Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Işığında Kadının Soyadı

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 135 - 180, 01.12.2020

Ayşe Havutcu , Yasemin Kalkancı

Öz

Türk Medeni Kanununda, aile fertlerinin aynı aile adını taşıyarak diğer ailelerden ayırt edilebilmesi ve ailevi bağın kuvvetlenmesi düşüncesiyle aile adında birlik ilkesi benimsenmiştir. İlk kez belirlenmesi dışında, aile adının belirlenmesinde kadına veya erkeğe seçme yetkisi verilmemiştir. Kanun koyucunun toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırı olarak, seçimi erkeğin soyadından yana, kendisi yapmıştır.
Soyadı, kimliğin bir parçası olması nedeniyle taşıdığı büyük değere rağmen Türk Medeni Kanunu m.173 ve m.187 uyarınca evlenme ve boşanma ile kadının soyadı sürekli değişmektedir. Üstelik bu değişiklik kadına seçim hakkı tanınmadan, tamamen iradesi dışında ve kanunen gerçekleşmektedir. Görüldüğü üzere aile adı olarak sadece erkeğin soyadının tercih edilmesi nedeniyle kadın, cinsiyete dayalı farklı hukuki muameleye maruz kalmaktadır. Evlenen kadının ancak talep ettiği takdirde önceki soyadını kocasının soyadından önce gelecek şekilde taşımaya devam etmesine izin verilmesi ve boşanan kadının boşandığı kocasının soyadını ancak hâkimin izniyle taşımaya devam edebilmesi, kadının kişilik değerlerine yönelik ihlali ortadan kaldırmamaktadır.
Çalışmamızda kadının soyadına ilişkin düzenlemeler ve önem arz eden içtihatlar kronolojik sıra ile ortaya konmuş, gelişen çağla birlikte değişen toplumsal ihtiyaçlara ayak uydurmaya çalışan kanun koyucunun ve yargıçların yönelimleri vurgulanmıştır. Türk Hukukunda kadının soyadı meselesinin tarihsel gelişimi ikiye ayrılarak incelenmiş, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu açılmadan önceki durum ile sonraki durum kategorize edilerek güncel gelişmeler ve kararlar ışığında konu mümkün olduğunca gözler önüne serilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadının Soyadı, Bireysel Başvuru Kararları, Kadın Hakları, Eşitlik İlkesi, Cinsiyet Ayrımcılığı

Kaynakça

• ABİK, Yıldız: Kadının Soyadı ve Buna Bağlı Olarak Çocuğun Soyadı, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara, 2005.
• ACABEY, Mehmet Beşir: Türk Hukukunda Ailenin Soyadı (Eşlerin Ve Çocukların Soyadı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19. Cilt, Özel Sayı: Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’ a Armağan (Ed. AYDOĞDU, Murat/ AYAN, Serkan/ KAHVECİ, Nalan/ YAĞCIOĞLU, Ali Haydar), İzmir, 2017, ss.493-512.
• AKBULUT, Pakize Ezgi: Uygulamadaki Güncel Gelişmeler Işığında Evli Kadıın Soyadı, Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (20 Nisan 2017) (Ed. ENGİN, Baki İlkay), Cilt 2: Aile Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2019, ss.99-145.
• AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, 2. Cilt , 20. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2017.
• AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku, 1. Cilt , 10. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2013.
• AKİPEK ÖCAL, Şebnem: Kişisel Durum Sicillerinde Kadının Evlenme Ve Boşanma Hallerinde Durumu, II. Uluslararası Kadın Ve Hukuk Sempozyumu (Ed. GÖKALP
• ALICA, S. Suzan/ BASA, Necdet), Cilt 1, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, No: 381, Ankara, 2019, ss.373-387.
• ATASAYAN, Gözde: Kadının Soyadı da Yok, Prof. Dr. Mustafa DURAL’a Armağan (Ed. ÖĞÜZ, Tufan/ GÜMÜŞ, Mustafa Alper/ SARI, Suat/ ÖZEN, Burak/ KURT, Ekrem/ SAĞLAM, İpek), Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013, ss.199-220.
• ATASOY, Hakan: Evli Kadının Soyadı Sorunu ‘Anayasal’ mı?’, ‘Bireysel’ mi?’, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı 5 (70. Yıl Armağanı), 2015, ss.131-170.
