Yanıkta Bakım Veren Yükü ile Yanık Hastasının ve Bakım Verenin Yaşam Kalitesi

Yıl 2023, , 164 - 170, 01.08.2023

Sabri Karahan , Zahide Tunçbilek

https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1333844

Öz

Amaç: Bu tanımlayıcı çalışma yanık hastalarının ve bakım vericilerinin yaşam kalitesi ile bakım verme yükü arasındaki ilişkiyi incelemiştir.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, iki üniversite hastanesinde yapılmıştır. Tedavi sonrası taburcu olan 30 yanık hastası ve onların 30 bakım vereni ile Eylül 2015-Ocak 2016 tarihleri arasında yürütülmüştür. Veriler, hasta veri formu, Yanığa Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği, bakım verici veri formu, Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği kısa formu ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği ile yüz yüze toplanmıştır.
Bulgular: Hastaların ortalama yaşam kalitesi puanları ve alt alan puanları 0.53'ün üzerinde bulunmuştur. Bakım verenlerin en yüksek yaşam kalitesi puanı fiziksel sağlık alanında 74.62±16.87 olarak ölçülmüştür. Bakım verenlerin fiziksel sağlık puanları ile yanık hastalarının genel sağlık ve toplam yaşam kalitesi puanları arasında negatif korelasyon saptanmıştır (p<0.01). Bakım verenlerin bakım verme yükü puan ortalaması 26.63±12.78 bulunmuştur. Bakım vericilerin bakım verme yükü puanı ile hastaların sosyal sağlık ve toplam yaşam kalitesi puanları arasında negatif korelasyon saptanmıştır (p<0.05).
Sonuç: Hastaların yaşam kalitesi orta düzeyde bakım verenlerin ise yüksek düzeyde bulunmuştur. Bakım verenlerin bakım verme yükü düşük saptanmıştır. Yanık hastasının yaşam kalitesi ile bakım verenin yaşam kalitesi ve bakım yüküyle ilişkili bulunmuştur. Bu sonuçlar, yanık hastalarının ve bakım verenlerinin yaşam kalitelerini artırmak ve bakım verme yükünü azaltmak için hazırlanmasının gerekliliğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bakım verici, bakım yükü, yanık, yaşam kalitesi

Caregiver Burden and Quality of Life of Patient and Caregiver in Burns

Öz

Aim: This descriptive study aimed to determine the relationship between burn patients and their caregivers’ quality of life and care burden.
Material and Methods: The study was conducted at two university hospitals. Thirty burn patients discharged from the hospitals between September 2015 and January 2016 and their 30 caregivers participated in the study. Data were collected face-to-face with the datasheet for patients, the Burn-Specific Health Scale, the datasheet for caregivers, the World Health Organization Quality of Life (QoL)-Brief, and the Zarit Caregiver Burden Interview Scale.
Results: The patients’ mean QoL scores, and sub-scores were higher than 0.53. The highest caregivers’ mean QoL score was for the physical health domain (74.62±16.87). There was a negative correlation between the physical health scores of caregivers and the general health and overall QoL scores of patients (p<0.01). The mean caregiving burden score was 26.63±12.78. There was a negative correlation between the caregiving burden score, social health, and overall QoL scores of patients (p<0.05).
Conclusion: The patients demonstrated a moderate level of QoL, while their caregivers demonstrated a high level of QoL. The caregiver burden of the caregivers was low. There was a correlation between patients' QoL and their caregivers’ QoL and caregiver burden. It is crucial to prepare the patients and their caregivers to increase QoL and decrease the caregiving burden.

