BAZI AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE'NİN SAĞLIK SİSTEMLERİ VE SAĞLIK GÖSTERGELERİNİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 597 - 612, 30.08.2025

İbrahim Halil Yıldız Emine Seda Koç

Öz

Sağlık, bireyler için vazgeçilmez olan en temel haktır. Bireyler ve toplumlar sağlıklı bir yaşam sürmek için insanlığın varoluşundan bugüne kadar bu haklarına en iyi şekilde ulaşmaya çalışmışlardır. Bu durum sağlık hizmetlerinin her geçen gün iyileşmesine yönelik çabaların artmasına katkı sağlamıştır. Sağlık hizmetleri, sağlık kavramının sürdürülebilirliği ve geliştirilmesi bakımından verilen hizmet bütünüdür. Genellikle ülkelerin kamu kuruluşları ile verilen sağlık hizmetleri sunumunu gelişmiş ülkeler ile karşılaştırma yapılarak kıyaslanması mevcut sağlık hizmetleri sunumunun gelişimi, eksiklerinin belirlenmesi ve bakış açısı katması yönünden anlamlı olmaktadır. Dünyada gelişmiş ülkelerin çoğunluğunu Avrupa Birliği ülkeleri oluşturmaktadır. Bu ülkelerin sağlık sunumları sonucunda ortaya çıkan sağlık göstergeleri ile gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alan ve 2003 yılından itibaren Sağlıkta Dönüşüm Programı ile bir üst sağlık hizmetleri sınıfına geçmeye çalışan Türkiye’nin sağlık göstergelerini karşılaştırılmıştır. Buna göre Türkiye, sağlık hizmetlerinde önemli ilerlemeler kaydetmiş olsa da hala gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında bazı alanlarda geride kalmaktadır. Özellikle sağlık harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı, yaşam beklentisi ve bebek ölüm oranları gibi sağlık göstergelerinde gelişmiş ülkelerle aradaki farklar belirgindir ancak son yıllarda sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği ve kalitesindeki iyileşmeler, Türkiye'nin sağlık altyapısının güçlendiğini göstermektedir. Bu bağlamda sağlık alanındaki gelişmeleri sürdürülebilir kılmak ve daha fazla iyileştirme yapmak için başta koruyucu sağlık politikaları olmak üzere diğer politikalarında uygulamaları sürekli olarak takip edilip geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin sağlık göstergelerinin gelişmiş ülkelerle karşılaştırılarak mevcut durumun değerlendirilmesi ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik önerilerin sunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sistemleri , Sağlık Göstergeleri , Türkiye ve Avrupada Sağlık