• AYAN, Serkan: Anayasa Mahkemesi Kararları ve Çocuklar ile Kadının Soyadına İlişkin Değişiklik Tasarısı Taslağı Işığında Soyadının İlk Kez Edinilmesi, Kendiliğinden Değişmesi ve Değiştirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16. Cilt, 4. Sayı, Ankara, 2012, ss.19-90.
• AYDIN, Gülşah Sinem: Türk Medeni Kanunu M.187 (Anayasa Mahkemesinin 187. Maddenin İptali İstemini Red Kararı ve Gerekli Görülen Yeni Düzenleme Hakkında Bir Değerlendirme), Prof. Dr. Mustafa DURAL’a Armağan (Ed. ÖĞÜZ, Tufan/ GÜMÜŞ, Mustafa Alper/ SARI, Suat/ ÖZEN, Burak/ KURT, Ekrem/ SAĞLAM, İpek), Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013, ss.246-275.
• BAŞOĞLU, Başak: Adın Ne Değeri Var?-Evliliğin Kadının Soyadına Etkisi, Legal Hukuk Dergisi, 15. Cilt, 176. Sayı, 2017, ss.3881-3918. (Adın Değeri)
• BAŞOĞLU, Başak: Soybağının Çocuğun Soyadına Etkisi, İnönü Üniversitesi Hukuk Dergisi, Cilt 8, No 1, 2017, ss.351-378. (Çocuğun Soyadı)
• BAYGIN, Cem: 4721 sayılı Yeni Medeni Kanunun’un Evlenme, Boşanma ve Evliliğin Genel Hükümleri Konusunda Getirdiği Değişiklikler, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan (Ed. ÜLGEN, Hüseyin/ KAYA, Arslan/ NILSSON ,Okutan), Cilt 2, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2003, ss.437-461.
• BERKİ, Şakir: Tük Medenî Kanunu’nda Evlenmenin Evli Kadınla İlgili Neticeleri, Prof. Dr. Hüseyin Cahit OĞUZOĞLU’na Armağan (Ed. İNAN, Ali Naim/ CANSEL, Erol/ ÖZTAN, Bilge/ SİRMEN, Lale/ ERTEN, Ali), Sevinç Matbaası, Ankara, 1972, ss.101-118.
• BİRİNCİ UZUN, Tuğba: Aile Soyadı Çıkmazı Anayasa Mahkemesi’nin Çocuğun Soyadının Velâyeti Kendisine Bırakılan Annesi Tarafından Değiştirilmesi Hakkındaki 25 Haziran 2015 Tarihli ve 2013/3434 Başvuru Sayılı Kararının İncelenmesi, Ankara Barosu Dergisi, 4. Sayı, Ankara, 2016, ss.99-137.
• CENGİZ, Bilal: Türk Hukukunda Ad ve Adın Değiştirilmesi, Adalet Yaınevi, Ankara, 2011.
• CEYLAN, Ebru: Yeni Türk Medeni Kanunu’na Göre Kadının Hukuki Durumu, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 2 , Cilt 1, 2016, ss.75-125.
• ÇAKIRCA, Seda İrem: Evli Kadının Soyadına İlişkin Güncel Gelişmelerin Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 70. Sayı 2, 2012, ss.145-164. (Gelişmelerin Değerlendirmesi)
• ÇAKIRCA, Seda İrem: Kadın Erkek Eşitliği Açısından MK.m.187’nin Değerlendirilmesi, Prof. Dr. Rona SEROZAN’a Armağan (Ed. ENGİN, Baki İlkay/ BAYSAL, Başak/ AYDIN ÜNVER, Tülay), Cilt 1, Oniki Levha Yayıncılık, 2010, İstanbul, ss.703-749. (Eşitlik)
• ÇELEBİ, Özgün: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Kadının Soyadı ve Soyadının Çocuğa Aktarımı, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 2, 2019, ss.537-614. DEMİRTAŞ, Ali: Nüfus Hizmetleri Kanununda Yapılan Son Değişiklikler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14. Cilt, Sayı 179-180, 2019, ss.1435-1461.
• DOĞAN, Murat: Türk Medeni Kanunu’nun Evliliğin Genel Hükümleri Bakımından Getirdiği Yenilikler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 4, 2003, ss.93-129.
• DURAL, Mustafa/ ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku, Cilt 2, Kişiler Hukuku, 16. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2015.
