DENİZ SİGORTA HUKUKUNDA, TEMİNAT KAPSAMI DIŞINDA BIRAKILAN MALDAKİ BOZULMA (INHERENT VICE) TERİMİ HAKKINDA YENİ DÜZENLEMELER

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 53 - 76, 15.12.2018

Ayça Uçar

Öz

İngiliz Yüksek Mahkemesinin Global Process System Inc. v Syarikat Takaful Malaysia Berhad (The Cendor MOPU) davasındaki kararı sonrası, deniz sigorta piyasasında dengeler, sigortacı aleyhine değişti. Bir başka deyişle, hem Türk hem İngiliz sigorta piyasasında büyük önem arz eden standart deniz sigorta sözleşmeleri olarak anılan Enstitü klozlarının (Institute clauses) teminat harici bırakılan rizikolarından biri olan maldaki bozulma (inherent vice) kavramının anlamı daraltılmıştır. Bunun karşılığında teminat kapsamında olan deniz tehlikelerinin (perils of the sea) anlamı, hukuka ve hakkaniyete aykırı bir şekilde genişletilmiştir. Bu durum hem İngiliz hem de Türk sigorta piyasasında büyük yankılar uyandırmıştır. Ancak sigortacıların en güçlü istisnalarından olan maldaki bozulma kavramı, ne İngiliz Deniz Sigorta Kanununda (MIA 1906) ne de Enstitü klozlarında tanımlanmıştır. Soya GmbH Mainz Kommanditgesellschaft v White davasında ilk olarak Lord Diplock tarafından geniş bir şekilde maldaki bozulma teriminin tanımı yapılmıştır. Ancak bu tanım dahi hangi olayların deniz tehlikeleri kavramı içerisinde değerlendirilmesi gerektiği tartışmasını sona erdirmemiştir. Bu nedenle inherent vice ve perils of the sea kavramlarının anlamları yüzyıllar boyunca davalarda değişik şekilde yorumlanmış ve birbiriyle çelişkili kararların verilmesine yol açmıştır. Söz konusu kavramlar konusunda en son noktayı İngiliz Yüksek Mahkemesi (Supreme Court) koymuştur. Ancak söz konusu karar, dünya deniz sigorta piyasasında büyük tepki almıştır. Halen teminat kapsamındaki rizikolardan olan deniz tehlikelerinin anlamı bugün dahi tartışma konusudur.

Anahtar Kelimeler

Deniz Tehlikeleri, Maldaki Bozulma, “The Cendor MOPU”Davası, Tek Sebep İlkesi, Birlikte sebep

Kaynakça

• İngiliz Davaları [1] British & Foreign Marine Insurance Co v Gaunt [1921] 2 AC 41 [2] Boyd v Dubois 170 ER 1331; (1811) 3 Camp 133 [3] Global Process Systems Inc v Syarikat Takaful Malaysia Bhd (The Cendor MOPU) [2011] UKSC 5 [4] Gregson v Gilbert (1783) 3 Doug KB 232 [5] Hamilton v Pandorf (1886) 17 QBD 670 [6] Lawrence v Aberdein (1821) 5 B Ald 107 [7] JJ Lloyd Instruments Ltd. v Northern Star Insurance Co Ltd (The Miss Jay Jay) [1985] 1 Lloyd’s Rep 264 s. 27 [8] Mayban General Assurance Bhd v Alstom Power Plants Ltd. [2004] 2 Lloyd’s Rep 609 [9] Mountain v. Whittle [1921] 1 AC 615 s. 626 [10] Paterson v Harris (1861) 1B&S 336 [11] Pickering v Barclay (1648) Style 132 [12] Soya GmbH Mainz Kommanditgesellschaft v White (1983) 1 Lloyd’s Rep 122 [13] Tatham v Hodgson (1796) 6TR 656 [14] Taylor v Dunbar (1869) LR 4 CP 206 [15] Overseas Commodities Ltd. v Style [1958] 1 Lloyd’s Rep 546 Yararlanılan Kitaplar [1] Chalmers, Sir M.D., K.C.B, C.S.I, Dougles Owen, The Marine Insurance Act 1906, London 1907. [2] Clarke, Malcolm, Maritime Law Evolving, Oxford 2013. [3] Dunt John, Marine Cargo Insurance, 2nd ed. 2015. [4] Dunt John, and Melbourne, William, The Impact of Cendor MOPU on the Institute Cargo Clauses in Prof. D. [5] Gilman, J/Merkin, R/Blanchard/Templeman, M. Arnould’s Law of Marine Insurance and Average 18th ed. Sweet & Maxwell 2013. [6] Kender,Rayegan. Türkiyede Hususi Sigorta Hukuku, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017 [7] Merkin, Rob, Colinvaux and Merkin’s Insurance Contract Law Vol.2 Sweet & Maxwell, 2002. [8] Merkin, Rob, Marine Insurance Legislation, 5th ed. 2014. [9] Merkin, Rob Colinvaux and Merkin’s Insurance Conract Law Vol.2, Sweet & Maxwell, 2011. Yararlanilan Makaleler [1] Abott, Everett V. Perils of the Seas, A study In Marine Insurance, Harvard Law Review, Vol 7, No.4 (Nov.25,1893), p.221-230. [2] Bennett, Howard, Fortuity in the law of Marine Insurance, (2007) LMCLQ 315. [3] Colombia Law Review, The Early History of Contract of Insurance, Vol. XVII. (February 1917) 85. [4] Digoni, Vasiliki, Inherent Vice: What About it? SSLR Vol. 1, (The Cendor MOPU) [2011] UKSC 5. [5] Lavelle, Jennifer, Marine Insurance-Inherent Vice, (2010) 10(1) Shipping & Trade Law 6-8. [6] Lord, Richard, Approximate Causes and Perils of Perils of the Seas, 2013. [7] Merkin, R, Perils of the Seas, inherent vice and Causation, (2011) 23(3) Insurance Law Monthly 1-5. Diğer Kaynaklar [1] Barriga, Roberto, Concurrency of Causes and The Cendor MOPU. https:// eprints.soton.ac.uk/367926/1/new%252520vol1%252520issue2.pdf [2] Barratt, Pauline, The Inherent Vice Exclusion Only a Shadow Remains, (Issue 019, June 2011). http://studylib.net/doc/8155258/the-inherent-viceexclusion [3] Merkin, Rob, The True Scope of Inherent Vice-The Cendor. http:// www.nortonrosefulbright.com/knowledge/publications/34560/the-truescope- of-inherent-vice-the-cendor-mopu