Kaynakça

• Akdur, R. (2006). Sağlık Sektörü Temel Kavramlar Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Durum ve Türkiye'nin Uyumu. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Altınkaya, Z. (2020). 2020 Koronavirus Pandemisinde Avrupa Birliği Sağlık Politikaları ve Neoliberalism: İtalya Örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 1-31.
• Atadağ, Y., Aydın, A., Kaya, D., Köşker, H. D., Başak, F., & Uşak, S. (2016). Aile hekimliği uygulamasıyla üçüncü basamak sağlık kuruluşuna başvuru sebeplerinde olan değişiklikler. Turkish Journal of Family Practice, 20(4), 141-151.
• Avcı, K. (2018). Sağlik Hizmetlerinde Kalite İyileştirme Ve Türkiye Sağlik Hizmetleri Kalite Ve Akreditasyon Enstitüsü. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dergisi, 1(1), 1-5.
• Avcı, K., & Şenel, F. Ç. (2019). Sağlık Hizmetleri Akreditasyonu: Faydası, Önemi ve Etkisi Nedir?. Online Turkish Journal of Health Sciences, 4(2), 221-234.
• Aydın, E. (2002). Türkiye Cumhuriyeti'nin Kuruluş Yıllarında Sağlık Hizmetleri. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 31(3), 183-192
• Başer, D. A., Kahveci, R., Koç, M., Kasım, İ., Şencan, İ., & Özkara, A. (2015). Etkin sağlık sistemleri için güçlü birinci basamak. Ankara Medical Journal, 15(1).
• Başol, E. (2015). Gelişmekte olan ülkelerde strateji: sağlik sisteminde sevk zinciri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 128-140.
• Çavmak, Ş., & Çavmak, D. (2017). Türkiye’de Sağlik Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlikta Dönüşüm Programi. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 48-57.
• Çelik, Y. (2016). Sağlık ekonomisi. Siyasal kitabevi.
• Demirci, Ş., Konca, M., & İlgün, G. (2020). Sağlık finansmanının sağlık sistemleri performansına etkisi: Avrupa Birliği üyesi ve adayı ülkeler üzerinden bir değerlendirme. Sosyoekonomi, 28(43), 229-242.
• Erol, H., & Özdemir, A. (2014). Türkiye’de sağlık reformları ve sağlık harcamalarının. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1), 9-34.
• Eskicioğlu, F., Hasdemir, P. S., Çelik, H., & Koyuncu, F. M. (2014). Sağlık politikalarının, hekimlerin sezeryan kararı almalarında etkisi: ikinci basamak sağlık kuruluşu değerlendirilmesi. Pamukkale Medical Journal, 7(2), 119.
• Güldal, A. D., Limnili, G., & Çelik, M. (2019). Birinci basamak sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi. The Journal of Turkish Family Physician, 10(4), 163-172.
• Güven, E., Tevfik, A. T., & Ebru, R. (2020). Sağlık ekonomisi kapsamında sağlık harcamaları ve sağlık hizmetlerinin finansmanı: Bir uygulama. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-81.
• Karabulut, U. (2007). Cumhuriyet’in ilk yıllarında sağlık hizmetlerine toplu bir bakış, Dr. refik Saydam’ın sağlık bakanlığı ve hizmetleri (1925-1937). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6(15), 151-160.
• Kökcü, A. T. (2014). Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History, 22(3), 98-105.
• Kutlu, R. (2020). Yeni koronavirüs pandemisi ile ilgili öğrendiklerimiz, tanı ve tedavisindeki güncel yaklaşımlar ve Türkiye’deki durum. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 329-344.
• Özer, Ö. (2019). SAĞLIK SOSYOLOJİSİNDE TEMEL KAVRAMLAR. Sosyolojik Boyutlarıyla Sağlık, 1. Sağlık Platformu (2023). Sağlık hizmetleri. Erişim adresi: https://www. saglikplatformu.com/saglik-hizmetleri/. Erişim tarihi: 03.12.2024
• Seçtim, H. (2019). Sağlikta Dönüşüm Programi Üzerine Bir Değerlendirme. Management and Political Sciences Review, 1(1), 117-133.
• Sungur, C. (2021). Sağlık sistemlerinin sınıflandırılması ve performans analizi üzerine kavramsal bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 2274-2201.
• Şen, D. (2018). Tedavi edici sağlık hizmetlerinin geliştirilmesinde kamu spotları. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 4(1), 58-75.
• Teleş, M., Çakmak, C., & Konca, M. (2018). Avrupa Birliği döngüsündeki ülkelerin sağlık sistemleri performanslarının karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(3), 811-835.
• Topçuoğlu, E., Kavak, O., & Kaygın, E. (2022). Sağlıkta Yönetim Bilişim Sistemi Olarak Mhrs’nin Teknoloji Kabul Modeli İle Analizi. Uluslararası İşletme bilimi ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 1-16.
• Türkoğlu, S. P. (2018). Avrupa Ülkelerinin Sağlık Göstergelerinin Topsıs Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 65-78.
• Ulutürk, S. (2015). Sağlık ekonomisi, sağlık statüsü, sağlığın ölçülmesinde kullanılan ölçütler ve önemi: Türkiye örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (603), 47-63.