• DURAL, Mustafa/ ÖĞÜZ, Tufan/ GÜMÜŞ, M. Alper: Türk Özel Hukuku, Cilt 3, Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş 14. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• DURSUN, Esra: Türk Medeni Hukukunda Kadın ve Çocuğun Soyadı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• DUYMAZ, Erkan: Anayasa Mahkemesi’nin Soyadına İlişkin Kararları Üzerine Düşünceler, Anayasa Hukuku Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, 2014, ss.37-53.
• EKŞİ, Nuray: Medeni Kanunun Kadının Soyadına İlişkin Hükmünün AİHS, Anayasa, CEDAW ve MÖHUK Kapsamında Değerlendirilmesi, Özel Sayı: (Cilt 8, Sayı 2, Yıl 2011 ve Cilt 9, Sayı 1, Yıl 2012) Prof. Dr. Erhan ADAL’a Armağan (Ed. BUDAK, Ali Cem), Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İstanbul, 2012, ss.311-331.
• ERBERK ODABAŞI, Özge: Anayasa Mahkemesi Ve Yargıtay Kararları Çerçevesinde Evli Kadının Soyadı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, İzmir, 2017, ss.43-109.
• ERDEM, Mehmet: Aile Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• ERGENE, Deniz: İnsan Hakları Hukukundaki Gelişmeler Işığında Türk Hukukunda Kadının Ve Çocuğun Soyadı Meselesi Ve Medenî Kanun’da Değişiklik Önerisi, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl 31, Sayı 2, Ankara, 2011, ss.123-176.
• ERGÜL, Ozan: Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir, Yıldırım ULER Armağanı (Ed. ERDAL, Muhammed), Yakındoğu Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, Lefkoşa 2014. ss.65-87.
• ERGÜL, Ozan: Bireysel Başvuru Üzerinden Hukuk Methoduna Odaklanmak: Norm Somutlaşması, İhmal Yaptırımı ve İçtihat Farklılığı Özelinde Bir Genel Değerlendirme, Anayasa Yargısı, Cilt 35, Sayı 1, 2018, ss.225-239. (Bireysel Başvuru)
• GÖZTEPE, Ece: Anayasal Eşitlik İlkesi Açısından Evlilikte Kadınların Soyadı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 54, Sayı 2, Ankara, 2015, ss.101-130.
• GÜLER, Zeynep: Türk Hukukunda Kadının Soyadına İlişkin Gelişmeler Çerçevesinde Çocuğun Soyadı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• GÜVEN, Kudret: Milletlerarası Andlaşmaların Aile Hukukuna Etkisi, Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu (10-11 Haziran 2016) (Ed. BADUR, Emel/ TURAN BAŞARA, Gamze), 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2016, ss.139-155.
• HATEMİ, Hüseyin/ KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Aile Hukuku, 6. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018. (Aile Hukuku)
• HATEMİ, Hüseyin/ KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014. (Kişiler Hukuku)
• HAVUTCU, Ayşe: Türk Medeni Kanunu’nda Kadın-Erkek Eşitliğine Ters Düşen Hükümler ve Reform Çalışmaları, İzmir Barosu Dergisi, Sayı 1, İzmir, 1998, ss.7-17.
• HELVACI, Serap: Gerçek Kişiler, 8. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2017. (Gerçek Kişiler)
• HELVACI, Serap: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Ve Anayasa Mahkemesinin Kararları Işığında Evli Kadının Soyadı, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 35, Sayı 1, 2015, ss.157-169. (Kadının Soyadı)
• HELVACI, Serap: Son Yargı Kararları Işığı Altında Evli Kadının Soyadı, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslarası Sempozyumu (17-18-19-20 Şubat 2016): 1926’dan Günümüze Türk-İsviçre Medeni Hukuku (Ed. AKİPEK ÖCAL, Şebnem/ KAZMACI, Uzun/ AYAR, Ahmet/ SAYIN, Zeliha Gizem/ ÖZÇELİK, Nesli Şen), Yetkin Yayınevi, Ankara, 2017, Cilt 2, ss.771-788. (Kararlar)
• HELVACI, Serap/ KOCABAŞ, Gediz: Fransız, Alman, İsviçre Ve Türk Hukuklarında Kadının Soyadı, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Mehmet Akif AYDIN’a Armağan, 21. Cilt, 2. Sayı, 2015, ss. 615-644.
• İNCE, Nurten: Son Yargı Kararları Işığında Kadının Soyadı, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2017, ss.37-58.
• KANADOĞLU, Korkut: Evlilik Ve Ailenin Korunması, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012) (Ed. ÖGÜZ, Tufan/ HELVACI, İlhan), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2014, ss.93-117.