Anahtar Kelimeler

Burns, caregiver, caregiver burden, quality of life

Kaynakça

• Peck, MD. Epidemiology of burn injuries globally [Internet]. 2021 [Access date 28 July 2022]. Access from: https://www.uptodate.com/contents/epidemiology-of-burn-injuries-globally/print
• World Health Organization. Burns [Internet]. 2018 [Access date 28 July 2022]. Access from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/burns
• Bauyo J, Wong FKY. Issues and concerns of family members of burn patients: A scoping review. Burns. 2021;47(3):503-24.
• Kool MB, Geenen R, Egberts MR, Wanders H, Van Loey NE. Patients’ perspectives on quality of life after burn. Burns. 2017;43(4):747-56.
• Smolle C, Cambiaso-Daniel J, Forbes AA, Wurzer P, Hundeshagen G, Branski LK, Huss F, et al. Recent trends in burn epidemiology worldwide: A systematic review. Burns. 2017;43(2):249-57.
• Spronk I, Legemate C, Oen I, van Loey N, Polinder S, van Baar M. Health-related quality of life in adults after burn injuries: A systematic review. PloS One. 2018;13(5):e0197507.
• Spronk I, Legemate CM, Dokter J, et al. Predictors of health-related quality of life after burn injuries: a systematic review. Crit Care. 2018;22:160-72.
• Kornhaber R, Rickard G, McLean L, Wiechula R, Lopez V, Cleary M. Burn care and rehabilitation in Australia: health professionals’ perspectives. Disabil. Rehabil. 2019;41(6):714-9.
• Rencken CA, Allorto N, Harrison AD, McGarvey ST, Aluisio AR. Factors associated with adherence to follow-up care after burn injuries. Burns. 2021; 47(1): 240-8.
• Abtan AA, Naderifar M, Rahnama M, Noorisanchooli H. Family experiences about burn patients: A content analysis study. Journal of Nursing Explorations. 2021;1(1):15-9.
• Waqas A, Raza N, Zahid T, Rehman A, Hamid T, Hanif A, et al. Predictors of post-traumatic stress disorder among burn patients in Pakistan: The role of reconstructive surgery in post-burn psychosocial adjustment. Burns. 2018;44(3):620-5.
• Bond S, Gourlay C, Desjardins A, Bodson-Clermont P, Marie-Ève Boucher ME. Anxiety, depression and PTSD-related symptoms in spouses and close relatives of burn survivors: When the supporter needs to be supported. Burns. 2017; 43(3):592-601.
• Özdemir A, Sarıtaş S. Is the quality of life of Turkish burn patient's family affected during acute care? Int J Caring Sci. 2018;11(2):996-1005.
• Bäckström J, Willebrand M, Sjöberg F, Haglund K. Being a family member of a burn survivor–Experiences and needs. Burns Open. 2018;2(4):193-8.
• Bonsu K, Kugbey N, Ayanore MA, et al. Mediation effects of depression and anxiety on social support and quality of life among caregivers of persons with severe burns injury. BMC Res Notes. 2019;12:772-6.
• Dionne-Odom JN, Hull JG, Martin MY, Lyons KD, Prescott AT, Tosteson Z, et al. Associations between advanced cancer patients’ survival and family caregiver presence and burden. Cancer Med. 2016;5(5):853-62.
• Tuna Z, Çetin C. Yanıklı Hastaların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2010;17(2):1-12.
• Bäckström J, Öster C, Gerdin B, Ekselius L, Willebrand M. Health-related quality of life in family members of patients with burns. J Burn Care Res. 2014;35(3):243-50.
• Munster AM, Horowitz GL, Tudahl LA. The abbreviated Burn-Specific Health Scale. J Trauma. 1987;27(4):425-8.
• WHOQOL Group. Development of the World Health Organization WHOQOL-BREF quality of life assessment. Psychol Med. 1998;28:551-8.
• Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Eser SY, Elbi H, Göker E. WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF'in psikometrik özellikleri. 3P Dergisi. 1999;7:23-40.
• Arai Y, Kudo K, Hosokawa T, Washio M, Miura H, Hisamichi S. Reliability and validity of the Japanese version of the Zarit Caregiver Burden interview. Psychiatry Clin Neurosci. 1997;51(5):281-7.
• İnci F, Erdem M. Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe'ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;11(4):85-95.
• Wang Y, Beekman J, Hew J, Jackson S, Issler-Fisher AC, Parungao R, et al. Burn injury: Challenges and advances in burn wound healing, infection, pain, and scarring. Advanced Drug Delivery Reviews. 2018;123: 3-17.
• Waibel JS, Ashley Rudnick A. Comprehensive treatment of scars and other abnormalities of wound healing. Advances in Cosmetic Surgery. 2018;1(1): 151-62.