A Critical Approach to Modern Theory of Consciousness in Specific to Middle Ages, Descartes and Kant

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 78 - 94, 28.02.2021

Orhan Basat

Öz

Modern Bilinç Teorisine Ortaçağ, Descartes ve Kant Özelinde Eleştirel Bakış

Öz

Modern öznenin bilinç tasarımına yönelik yapılan kritiklerin hemen hemen tümünde, Ortaçağ kişisinde –bilme eyleminin epistemolojik olarak değerlendirilmesi anlamında bilen insanında- bilginin kaynağı, değeri problemine ve onunla serimlediği düşüncelerinin bilgi kuramsal dayanaklarına yapılan eleştiri temel olmuştur. Böyle ele alındığında çalışmanın öncelikle modernizmin özne, akıl, nesne, yöntem ve evrenselcilik gibi kavramlarının Ortaçağ’da nasıl ele alındığının ve dönemin başat ögesi Hıristiyanlık teolojisi ile ilgisinin bilgi kuramsal sorgulanmasının gerekirliliğini kısaca inceleme kaçınılmaz olacaktır. Bilen insanın bilme eyleminin ortaçağ’da ki epistemolojik perspektifinin sorgulanmasının ardından Hegelci deyimle “aklın sahile, güvenli limana ulaştığı” Descartes ve sonrasında Kant’da bilinç tasarımına değineceğiz. Böylelikle Kant’ın; modernizmin zirvesi sayılan Descartes ve tözsel düalizmini saf aklın teorik ve pratik kullanımı ile; insanın anlama yetisinin şeyleri nasıl ise öyle oldukları gibi değil de öznenin kendi formlarına göre bilebileceği felsefesi ve sırf ideler olarak saf akılda kaldıklarında çatışkıya düşecek olan Tanrı, ölümsüzlük ve inanca ait ideleri özgürlük kavramına bağlayarak gerçekleşebileceği olanaklılığa sahip olmalarını özgürlüğün getirdiği epistemolojik zemin sayesinde aşma denemesinin arkeolojisine ışık tutmayı deneyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Bilinç, Modern Özne, Modernizm, Ortaçağ, Descartes, Kant

Kaynakça

• - Adorno, T. W, Horkheimer, M. (2010), Aydınlanmanın Diyalektiği, Kabalcı Yayınları, İstanbul
• -Aydın, Hasan.(2015), Ortaçağ Felsefesinde Dil, Düşünce Ve Gerçeklik İlişkileri Ve Metafizik Alandaki İzdüşümleri, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, s. 1-28
• -Balanuye, Çetin. (2017), Yeni Gerçekçiliğin Kant Gerilimi, Mavi Atlas, 289-301.
• - Balcı, Elif. Çetinkıran.(2018), İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü, Cilt/Volume: 35 Sayı/Number:1 Ankara
• -Becermen, Metin. (2016), “Modern Öznenin Kuruluşu Üzerine Eleştirel Bir Bakış,” Mavi Atlas, 6/2016: 145-157. Gümüşhane
• -Bacon, Francis. (1999). Novum Organum, Çeviren: Sema Önal Akkaş, Doruk Yayınları, Ankara
• -Bumin, Tülin. (2016), Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
• -Çotuksöken, Betül-Babür, Saffet. (1993), Ortaçağda Felsefe, Kabalcı Yaınları, İstanbul
• - Descartes, Rene. (1994), Metot Üzerine Konuşma,Çev: K.Sahir Sel, Sosyal Yayınları, İstanbul
• - Descartes, Rene. (2002), Felsefe’nin İlkeleri, Çev: Mesut Akın, Say Yayınları, İstanbul
• - Descartes, Rene. (1999), Aklın Yönetimi İçin Kurallar, Çev: Müntekim Ökmen, Sosyal Yayınları, İstanbul
• - Elmas, Mehmet Fatih, (2015) , “Kant’ta Pratik Aklın Eleştirisi Merkezinde “Tanrı” ve “Ruhun Ölümsüzlüğü”, Mavi Atlas, 103-114.Bursa
• -Golf, Le. Jacgues.(2006), Ortaçağda Entelektüeller, Çev: M.Ali Kılıçbay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• -Haşlakoğlu, Oğuz. (2014/3), Kant Estetiğinde Sembol Tanımının Eleştirisi, Mavi Atlas, 79-86.
• -Hegel, G.W.F. (1995). Tarihte Akıl, Kabalcı Yayınevi,İstanbul
• -Heidegger, Martin. (1998), Teknik Ve Dönüş, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara
• -Kant, Immanuel. (2010), Arı Usun Eleştirisi, Idea Yayınları,İstanbul
• - Kant, Immanuel. (1995), Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara
• -Kant, Immanuel. (2009), Pratik Aklın Eleştirisi, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, İstanbul
• - Kant, I. (1984), Seçilmiş Yazılar, Çev.: Nejat Bozkurt, Remzi Kitabevi, İstanbul
• -Kovanlıkaya, A.K.(2014), Tezahürleri Sahiden Bilebilir Miyiz?, Felsefi Düşün Akademik Felsefe Dergisi, İstanbul, 35-54
• -Oranlı, İmge. (2014), Kant’ın Etik Anlayışı ve Radikal Kötülük Mefhumu, Felsefi Düşün Akademik Felsefe Dergisi, İstanbul, 65-76
• - Öner, Necati. (1982), İnsan Hürriyeti, Selçuk Yayınları, Ankara
• - Öktem, Ülker. (2007), Kant Etiği”, II. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Bildiriler Kitabı, s.488 -495, Ankara
• -Paine, Thomas. (2015), Akıl Çağı, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul
• -Tarakçı, Muhammet. (2006), St. Thomas Aquinas’a Göre Aslî Günah, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat fakültesi dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, s. 307-318
• - Tepe, Harun. (2014), Günümüz Sorunları Karşısında Kant Etiği Çaresiz Midir?, Felsefi Düşün – Akademik Felsefe Dergisi, Sayı:3 / Kant ,157-169, İstanbul,
• -Turner, Frank.M. (2019) Avrupa Düşünce Tarihi, çeviren: Soner Soysal, Epsilon Yayınevi Kafka Yayınları, İstanbul