Öz Bakım Envanteri’nin Türkçe Geçerliği ve Güvenirliği

Yıl 2024, , 61 - 66, 29.04.2024

Burcu Beyazgül , Ufuk Acar , Abdurrahman Şahin , İbrahim Koruk

https://doi.org/10.35440/hutfd.1429054

Öz

Amaç: Öz bakım, bireylerin sağlığını geliştirme, hastalıklarını önleme, sağlıklarını koruma ve hastalık ve sakatlıkla başa çıkma yeteneğidir. Öz bakım üç boyuttan oluşur; sağlığı geliştirme ve tedaviye uyum (öz bakımı sürdürme), vücudu anlama ve semptom tanıma (öz bakım izleme) ve semptomları kontrol altına almak için harekete geçme (öz bakım yönetimi). Bu çalışmada genel yetişkin popülasyonunda öz bakımı ölçmek için Michela Luciani ve arkadaşları tarafından geliştirilen Öz Bakım Envanteri’nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma metodolojik tiptedir. Araştırma verileri Şanlıurfa’daki Zeliha Öncel Aile Sağlığı Merkezi’nde Eylül-Ekim 2022 tarihleri arasında toplandı. Çalışma 18 yaş ve üzeri 311 kişiyle tamamlandı. Veriler SPSS 26.0 ve AMOS programı kullanılarak analiz edildi. Faktör yapısı incelenirken; Bartlett ve Kaiser-Meyer-Olkin testi yapıldı. Maddelerin faktör yapılarına uygunluğunu ve bu faktörler ile yapının yeterince temsil gücünü test etmek için ise, Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapıldı. Envanterin güvenirliği için; madde toplam puan analizi, iç tutarlılığını belirlemek için Cronbach Alfa katsayısı, toplanabilir özelliği olup olmadığını değerlendirmede Tukey Toplanabilirlik Analizi, tepki yanlılığını belirlemede Hotelling T Kare testi kullanıldı.
Bulgular: Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı 0.86 olarak bulundu. Split half testi sonucunda envanterin ilk yarısının cronbach alfa değeri 0.75, ikinci yarısının cronbach alfa değeri 0.77 olarak bulundu. Envanterin, Tukey Toplanamazlık testi sonucuna göre toplanamazlık değeri P<0.001 olarak bulundu. Maddeler arası F değeri 59.301, P<0.001 olarak bulundu. Hotelling’s T testi P<0.001 olarak bulundu. Kaiser-Meyer Olkin (KMO) değeri 0.90, Bartlett’in küresellik testi sonucu P<0.001 olarak bulundu. DFA sonucunda tespit edilen uyum iyiliği değerleri şu şekildedir: CMIN/df: 1.47; GFI: 0.93; CFI: 0.95; RMSEA: 0.04; AGFI: 0.91 ve IFI: 0.95. Envanter toplam puanı kadınlarda, yükseköğrenim düzeyinde, gelir düzeyi iyi olanlarda ve çocuğu olmayanlarda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P<0.05).
Sonuç: Envanter 3 boyut ve 20 sorudan oluşan haliyle Türkçe konuşan toplumda kullanmak için uygun bulundu. Yapılan faktör analizleri sonrası envanterin geçerlik ve güvenirliği belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Geçerlik, güvenirlik, ölçek, öz bakım

Etik Beyan

Bu çalışma için Harran Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 20.06.2022 tarih ve HRÜ/22.12.11 karar numaralı etik kurul onayı alınmıştır. Tüm katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Finansal Destek alınmamıştır

