Gümrük Eğitiminde Kalite ile Kariyer İlişkisi: Gümrük İşletme Bölümleri Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 197 - 217, 03.07.2024

Raşit Gültekin

Öz

Dış ticaretin ülke ekonomisi lehine gerçekleşmesi; tüketicinin, sınai mülkiyet haklarının ve kültürel mirasın korunması ve canlı türlerinin ticaretinin denetlenmesi bakımından gümrük ve dış ticarete ilişkin kural ve uygulamaların mevzuatına uygun şekilde yerine getirecek nitelikli personelin varlığı oldukça önemlidir. Söz konusu alanlarda çalışacak kişilere bu niteliğin kazandırılması ise en başta kaliteli bir eğitim sürecini gerektirmektedir. Zira kaliteli eğitim görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları severek yapan, çalışmanın etkinliğini ve verimliliğini en üst seviyede gerçekleştiren ve kendisinin ve de hizmet sunduğu kişilerin memnuniyetini en üst seviyede tutabilen personel temininin temel aracını oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında gümrük ve dış ticaret alanında mesleki eğitim hizmeti veren Gümrük İşletme Bölümlerinin müfredatı ve mezunlarının istihdam edilebileceği mesleklere yönelik eleme ve giriş sınavları incelenmiştir. Çalışmanın amacı yükseköğretim kurumlarında kalitenin temel birleşenleri arasında yer alan mezunlarının durumu bağlamında Gümrük İşletme Bölümlerinin değerlendirilerek gümrük ve dış ticaret alanında istihdamına yönelik eksiklikleri tespit etmek ve bunlara ilişkin önerilerde bulunmaktır. Çalışmada literatür taraması ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Gümrük İşletme Bölümlerinin eleme sınavı niteliği taşıyan KPSS kapsamında alan bilgisini ölçen testlerde önemli bir eksikliğinin olmadığı görülmekle birlikte bu sınavda gümrük, uluslararası ticaret ve lojistik alan bilgilerini ölçen bir teste yer verilmesinin ve bölümlerin müfredat olgunluğunun artırılması noktasında bu alanlarda hizmet sunan paydaşlarla işbirliği içerisinde hareket etmesinin gümrük eğitiminde kalitenin sağlanması ve sürdürülebilirliği açısından oldukça önemli bir role sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gümrük, Gümrük İşletme Bölümü, Yükseköğretim, Kalite

Etik Beyan

Başka bir yerde yayımlanmamış/yayınlanmak üzere gönderilmemiş olan çalışmanın özgün olduğunu ve etik ilkelere göre yapıldığını beyan ederim.

