Hemşirelik Öğrencilerinin Madde Bağımlılığı Farkındalığı ve İyilik Hallerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 67 - 84, 30.04.2022

İbrahim Aldemir , Selma Doğan

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, bir vakıf üniversitesindeki Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü öğrencilerinin madde bağımlılığı farkındalık düzeylerini ve iyilik hallerini belirlemek ve aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki aramak amacıyla yürütülen araştırmanın örneklemini Şubat 2020- Mart 2020 tarihleri arasında bir vakıf üniversitesinin Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümünde okuyan gönüllü 415 öğrenci oluşturmuştur. Veriler, 6 sorudan oluşan Kişisel Bilgi Formu ve Madde Bağımlılığı Farkındalığı Ölçeği (MBFÖ) ve İyilik Hali Ölçeği (İHÖ) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Kruskal Wallis test, Games Howell test, Mann Whitney U test, Spearman korelasyon test, regresyon testi kullanılmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği (MBFÖ) genel (X±SS: 98.10), yardım ve hukuki düzenlemeler (X±SS: 39.27), madde kullanım belirtileri ve etkileri (X±SS: 31.15), kişisel tutum ve görüşler (X±SS: 15.34) ve bağımlılığa neden olan faktörler (X±SS: 12.33) alt grupları puan ortalamaları tümünde ortanın üzerinde olumlu bulunmuştur. İyilik Hali Ölçeği (İHÖ) genel (X±SS: 96.04) ve alt gruplardan yaşamı anlamlandırma (X±SS: 29.16), bilişsel (X±SS: 17.48), duygusal (X±SS: 19.77) ve sosyal (X±SS: 16.81) iyilik hali puan ortalamaları ortalamanın üzerinde olumlu bulunurken, fiziksel iyilik hali puan ortalaması (X±SS: 12.80) olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin MBFÖ ve İHÖ genel ve alt grup ortalamaları arasında istatistiksel olarak düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. (p<0.001) Ayrıca çalışmada madde kullanmayan, ailesiyle yaşayan öğrencilerin MBFÖ genel puan ortalamasının diğer gruplara göre yüksek bulunurken madde bağımlılığı farkındalığında sınıflara göre fark bulunmamıştır.
Sonuç: Öğrencilerin madde bağımlılığı konusunda farkındalıklarının yüksek olduğu ve bağımlılık farkındalığının iyilik hali üzerine zayıf bir etkisi olduğu, öğrencilerin madde bağımlılığı farkındalığının iyilik hallerinin eğitim yıllarına göre fark göstermediği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Madde Bağımlılığı, Farkındalık, İyilik Hali, Hemşirelik Öğrencileri

