Lise Son Sınıf Öğrencilerin Bilimsel Sorgulama Anlayışları: Farklı Lise Türlerinin Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 21 - 48, 01.04.2021

Şirin Gündüz Özgür Kıvılcan Doğan

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de farklı lise türlerinde öğrenim gören
12. sınıf öğrencilerinin bilimsel sorgulama hakkında görüşlerinin ortaya
çıkarılması ve öğrencilerin bilimsel sorgulama hakkındaki görüşlerinin
okul türlerine göre nasıl olduğunu belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda
İstanbul ilinde bulunan beş farklı lise türünde (Fen, Sosyal Bilimler, Anadolu,
İmam Hatip ve Meslek lisesi) öğrenim gören 12. sınıf öğrencilerinin
bilimsel sorgulama hakkındaki görüşleri araştırılmıştır. 2018-2019
eğitim ve öğretim yılında 300 öğrenciye Bilimsel Sorgulama Hakkında
Görüş Anketi (VASI) uygulanmıştır. Öğrencilerin bilimsel sorgulama
anlayışlarını daha kapsamlı ortaya çıkarmak amacıyla nitel araştırma
yöntemlerinden biri olan betimleyici tarama yaklaşımı kullanılmıştır.
Yapılan analizler sonucunda liseden mezun olacak öğrencilerin bilimsel
sorgulama anlayışlarının çoğunlukla yetersiz olduğu görülmüştür. Okul
türleri arasında çok büyük farklılıkların olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır.
Sonuç olarak Türkiye’deki çeşitli niteliklere sahip olan bu lise türleri
fen eğitim programlarının mihenk taşı olan ‘bilimsel okuryazar bireyler
yetiştirme’ hedefinin en önemli bileşeni olan bilimsel sorgulama anlayışı
kazandırmada yetersiz kaldığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

