MUTFAK BAĞLAMINDA VAN EVİ TASARIMI

Yıl 2017, , 63 - 77, 01.01.2017

Nazmiye Özbir

https://doi.org/10.17932/IAU.IAUD.13091352.2017.9/33.63-77

Öz

Konut insanoğlunun
barınma ihtiyacı olarak ortaya çıkmış ve mimarlık tarihinin ilk nesnel
örnekleridir. İlk çağlardan günümüze kadar değişik şekillerde evreler geçirerek
gelişmiş, bulunduğu yere göre farklılıklar göstermiş ve yapıldığı dönemlerin
izlerini taşıyarak ekonomik, siyasi, kültürel, dinsel, iklimsel, topografik,
sosyolojik gibi her türlü etkenler ile yoğrulmuştur. Sanayi devrimi,
toplumsal temin biçimlerinde ve ilişkilerinde meydana getirdiği değişiklikler
mutfak, kültürlerini de etkilemiştir. Bunun nedeni Anadolu’ da sahiplik yaptığı
uygarlıkların yemek kültürleri ile bütünleşmesini sağlamıştır. Türklerin ana yurdu olan Orta Asya, göç ettikleri
Anadolu’da temel olan besinlerin çoğunu kendileri yetiştirilerek dünyanın başka
yörelere taşımışlardır[1]. Bunları yöre şartlarına uygun olarak yetiştirmişler
ve basit teknikler ile depolayıp kış aylarında kullanmışlardır[2]. Göç
ettikleri her bölge de yöreye ait olan hayvan ve bitkilerden yararlanmışlardır.
Türkler beslenmeye çok önem veren bir toplumdur.  Toplumların tarihsel
gelişimi olan yemek sadece karın doyurmak değil kültürel kalıpların bir parçası
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda yemek dinsel merasimlerin, düğünlerin,
eğlencelerin, ölümlerin ve birçok toplumsal davranışların bir olgusudur. Van
ilimizde mutfakların özgün etkilerini içinde barındıran köklü ve çok yönlü bir
mutfak tasarımı bulunmaktadır. Bu çalışmada Van mutfak kültürünün etkilediği
mimari yapısı ile yeni yapılan TOKİ (Başbakanlık Toplu Konut İdaresi) Topaktaş
Köyünde yaptığı köy evleri karşılaştırılması yapılmış ve öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Van kültürü, Tandır, Van mutfağı, Van Evleri, TOKİ Köy Evleri

Kaynakça

• [1] Baysal A.,1993b, “Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları Yayın No:3, s.12-20, Ankara.
• [2] Tuncel M., 2000, “Fast Food (Hızlı Yemek) Sisteminin Türk Mutfağına Uyarlanması ve Bir Uygulama”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm ve Otel İşletmeciliği Anabilim Dalı. Eskişehir
• [3] TUİK araştırmaları( Türkiye İstatislik Kurumu) verileri: Şekil ve Tablo(3) Özbir N.,2014
• [4] Sabri Paşa S., 1960, Van Tarihi ve Kürtler Hakkında Tetebbulalar, Altınok , Ankara, s.99; Akşener, H.S., 1996, Van’dan Vaniköy’e, Mapsan Matbaası, İstanbul, ss.14-15; Öztürk, Ş., 1998, “Mimari Açıdan Tarihi Van Evleri”, Dünyada Van Dergisi, S: 12, Ankara, ss.26-28.
• [5] Çelebi E., 2000, Seyahatname, C: III-IV, Üçdal Neşriyat, İstanbul, ss.554-555.
• [6] Güzeloğlu S., 1996, Van ve Çevresine Tarihi ve Arkeolojik Bir Bakış, Kent Matbaacılık, İstanbul, s.16.
• [7] Güzeloğlu, S., 1996, s.17.
• [8] Aydın T, 1996., Yıkılan Bir Şehrin Anatomisi, Van Belediyesi Yayınları 5, İstanbul, ss.117-139.; Uluçam, A., 1996, s.19.
• [9] Şekil 2. XIX. Yüzyıl Eski Van Şehri Vaziyet Planı; Şahabettin ÖZTÜRK, Van Evlerinin Plan Oluşumu ve Gelişimi’ I.Van Gölü Havzası Sempozyumu,
• [10] Basar Z., 1976, “Halkımızın Yasamında Tandır” Türk Folklor Arastırmaları Yıllıgı 1975, Ankara, 27-40
• [11] Köse M.,1965,“Tandır”Türk Folklor Arastırma Dergisi,C.9, 3714-3719
• [12] Öztürk Ş.,2009, M.S.Bekiroülu, I. Uluslararası D.a.Böl.Geneleksel Kültürü ve Sempozyumu 24-26 Haziran, Bitlis
• [13] Köşklü Z.,’Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu’daki Yeri Üzerine’
• [14] www. Van Toki İle Yenileniyor 34249 Toplu Konut İdaresi, 01/06/2014, saat:01:00
• [15] Topaktaş Köyü Köy Ev Planı; Başbakanlık Toplu Konutları Arşivi
• [16] www.TOKİ, Emlak Kulisi.12/01/2015
• [17] NTVMSNBC ve ajanslar (24 Ekim 2011). "Van 7,2'yle yıkıldı: Ölü sayısı 250'yi aştı". NTVMSNBC. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011
• [18] ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi“2013”