Kaynakça

• 1. United Nations Office on DrugsandCrime (UNODC). (2018). DC Global overview of drugdemandandsupply. World DrugRep, 2018, 1-66.
• 2. Altıntaş H, Temel F, Benli E, Çınar G, Gelirer Ö, Gün, FA, Kundakçı N. Tıp fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin madde bağımlılığı ile ilgili bilgi, görüş ve tutumları. Bağımlılık Dergisi 2004; 5: 107-114.
• 3. Pilge E, Baysan Arabacı L. Acil Serviste Çalışan Hemşirelerin Bağımlılığın Nedenleri ve Tedavisine İlişkin Algı ve Tutumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2016; 7:105–113.
• 4. Albayrak S. Bir Sağlık Bilimleri Fakültesinde Okuyan Öğrencilerin Madde Kullanım Özellikleri ve Tutumları. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2018; 27 (6) 415-420.
• 5. Ulukoca N, Gökgöz Ş, Karakoç A. Kırıklareli üniversite öğrencileri arasında sigara alkol ve madde kullanım sıklığı. Fırat Tıp Dergisi 2013; 18: 230-234.
• 6. Bostancı, N. , Yılmaz, S. , Kutlu, Y. , Aydelik, K. , Demirel, N. , Karaman, P. , Oğuz, P. & Tekeli, S. (2015).İstanbul’da Bir Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencileri Arasında Sigara, Alkol ve Yasal Olmayan Maddeleri Kullanım Yaygınlığı . FlorenceNightingaleJournal of Nursing,13 (55), 113-125.Retrieved fromhttps://dergipark.org.tr/tr/pub/fnjn/issue/9034/11263.
• 7. Şahin NH ve Yeniçeri Z. “Farkındalık” Üzerine Üç Araç: Psikolojik Farkındalık, Bütünleyici Kendilik Farkındalığı ve Toronto Bilgece Farkındalık Ölçekleri. Türk Psikoloji Dergisi 2015; 30: 48-64.
• 8. Tırışkan M, Onnar N, Çetin YA, Cömertd, IT. Madde bağımlılığında nüksü önlemede bilinçli farkındalığın önemi: Bir derleme çalışması. Addicta: TheTurkishJournal on Addictions 2015; 2: 123-142.
• 9. Doğan T ve Yıldırım İ. Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin arkadaşlık ve sevgi boyutlarının incelenmesi. Eğitim Araştırmaları 2006; 24: 77-86.
• 10. Myers JE, Sweeney TJ, Witmer JM. Thewheel of wellnesscounselingforwellness: A holistic model fortreatmentplanning. Journal of Counseling& Development2000; 78: 251-266.
• 11. Westgate, C. E. (1996). Spiritualwellnessanddepression. Journal of Counseling& Development, 75(1), 26-35.
• 12. BOLSOY, Nursen, ve SEVĠL, Ümran, (2006),“Sağlık-Hastalık Ve Kültürel Etkileşimi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,C. IX, S. 3: s. 78- 87
• 13. Mutlu E, Bilici R, Çetin K. Sağlık çalışanlarının bağımlılık hakkında tutumları. Bağımlılık Dergisi 2014; 15: 118-123.
• 14. Oleckno WA ve Blacconiere MJ. Wellness of collegestudentsanddifferencesbygender, race, andclassstanding. CollegeStudentJournal 1990; 24: 421-429.
• 15. Büyükbayram A, Baysan Arabacı L, Arabacıoğlu İ, Ayyıldız C, Acar K. Psikiyatri Kliniğinde Çalışan X ve Y Kuşağındaki Hemşirelerin Alkol-Madde Bağımlılığı ve Ruhsal Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Tutumları. Bağımlılık Dergisi 2017; 18: 122-134.
• 16. Albayrak S. Bir Sağlık Bilimleri Fakültesinde Okuyan Öğrencilerin Madde Kullanım Özellikleri ve Tutumları. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2018; 27 (6) 415-420.
• 17. Altındağ A, Yanık M, Yengil E, Karazeybek AH. Şanlıurfa’da üniversite öğrencilerinde madde kullanımı. Bağımlılık Dergisi 2005; 6: 60-64.
• 18. Başkurt, İ. Gençlik, Madde Bağımlılığı ve Korunma Yolları (Psiko-Sosyal Bir Yaklaşım). IstanbulUniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012;8: 73-114.
• 19. Özay Köse, E, Gül, Ş. (2018). Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 41-56.
• 20. Korkut-Owen F, Demi̇rbaş-Çeli̇k N, Doğan T. Üniversite öğrencilerinde iyilik halinin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 16 (64-Ek Sayı): 1461-1479. DOI: 10.17755/esosder.300405
• 21. Türkiye Sağlık Bakanlığı Hemşirelik Yönetmeliği 2010. Erişim Tarihi 11.07.2016,Erişimadresi:http://www.asm.gov.tr/UploadGenelDosyalar/Dosyalar/143/MEVZUAT/18_08_2010_12_55_51.pdf
• 22. Hemşirelik Ulusal Çekirdek EğitimProgramı(HUÇEP)(2014) http://www.hemed.org.tr/images/stories/hucep-2014-pdf.pdf
• 23. Öztürk T, Alptekin Ç. Üniversite Öğrencilerinde Madde Bağımlılığı Farkındalığı ve Yaşam Doyumu Memnuniyetinin Değerlendirilmesi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul: Üsküdar Üniversitesi;2018.
• 24. Yousafzai AW, Ahmer S, Syed E, Bhutto N, Iqbal S, Siddiqi MN, Zaman M. Well-being of medicalstudentsandtheirawareness on substancemisuse: a cross-sectionalsurvey in Pakistan. Annals of General Psychiatry2009; 8: 8
• 25. Taşdemir Yiğitoğlu G, Turan T, Korkmaz AslanG, Kartal A. Hemşirelik öğrencilerinin stresle başetme durumları ve madde kullanım öykülerinin belirlenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi 2019; 12: 371-385.
• 26. Epstein JA, Griffin KW ve Botvin GJ. Positiveİmpact of CompetenceSkillsandPsychologicalWellness in Protecting Inner-City AdolescentsFromAlcoholUse. PreventionScience 2002; 3: 95-104.
• 27. Akfert SK, Çakıcı E, Çakıcı M. Üniversite öğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2009; 10: 40-47.
• 28. Bozkurt, O. (2015), Madde Bağımlısı Bireylerin Bağımlılık Süreçlerinde Ailenin Etkisi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2015.
• 29. Bertan M, Özcebe H, Haznedaroğlu D, Kırcalıoğlu N, Bülbül SH. Theknowledge of adolescentperiodandthelifestyle of thefirstyearstudents in universities. 29th UMEMPS CongressUnion of MiddleEasternandMediterraneanPediatricSocieties, Hilton Convention Center, September 14-17, 2005. 55-56.
• 30. Taşdemir Yiğitoğlu G, Turan T, Korkmaz AslanG, Kartal A. Hemşirelik öğrencilerinin stresle başetme durumları ve madde kullanım öykülerinin belirlenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi 2019; 12: 371-385.
• 31. Gürgan U. Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve iyilik halinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy. NWSA-EducationSciences, 1C0603 2014; 9: 18-35.
• 32. Kasapoğlu F. İyilik hali ile özgecilik arasındaki ilişkinin incelenmesi, Hikmet Yurdu 2014; 7: 271 – 288.
• 33. Roothman B, Kirsten, DK ve Wissing M. Genderdifferences in aspects of psychologicalwellbeing. South AfricanJournal of Psychology 2003; 33: 212-218.
• 34. Hermon DA ve Davis GA. Collegestudentwellness: A comparisonbetweentraditional- andnontraditional-agestudents, Journal of CollegeCounseling 2004; 7: 32-39.
• 35. Barwais FA, Cuddihy, TF ve Tomson LM. Adult total wellness: Groupdifferencesbased on sitting time andphysicalactivitylevel, BMC PublicHealth, 2014; 14: 234.
• 36. McMahon S ve Fleury J. Wellness in olderadults: a conceptanalysis, Nursing Forum, 47 2012; 1: 39-51.
• 37. Pitkänen T. Problem drinkingandpsychologicalwellbeing: A fiveyearfollow-upstudyforadolescencetoyoungadulthood. ScandinavianJournal of Psychology 1999; 40: 197-207.
• 38. Myers JE, Sweeney TJ, Witmer JM. Thewheel of wellnesscounselingforwellness: A holistic model fortreatmentplanning. Journal of Counseling& Development 2000; 78: 251-266.
• 39. Myers JE, Mobley K ve Booth CS. Wellness of counselingstudents: Practicingwhatwepreach. CounselorEducation&Supervision 2003; 42: 264-274.