Teşekkür

Yazarlar araştırmaya katılmayı kabul eden tüm katılımcılara teşekkürlerini sunar

Turkish Validity and Reliability of Self-Care Inventory

Öz

Background: Self-care is the ability of individuals to promote health, prevent illness, maintain health and cope with illness and disability. Self-care consists of three dimensions; health promotion and adherence to treatment (self-care maintenance), understanding the body and symptom recognition (self-care moni-toring), and taking action to control symptoms (self-care management). In this study, we aimed to con-duct a Turkish validity and reliability study of the Self-Care Inventory developed by Michela Luciani et al. to measure self-care in the general adult population.
Materials and Methods: The study was of methodological type. Data were collected at Zeliha Öncel Family Health Center in Şanlıurfa between September and October 2022. The study was completed with 311 individuals aged 18 years and older. Data were analyzed using SPSS 26.0 and AMOS software. Bartlett and Kaiser-Meyer-Olkin tests were performed to examine the factor structure. Confirmatory Factor Analy-sis (CFA) was performed to test the appropriateness of the items to the factor structures and the ade-quate representation of these factors and the structure. For the reliability of the inventory; item total score analysis, Cronbach's Alpha coefficient was used to determine internal consistency, Tukey's Summa-bility Analysis was used to evaluate whether it had summability, and Hotelling T Square test was used to determine response bias.
Results: Cronbach's alpha internal consistency coefficient was 0.86. As a result of the split half test, the Cronbach alpha value of the first half of the inventory was 0.75 and the Cronbach alpha value of the second half was 0.77. According to the results of Tukey's test of non-collectivity, the non- collectivity value of the inventory was found to be P<0.01. The inter-item F value was 59,30, P<0.01. Hotelling's T test was found as P<0.001. Kaiser-Meyer Olkin (KMO) value was 0.90 and Bartlett's test of sphericity was P<0.01. The goodness of fit values determined as a result of CFA are as follows: CMIN/df: 1.47; GFI: 0.93; CFI: 0.95; RMSEA: 0.04; AGFI: 0.91 and IFI: 0.95. Inventory total score
was found to be statistically significantly higher in women, those with higher education, those with better income and those without children (P<0.05).
Conclusions: The inventory, consisting of 3 dimensions and 20 questions, was found suitable for use in the Turkish-speaking community. The validity and reliability of the inventory were determined after factor analysis.