Kaynakça

• Adıgüzel, O. C.ve Berk, Ş. (2009). Mesleki ve Teknik Ortaöğretimde Yeni Arayışlar: Yeterliğe Dayalı Modüler Sistemin Değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1): 220-236.
• Akçaçı, T. ve Altınok, B. (2022). Üniversite Mezunları Açısından Eğitim İstihdam İlişkisi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi. ISCEMR Özel Sayısı, 14: 565-581.
• Alkan, C., Doğan, H. ve Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Altuncı, Y.T., Salman, C. ve Doğan, Z.M. (2009). Mesleki Eğitim Sorunları ve Yeni Model Arayışları. 1. İnşaat Mühendisliği Eğitimi Sempozyumu (6-7 Kasım 2009) Bildiri Kitabı içinde (315-318), Antalya: Retma Matbaa.
• Ataman, O. ve Adıgüzel, A. (2019). Yükseköğretimde Kalite Algısı: Düzce Üniversitesi Örneği. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(15): 39-56.
• Aydın, M. (2019). Uygulamalı Bilimler Okullarında Maliye Eğitiminin Yeri. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2): 152-174.
• Aziz, A. (2020). Türkiye’de Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve İletişim Eğitimi Akreditasyonu. Yeni Yüzyıl'da İletişim Çalışmaları, 1(1): 12-29.
• Bahar, H.H. (2011). ÖSS Puanı ve Lisans Mezuniyet Notunun KPSS 10 Puanını Yordama Gücü. Eğilim ve Bilim, 36(162): 168-181.
• Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Başkan, Z. ve Alev, N. (2009). Kamu Personeli Seçme Sınavında (KPSS) Çıkan Soruların Öğretmenlik Meslek Derslerine Göre Kapsam Geçerliği. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1): 29-49.
• Biçerli, M.K. (2011). Yükseköğretim Sistemimizi İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler Paralelinde Yeniden Yapılandırmak Zorundayız. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(3): 122-127.
• Biricikoğlu, H. (2019). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Türk Kamu Yönetimi: Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Tercih Kılavuzları Üzerinden Yapılan Bir İnceleme. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 5(2): 291-320.
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2): 27-40.
• Çoban, A. (2003). Fen Bilgisi Dersinin İlköğretim Programları ve Liselere Giriş Sınavları Açısından Değerlendirilmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(10): 60-65.
• Demirtaş, M. C. (2022). KPSS İşletme Alan Bilgisi Testinde Yer Alan Pazarlama Bilimi ile İlişkili Soruların İncelenmesi. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1): 69-97.
• Deryakulu, D. (2011). KPSS Eğitim Bilimleri Sorularının Genel Öğretmen Yeterliklerinin Öğretim Teknolojisi Alanı İle İlgili Alt Yeterlik Ve Performans Göstergeleri Açısından İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi-Kuram ve Uygulama, 1(1): 1-23.
• Durkaya, M. ve Hüsnüoğlu, N. (2018). İstihdamda Eğitimin Rolü, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19(41): 51-70.
• Elmas, M. (2012). Bologna Süreci: Uygulama veya Uygulayamama. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(3): 137-141.
• Eraslan, L. (2006). Öğretmenlik Mesleğine Girişte Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Yönteminin Değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1): 1-31.
• Green, D. (1994). What is Quality in Higher Education?, Buckingham: Open University Press/Society for Research into Higher Education.
• Gürsoy, İ. ve Turgut. M. (2023). Gümrük İşletme Bölümüne Yönelik Öğrenci Algıları: Fenomenolojik Bir Araştırma. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2): 182-190.
• İçli, G. (2001). Eğitim, İstihdam ve Teknoloji. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(9): 65-71. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavak, Y. (1997). Eğitim, İstihdam ve İşsizlik İlişkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13: 21-26.
• Kayadibi, F. (2001). Eğitim Kalitesine Etki Eden Faktörler ve Kaliteli Eğitimin Üretime Katkısı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Darulfunun İlahiyat], (3): 71-94.
• Kellevezir, I. (2017). İşgücü Piyasası ve Eğitim Planlaması İlişkisi: Amerika Birleşik Devletleri Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38): 122-132.
• Kocaoğlu, M. ve Özmen, Z. N. (2019). Türkiye’deki Kamu Yönetimi Eğitimi ve Personel İstihdam Etme Usullerinin Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Üzerinden Değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(46): 241-266.
• Özçiçek, Y. ve Karaca, A. (2019). Yükseköğretim Kurumlarında Kalite ve Akreditasyon: Mühendislik Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi . Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1): 114-149.
• Özdağoğlu, G., Damar, M.,Özdağoğlu, A., Turhan Damar H. ve Bilik, Ö. (2020). 80’lerden Günümüze Yükseköğretimde Kalite Çalışmaları: Küresel Ölçekte Bilimetrik Bakış. Kastamonu Education Journal, 28(1): 482-493.