• KAYA, Emir: Bireysel Başvurunun Anayasa Yargısına Etkisi; On Yıl Yasağı ve Kadının Soyadı Örneği, Bireysel Başvuru İncelemeleri 1 (Ed. SAĞLAM, Musa/ GÜLENER, Serdar/ KAPLAN, Recep), Anayasa Mahkemesi Yayını, 1. Baskı, Ankara, 2013, ss.117-154.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Aile Hukuku, Genişletilmiş 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017. (Aile)
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Medeni Hukuk-Temel Bilgiler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016. (Medeni)
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Medeni Kanun Açısından Kadın- Erkek Eşitliği, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, Ankara, 1991, ss.9-17. (Kadın-Erkek Eşitliği)
• MOROĞLU, Nazan: Kadının Kimlik Sorunu “Kadının Soyadı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Cilt 25, Sayı 99, 2012, ss.245-268. (Kadının Soyadı)
• MOROĞLU, Nazan: Uluslarası ve Ulusal Hukukta Kadın İnsan Hakları, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Hukuk Fakültesi Kuruluşunun 20. Yılı Armağanı, Sayı 1: Özel Sayı, Cilt 13, 2016, ss.285-317. (Kadın İnsan Hakları)
• MORTAŞ, Süleyman: ABD Hukuku ile Karşılaştırmalı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Aile Hayatının Korunması (Aileye Multidisipliner Bir Yaklaşım), Adalet Yayınevi, Ankara, 2016. (Aile Hayatının Korunması)
• MORTAŞ, Süleyman: Evlenen Kadın İle Velayeti Kadına Bırakılan Çocuğun Soyadının Belirlenmesinde “Kocanın Soyadı” Parametresi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, Ankara, 2016, ss.311-369. (Kocanın Soyadı)
• NOMER, Haluk: Avrupa Birliği'ne Üye Devletlerde Ve Türkiye'de Evlenen Kadının Ve Ortak Çocuğun Soyadı, Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 22, Sayı 2: Prof. Dr. Ergin NOMER’e Armağan, Beta Basım Yayın, Yıl 22, Sayı 2, 2002, ss.421-450.
• ODER, Bertil Emrah: Eşitlik İlkesi ve Temel Hakların Norm Alanlarının Somutlaşması Bakımından Evli Kadının Soyadı, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012) (Ed. ÖGÜZ, Tufan/ HELVACI, İlhan), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2014, ss.1-19.
• OĞUZMAN, Kemal/ SELİÇİ, Özer/ OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel), 18. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Aile Hukukunda Eşitliğe Aykırı Hükümler, Prof. Dr. Zahit İMRE’ye Armağan (Ed. HATEMİ, Hüseyin/ SEROZAN, Rona/ ERMAN, Hasan), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mukayeseli Hukuk Araştırma ve Uygulama Merkezi, DER Yayınları, İstanbul, 2009, ss.289-307. (Eşitliğe Aykırı Hükümler)
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Anayasa Mahkemesi'nin Soyadı Kanunu m. 4'ü İptal Eden 8.12.2011 Tarih ve 119 /165 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012) (Ed. ÖGÜZ, Tufan/ HELVACI, İlhan), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2014, ss.183-201. (Kararların Değerlendirilmesi)
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Soyadı Ve İle İlgili İsviçre Medeni Kanunu’nda 2013 Yılında Yürürlüğe Giren Değişiklikler İle Türk Hukukundaki Durumun Karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 3, 2016, ss.2017-2032. (Soyadı)
• ÖCAL APAYDIN, Bahar: Son Yargı Kararları Işığında Kadının Soyadı Meselsi Çözüme Kavuşmuş Mudur?, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6. Cilt, Sayı 2, 2015, ss.545-458.
• ÖDEN, Merih/ ESEN, Selin: Anayasa Mahkemesi ve Evli Kadının Soyadı, Prof. Dr. Erdal ONAR’a Armağan, Cilt 2, Ankara Üniversitesi Yayınları, Sayı 391, Ankara, 2013, ss.817-837.
• ÖZDEMİR, Hayrünnisa: Türk ve İsviçre Medenî Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 3, 2008, ss.261-598.
