Beanspruchung im Lehrerberuf. Modelle – Befunde – Interventionen (pp. 81-98) Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Sertöz, Ö.Ö., Binbay, İ.T. & Mete, H.E. (2008). Tükenmişliğin nörobiyolojisi: hipotalamus-pituiter-adrenal ekseni ve diğer bulgular. Türk Psikiyatri Dergisi, 19, 318-328. 11.05.2009 tarihinde http://www.turkpsikiyatri.com adresinden alınmıştır.
• Sosnowsky, N. (2007). Burnout – Kritische Diskussion eines vielseitigen Phänomens. In M. Rothland (Edt), Belastung und Beanspruchung im Lehrerberuf. Modelle – Befunde – Interventionen (pp. 119-139) Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Stück, M. Rigotti, T & Balzer H-U (2005). How do teachers react to stress? work related coping styles and psychophysiological correlates. Psychologic in Erziehung und Unterricht, 52, 250-260
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel yayıncılık
• Tsigilis, N., Zachopoulou, E. & Grammatikopoulos, V. (2006). Job satisfaction and burnout among Greek early educators: a comparison between public and private sector employees. Educational Research and Review, 1, 256-261. Retrieved May 13, 2009, from http://www.academicjournals.org/ERR
• Tümkaya, S. (2000). Improving the scale of academic burnout. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19, 128-133. Voltmer, E. Kieschke, U. & Spahn C. (2007). Work-related behavior and experience patterns of physicians compared to other profesionals. Swiss medical Weekly,137, 448-453.
• Voltmer, E., Schauer, I., Schroder H. & Spahn, C. (2008). Musicians and physicians – a comparison of phychsocial strain patterns and resources. Medical Problems of performing Artist, 23, 164-168.
• Watt, M.G.H. & Richardson, P.W. (2008). Motivations, perceptions, and aspirations concerning teaching as a career for different types of beginning teachers. Learning and Insruction 18, 408-428. Retrieved October, 23, 2009, from Science Direct database. GENİŞLETİLMİŞ ÖZET
• Çalışmaya katılan öğretmenlerin tip gruplarının dağılımına bakıldığında, elde edilen sonuçlar doğrultusunda, örneklem grubunun hemen hemen yarısının (Tip “Risk Grup A” = %34 ve Tip “Risk Grup B”=%9.1) sağlık açısından olumsuz olarak değerlendirilen sınıf içersinde yer aldığı görülmektedir. Fakat bu grup içersinde tükenmiş olarak değerlendirilen Tip B grubunun oldukça az bir yüzdeye sahip olduğu da dikkat çekici bir sonuç olarak görülmektedir.
• Eğitim sektörünün öncelikli sorunlarından olan öğretmen sağlığı ve mesleğe yönelik davranışların değerlendirilmesi açısından MEDYAM kılavuz bir araç olarak kullanılabilir. MEDYAM genel amaçlı kullanımın yanı sıra, okulların kendi bünyelerinde, öğretim yılı başında ve sonunda yapılacak uygulamalarda da kullanılabilir. Okul yönetimleri, çalışan öğretmenlerinin eğitim öğretim yılı başında, ortasında ve hatta sonunda mesleğe yönelik davranış ve yaşantı modellerini belirleyip, zaman içerisinde oluşan değişimleri değerlendirebilir ve gerekli önlemleri alabilirler.