• Özdemir Yaman Z. ve Bulduk S. (2019). Gastronomi ve Mutfak Sanatları Eğitiminin Kalite Göstergeleri Açısından Değerlendirilmesi. Business and Management Studies: An International Journal/BMIJ, 7(5): 2770-2804.
• Özsoy, C. E. (2015). Mesleki Eğitim-İstihdam İlişkisi: Türkiye’de Mesleki Eğitimin Kalite ve Kantitesi Üzerine Düşünceler. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges). Uluslararası Meslek Yüksekokulları Sempozyumu UMYOS 2015 Özel Sayısı, 173-181.
• Pekel, E. (2019). Eğitim ve İstihdam İlişkisinin Değerlendirilmesi. XI. IBANESS Kongreler Serisi-Tekirdağ/Türkiye. 9-10 Mart 2019, Bildiriler Kitabı içinde (268-276).
• Psacharopoulos, G. (1986). Links Between Education And The Labour Market: A Broader Perspective. European Journal of Education, 21(4): 409-417.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., ve Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1): 227-250.
• Sezgin, F. ve Duran, E. (2011). Kamu Personeli Seçme Sınavı’nın (KPSS) Öğretmen Adaylarının Akademik ve Sosyal Yaşantılarına Yansımaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3): 9-22.
• Songür, N. ve Akkuş, A. (2023). Üniversitelerde Kalite Yönetimi Sürecinin Çalışanların Bakış Açısıyla Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. 58(2), 1178-1209.
• Şahin, B. (2016). Kamu Personel Sisteminde İşe Girme ve Yükselmede Çağdaş Liyakat Kavramları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1): 231-242.
• Şen, Ü. S. (2005). Sanat Eğitiminde Bilimsel Araştırma Yöntemlerinin Kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1): 343-360.
• Taş, Y.F. ve Aksu, A. (2011). Toplam Kalite Yönetimi ve Stratejik Liderlik. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2): 351-361.
• Terzi, S., Şen, İ.K. ve Solak, B. (2013). Bologna Sürecinin Muhasebe Eğitimine Etkisi: Üniversitelerin İşletme Bölümlerinin Ders Programları Üzerine Bir İnceleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (59): 83-100.
• Tiryaki, O. ve Temur, C. (2012). Pestisit kalıntı analizlerinde kalite sistemleri: ISO 17025 ve OECD-GLP. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(4): 270-27.
• Turan, İ. (2017). Türkiye’de İlahiyat Eğitimi: İstihdam Alanı‐Program İlişkisi Üzerine Bir İlişki. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (37): 59‐77.
• Türel, A. ve Altıntaş, A. T. (2018). AACSB Akreditasyonunun Faydaları ve Akreditasyon Sürecinin Güçlükleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(6): 1031-1038
• Uçak, S. ve Özkan, H. (2018). Dış Ticaret Öğrencilerinin Mesleki Eğitime Yönelik Tutumları: Sındırgı MYO Örneği. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13(52): 71-84.
• Uluskan, M. ve Çendik, İ. H. (2020). E. Journal of Industrial Engineering, 31(2): 122-147.
• Ünlü, M. (2019). Dijital Çağda E-Öğrenme Ortamlarının Kalitesini Artırmaya Yönelik Gerçekleştirilen
• Uluslararası Çalışmalar. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16): 165-182.
• Yalın, Ş. ve Aktaş, R. (2023). Eğitimde Kalite Arayışları ve Akreditasyon: Muhasebe Eğitimi Üzerine Bir Çalışma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2): 157-182.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, N., Alev, N. ve Devecioğlu, Y. (2005). Ölçme ve Değerlendirme Alanındaki KPSS Sorularının Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (28-30 Ekim 2005) Bildiri Kitabı içinde (824-829). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Zaif, F. ve Ayanoğlu, Y. (2007). Muhasebe Eğitiminde Kalitenin Arttırılmasında Ders Programlarının Önemi: Türkiye’de Bir İnceleme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1): 115-136.
• Zengin, E. ve Erdal, A. (20o0). Hizmet Sektöründe Toplam Kalite Yönetimi. Journal of Qafqaz University. III(I), 43-56.
• Kurum Yayınları/Mevzuat BMAEÜ. (2023). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bucak Zeliha Tolunay Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu / Gümrük İşletme Müfredatı. https://obs.mehmetakif.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• BAÜ. (2023). Bayburt Üniversitesi Bilgi Paketi/Ders Kataloğu-Uygulamalı Bilimler Fakültesi-Gümrük İşletme Bölümü. https://ebp.bayburt.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (1994). İşgücü Piyasası Çalışma Hayatı, İstihdam ve İşsizlik Raporu, Ankara: DPT Yayın No: 2371.
• IĞÜ. (2023). Iğdır Üniversitesi Bilgi Paketi/Ders Kataloğu-Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu-Gümrük İşletme Bölümü. https://ogrenci.igdir.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• IIENSTITU. (2019). Gümrük İşletme Bölümü. https://www.iienstitu.com (Erişim Tarihi: 5.8.2023).
• İMMİB. (2020). İstanbul Maden Ve Metaller İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Personel Alımı Duyurusu. https://immib.org.tr (Erişim Tarihi: 10.7.2023).