VASI, Bilimsel Okuryazarlık, Bilimin Doğası, Bilimsel Sorgulama

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F., Boujaoude, S., Duschl, R., Lederman, N. G., Mamlok‐ Naaman, R., Hofstein, A., Tuan, H. L. (2004). Inquiry in science education: International perspectives. Science education, 88(3), 397- 419.
• Anderson, R.D. (2002). Reforming science teaching: What research says about inquiry. Journal of science teacher education, 13(1), 1-12.
• Azizoğlu, N., & Dönmez, F. (2010). Meslek liselerindeki öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerinin incelenmesi: Balıkesir örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 79-109.
• Bayır, E., Köseoğlu, F. (2013). Kimya öğretmen adaylarında sorgulayıcıaraştırma odaklı öğretime ilişkin anlayış oluşturma. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 29-43.
• Baykara, H., Yakar, Z., Liu, S.Y. (2018). Preservice science teacher’s views about scientific inquiry. European Journal of Education Studies. 4(10), 128-143.
• Bell, R. L., Smetana, L., Binns, I. (2005). Simplifying inquiry instruction The science teacher, 72(7), 30-33.
• Beyazörtü, N. (2019). 9. sınıf öğrencilerinin bilimsel sorgulama süreci görüşlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi= An investigation of 9th grade students views about scientific inquiry in terms of different variables.
• Bybee, R. (2000). Teaching science as inquiry. In J. Minstrell, & E. van Zee (Eds.), Inquiring into inquiry learning and teaching in science. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science, 1(1), 20-46.
• Dogan, O. K. (2018). Do Activities Represent the “Inquiry-Based” Approaches in Turkish Biology Textbooks?: Reflections of Educational Reform Movement In a Developing Country. Jobér, A., Andrée, M., Ideland, M. (Ed.), In XVIII IOSTE Symposium (s.219 230). Malmö University.
• Doğan, N., Çakıroğlu, J., Çavuş, S., Bilican, K., Arslan, O. (2011). Öğretmenlerin Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşlerinin Geliştirilmesi: Hizmetiçi Eğitim Proğramının Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 40, 127-139.
• Dogan, N., Tosunoğlu, Ç. H., Özer, F., Akkan, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Bilimsel Sorgulama Görüşleri: Cinsiyet, Sınıf Düzeyi ve Okul Türü Değişkenlerinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-27
• Danso, S. (2018). Fulfilling diverse leaner: Preparing learners for high school science success through differentiated instructions. Jobér, A., Andrée, M., Ideland, M. (Ed.), In XVIII IOSTE Symposium (s.81- 90). Malmö University.
• Emen, N., Polat, G., & Küçüksüleymanoğlu, R. (2019). İmam Hatip Liselerinin misyon, vizyon ve değerler bağlamında karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 14-28.
• Fırat, N.Ş. (2010). Pozitivist yaklaşımın eğitim yönetimi alanına yansıması, alana getirdiği katkı ve sınırlılıkları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 40-51.
• Gökhan, B. A. Ş., & Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiye’de öğrencilerinin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: bir metafor analizi çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 639-667
• Han-Tosunoglu, C., Dogan, O. K., Yalaki, Y., Cakir, M., İrez, S. (2017). Turkish 7th Grade Students’ Views about Scientific Inquiry. In J.
• Lederman & N. G. Lederman (Chair), International Collaborative Investigation of Beginning Seventh Grade Students’ Understandings of Scientific Inquiry. Symposium conducted at the meeting of National Association for Research in Science Teaching. Chicago, IL, USA.
• Harari, Y. N. (2018). 21. Yüzyıl için 21 ders. Kolektif Kitap. İrez, S. (2009). Nature of science as depicted in Turkish biology textbooks. Science Education, 93(3), 422-447
• Keçeci, G. (2014). Araştırma ve sorgulamaya dayalı fen öğretiminin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine ve tutumlarına etkisi, International Journal of Social Science, 47, 269-287.
• Keçeci, G., Zengin, F.K. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik fen ve teknoloji tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Turkish Journal of Educational Studies, 2(2), 143 168.
• Lederman, N.G., Lederman, J.S., Antink, A. (2013). Nature of science and scientific inquiry as contexts for the learning of science and achievement of scientific literacy. International Journal of Education in Mathematics Science and Technology, 1(3), 138-147.
• Lederman, N. G., Antink, A., Bartos, S. (2014). Nature of science, scientific inquiry, and socio scientific issues arising from genetics: A pathway to developing a scientifically literate citizenry. Science & Education, 23(2), 285-302.
• Lederman, J. S., Lederman, N. G., Bartos, S. A., Bartels, S. L., Meyer, A. A., & Schwartz, R. S. (2014). Meaningful assessment of learners’ understandings about scientific inquiry The views about scientific inquiry (VASI) questionnaire. Journal of Research in Science Teaching, 51(1), 65-83.
• Lederman, J., Lederman, N., Bartels, S., Jimenez, J., Akubo, M., Aly, S., ... & Buntting, C. (2019). An international collaborative investigation of beginning seventh grade students’ understandings of scientific inquiry: Establishing a baseline. Journal of Research in Science Teaching, 56(4), 486-515.
• Lederman, J., Lederman, N., Bartels, S., Jimenez, J., Akubo, M., Aly, S., Buntting, C. (2019). An international collaborative investigation of beginning seventh grade students’ understandings of scientific inquiry: Establishing a baseline. Journal of Research in Science Teaching, 56(4), 486-515.
• Lederman, N. G. (2003). Scientific inquiry and nature of science as a meaningful context for learning in science. Science literacy for the twenty-first century, 85-95.
• Lederman, N.G. (2006). Syntax of nature of science within inquiry and science instruction. In Scientific inquiry and nature of science, Springer, Dordrecht, 301-317.
• Lederman, J. S. (2009). Teaching scientific inquiry: Exploration, directed, guided, and opened ended levels. National geographic science: Best practices and research base, 8-20. Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Ortaöğretim kurumları yönetmeliği. Ankara: MEB Yayını.
• Minner, D.D., Levy, A.J., Century, J. (2010). Inquiry‐based science instruction -what is it and does it matter? Results from a research synthesis years 1984 to 2002. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 47(4), 474-496.
• Mupira, P., & Ramnarain, U. (2018). The effect of inquiry-based learning achievement goal orientation of grade 10 physical sciences learners at township schools in Africa. Jobér, A., Andrée, M., Ideland, M. (Ed.), In XVIII IOSTE Symposium (s.214-218). Malmö University.
• Rodrigues, A., & Mattos C. (2018). Inquiry-based teaching and science achievement: Some findings from PISA 2015. Jobér, A., Andrée, M., Ideland, M. (Ed.), In XVIII IOSTE Symposium (s.255-261). Malmö University.
• Schwartz, R., Schwartz, R.S. (2004). Epistemological views in authentic science practice: a cross-discipline comparison of scientists’ views of nature of science and scientific inquiry. Unpublished Doctoral Dissertation, Department of Science and Mathematics Education, Oregon State University Corvallis, OR.
• Schwartz, R.S., Lederman, N.G., Crawford, B.A. (2004). Developing views of nature of science in an authentic context: An explicit approach to bridging the gap between nature of science and scientific inquiry. Science education, 88(4), 610-645.
• Wong, S. L., Hodson, D. (2009). From the horse’s mouth: What scientists say about scientific investigation and scientific knowledge. Science education, 93(1), 109-130.
• Yılmaz, S. (2015). Sorgulayıcı araştırma odaklı Fen ve Teknoloji uygulamaları: Afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplini. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.