Key Words: Validity, Reliability, Scale, Self-Care

Anahtar Kelimeler

Validity, Reliability, Scale, Self-Care

Kaynakça

• 1. Hatch S, Kickbusch I. Self-help and health in Europe: new app-roaches in health care. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe;1983.
• 2. WHO. Guideline on self-care interventions for health and well-being [Internet]. 2021 [Erişim Tarihi 5 Haziran 2023]. Erişim ad-resi: https://app.magicapp.org/#/guideline/Lr21gL
• 3. Jonkman NH, Westland H, Groenwold RH, Ågren S, Atienza F, Blue L et al. Do Self-Management Interventions Work in Pati-ents With Heart Failure? An Individual Patient Data Meta-Analysis. Circulation. 2016;133(12):1189-98.
• 4. Cao X, Wang XH, Wong EM, Chow CK, Chair SY. Type D persona-lity negatively associated with self‐care in Chinese heart failure patients. JGC. 2016;13(5):401–7.
• 5. Riegel B, Westland H, Iovino P, Barelds I, Bruins Slot J, Stawnychy MA et al. Characteristics of self-care interventions for patients with a chronic condition: A scoping review. Int J Nurs Stud. 2021;116:103713.
• 6. Riegel B, Jaarsma T, Strömberg A. A middle-range theory of self-care of chronic illness. ANS. 2012;35(3):194-204.
• 7. Riegel B, Barbaranelli C, Carlson B, Sethares KA, Daus M, Moser DK et al. Psychometric Testing of the Revised Self-Care of Heart Failure Index. JCN. 2019;34(2):183-92.
• 8. Ruppar TM, Cooper PS, Johnson ED, Riegel B. Self-care inter-ventions for adults with heart failure: A systematic review and meta-analysis protocol. J Adv Nurs. 2019;75(3):676-82.
• 9. Baydoun M, Barton DL, Arslanian-Engoren C. A cancer specific middle-range theory of symptom self-care management: a the-ory synthesis. J Adv Nurs. 2018;74(12):2935-46.
• 10. Aghajanloo A, Negarandeh R, Janani L, Tanha K, Hoseini-Esfidarjani SS. Self-care status in patients with heart failure: Sys-tematic review and meta-analysis. Nurs Open. 2021;8(5):2235-48.
• 11. Xu X, Han J, Li Y, Sun X, Lin P, Chen Y et al. Effects of Orem's Self-Care Model on the Life Quality of Elderly Patients with Hip Fractures. Pain Res Manag. 2020;2020:5602683.
• 12. Bell J, Dziekan G, Pollack C, Mahachai V. Self-Care in the Twenty First Century: A Vital Role for the Pharmacist. Adv Ther. 2016;33(10):1691-703.
• 13. Matarese M, Lommi M, De Marinis MG. Systematic review of measurement properties of self- reported instruments for eva-luating self-care in adults. J Adv Nurs. 2017;73(6):1272–87.
• 14. Luciani M, De Maria M, Page SD, Barbaranelli C, Ausili D, Riegel B. Measuring self-care in the general adult population: deve-lopment and psychometric testing of the Self-Care Inventory. BMC Public Health. 2022;22(1):598.
• 15. Field A. Discovering Statistics Using SPSS. 3th ed. London: Sage Publication; 2005. Chapter 17, Exploratory factor analysis; p.627-85.
• 16. Nunnally JC. Psychometric Theory. 3th ed. New York: Tata McGraw-Hill Education; 1994.
• 17. Gorsuch RL. Exploratory Factor Analysis. Nesselroade JR, Cattell RB, editors. Handbook of Multivariate Experimental Psychology. Boston: Academic Press; 1988.
• 18. MacCallum RC, Widaman KF, Preacher KJ, Hong S. Sample size in factor analysis: The role of model error. Multivariate Behav Res. 2001;36(4):611-37.
• 19. Osborne J, Costello AB. Best practises in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation. 2005;10(7):1-9.
• 20. de Lima Barroso BI, Galvão CRC, da Silva LB, Lancman S. A Sys-tematic Review of Translation and Cross-Cultural Adaptation of Instruments for the Selection of Assistive Technologies. Occup Ther Int. 2018;2018:4984170.
• 21. Bartram D, Berberoglu G, Grégoire J, Hambleton R, Muñiz J, Van de Vijver F. International Test Commission Guidelines for Translating and Adapting Tests. 2th ed. International Journal of Testing 2018;18(2):101–34.
• 22. Thammaiah S, Manchaiah V, Easwar V, Krishna R. Translation and Adaptation of Five English Language Self-Report Health Measu-res to South Indian Kannada Language. Audiol Res. 2016;6(1):153.
• 23. Erkuş A. Psikometri Üzerine Yazılar: Ölçme ve Psikometrinin Tarihsel Kökenleri, Güvenirlik, Geçerlik, Madde Analizi, Tutum-lar; Bileşenleri ve Ölçülmesi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları No: 24. 2003. p.34-148.
• 24. Karaçam Z. Ölçme Araçlarının Türkçeye Uyarlanması. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;2(1):28-37.
• 25. Bagozzi RP, Yi Y. Specification, evaluation, and interpretation of structural equation models. J Acad Mark Sci. 2012;40(1):8–34.
• 26. Temeloğlu Şen E, Sertel Berk Ö, Sindel D. İlaç Uyumunu Bildi-rim Ölçeği’nin Türkçe Uyarlamasının Geçerlik Ve Güvenirlik Ça-lışması. İst Tıp Fak Derg. 2019;82(1):52-61.
• 27. Sümer N. Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulama. Turk W Psychol 2000;3(6):49-73.
• 28. Nahcivan N, Tuncel N. Sağlıklı Gençlerde Öz-Bakım Gücü Ve Aile Ortamının Etkisi. Florence Nightingale J Nurs. 2015;12(45):49-60.
• 29. Ergin A, Hatipoğlu C, Bozkurt A, Bostancı M, Atak B, Kısaoğlu S ve ark. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Yaşam Doyumu Ve Öz-Bakım Gücü Düzeyleri Ve Etkileyen Faktörler. Pamukkale Tıp Dergisi. 2011;4(3):144-51.
• 30. Altay B, Avcı İA. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda özbakım gücü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Dicle Tıp Dergisi. 2009;36(4):275-82.