• MBS. (2023a). Yükseköğretim Kalite Güvencesi ve Yükseköğretim Kalite Kurulu Yönetmeliği (RG, 23.11.2018, 30604). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023b). 18.3.2002 tarihli ve 3975 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik (RG, 3.5.2002, 24744). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023c). Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği (RG, 28.2.2020, 31053). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023ç). Ticaret Uzmanlığı Yönetmeliği (RG, 21.8.2020, 31220). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023d). Ticaret Denetmenliği Yönetmeliği (RG, 15.1.2021, 31365). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023e). 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (RG, 23.7.1965, 12056). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023f). 6.6.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar (RG, 28.6.1978, 16330). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023g). 27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu (RG, 4.11.1999, 23866). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023ğ). 18.6.2009 tarihli ve 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi İle İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (RG, 3.7.2009, 27277). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023h). Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Yönetmeliği (RG, 9.3.2009, 27338). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023ı). Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Sınav Yönetmeliği (RG, 4.9.2010, 27692). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MBS. (2023i). Kalkınma Ajansları Personel Yönetmeliği (RG, 29.5.2019, 30788). https://www.mevzuat.gov.tr (Erişim Tarihi: 7.6.2023).
• MSKÜ. (2023). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Seydikemer Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Gümrük İşletme Bilgi Paketi/Ders Kataloğu. https://ects.mu.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• ÖSYM. (2021). 2021 YKS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. https://osym.gov.tr (Erişim Tarihi: 5.8.2023).
• ÖSYM. (2022a). 2022 Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) Kılavuzu-Lisans. https://osym.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.7.2023).
• ÖSYM. (2022b). 2022-KPSS Lisans (Genel Yetenek-Genel Kültür, Eğitim Bilimleri, Alan Bilgisi ve ÖABT) Sınav Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. https://osym.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.7.2023). RG. (2022). Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Personel Alım İlanı (RG, 3.6.2002, 31855). https://www.resmigazete.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 10.7.2023).
• TAÜ. (2023). Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi-Gümrük İşletme Bölümü Ders İçerikleri. https://obsogrenci.tarsus.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TB. (2019). Gümrük Müşavirliği ve Gümrük Müşavir Yardımcılığı Sınavı Uygulama Kılavuzu. https://ticaret.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TB. (2022a). Ticaret Bakanlığı Ticaret Uzman Yardımcılığı Giriş Sınav İlanı. https://ticaret.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TB. (2022b). Ticaret Bakanlığı Ticaret Denetmen Yardımcılığı Giriş Sınav İlanı. https://ticaret.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TB. (2022c). Ticaret Bakanlığı Sözleşmeli Personel Alım İlanı. https://ticaret.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TB. (2023). Ticaret Bakanlığı Ticaret Müfettiş Yardımcılığı Giriş Sınavı İlanı. https://ticaret.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• TDK. (2023). Genel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 23.8.2023).
• TİM. (2023). Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Personel Alımı Duyurusu. https://tim.org.tr (Erişim Tarihi: 10.7.2023).
• TRÜ. (2023). Trakya Üniversitesi Keşan Yusuf Çapraz Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Gümrük İşletme Ders İçerikleri. https://kycubyo.trakya.edu.tr (Erişim Tarihi: 1.9.2023).
• USQE. (2017). Universal Standards for Quality in Education. To enable the delivery of Sustainable Development Goals 2030., https://www.thecommonwealth-educationhub.net (Erişim Tarihi: 1.9.2019).
• YÖK. (2010). Yükseköğrenimde Yeniden Yapılanma: 66 Soruda Bologna Süreci Uygulamaları. https://uluslararasi.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 28.8.2023).
• YÖK. (2023). YÖK Lisans Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr (Erişim Tarihi: 21.8.2023).
• YÖKAK. (2021). 2020-Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu. https://yokak.gov.tr (Erişim Tarihi: 15.9.2023).
• YÖKAK. (2022). 2021-Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu. https://yokak.gov.tr (Erişim Tarihi: 15.9.2023).