• ÖZEN, Burak: Evli Kadının Soyadı, Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu (10-11 Haziran 2016) (Ed. BADUR, Emel/ TURAN BAŞARA, Gamze), 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2016, ss.163-173.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015. (Aile Hukuku)
• ÖZTAN, Bilge: Evlilik Birliğinin Sona Ermesi Halinde Kadının Soyadı Sorunu, Prof. Dr. Hüseyin Cahit OĞUZOĞLU’na Armağan (Ed. İNAN Ali, Naim/ CANSEL, Erol/ ÖZTAN, Bilge/ SİRMEN, Lale/ ERTEN, Ali), Sevinç Matbaası, Ankara, 1972, ss.421-439. (Kadının Soyadı)
• ÖZTÜRK, Necla: Türk Hukukunda Kadına Yönelik Düzenlemeler: Geçmişten Günümüze Genel Bakış, Türk Hukukunda Kadın-Temel Kanunlar, Uluslararası Sözleşmeler Ve Uygulama (Ed. ÖZTÜRK, Necla/ YARAR, Güven/ ARSLAN, Şule), 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017, ss.1-41.
• REYHANİ YÜKSEL, Sera: Türk Medenî Kanunu Bakımından Kadın-Erkek Eşitliği, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, Ankara, 2014, ss.175-200. (Kadın-Erkek Eşitliği)
• REYHANİ YÜKSEL, Sera: Kadın Ve Erkeğin Eşit Haklara Sahip Olması İlkesinin Aile Hukuku Alanında Uygulanması, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2019, Sayı 145, ss.397-420.
• SEROZAN, Rona: Anayasa Mahkemesi'nin Yeni Medeni Kanun Kurallarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012) (Ed. ÖGÜZ, Tufan/ HELVACI, İlhan), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2014, ss.137-167. (Yeni Medeni Kanun)
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk, Genel Bölüm/ Kişiler Hukuku, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014. (Medeni Hukuk)
• ŞANLI ATAY, Yeliz: Kadının Soyadına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararının Cinsiyet Ayrımcılığı Üzerine Düşündürdükleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Uluslararası Kadın Konferansı (09-11 Mayıs 2012) Kadın Olmak Farkındalık ve Özgürleşme Bildiriler Kitabı (Ed. TECİM, Vahap/ TARHAN, Çigdem/ AYDIN, Can), DEKAUM (Dokuz Eylül Üniversitesi Kadın Hakları ve Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi), İzmir, 2012, ss.182-198.
• TURAN, Gamze: Türk Hukuku'nda Evli Kadının Soyadı: İsviçre Ve Alman Hukuklarıyla Karşılaştırmalı Olarak, Kadın/Woman 2000, Yıl 7, Sayı 2, 2006, ss.73-87.
• YILMAZ, Merve: Evli Kadının Soyadı, Türkiye Adalet Akademsi Dergisi, Yargıtay Onursal Başkanı A. Nazım KAYNAK’a Armağan, Yıl 3, Sayı 10, Temmuz 2012, ss.129-151.
• YÜCEL, Yeliz: Türk Hukukunda Boşanma Halinde Velayet, Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Çocuğun Soyadı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• YÜZER ELTİMUR, Dilara: AİHS Kapsamında Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ZEVKLİLER, Aydın/ ACABEY, M. Beşir/ GÖKYAYLA, K. Emre: Medeni Hukuk, Giriş, Başlangıç Hükümleri, Kişiler, Hukuku, Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2000.
• ZEVKLİLER, Aydın/ ERTAŞ, Şeref/ HAVUTCU, Ayşe/ ACABEY, M. Beşir/ GÜRPINAR, Damla: Medeni Hukuk (Temel Bilgiler), 10. Baskı, Turhan Yayınevi, Ankara, 2018.
• ZEVKLİLER, Aydın/ HAVUTCU, Ayşe: Medeni Hukuk-Temel Bilgiler, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2003.
• ZEYTİN, Zafer: Türk Medeni Kanunu’nda Kadın Erkek Eşitliğine İlişkin Düzenlemeler, Prof. Dr. Hüseyin HATEMİ’ye Armağan (Ed. TEOMAN, Ömer), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009, ss.1649-1693.
• Elektronik Kaynaklar Burghartz-İsviçre Davası, Başvuru No: 16213/90, Karar Tarihi: 22.2.1994. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22tabview%22:[%22document%22],%22itemid%22:[%22001-57865%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Kazancı İçtihat-Bilgi Bankası, www.kazanci.com.tr, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Legalbank-Elektronik Hukuk Bankası, https://legalbank.net/arama, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Leventoğlu Albülkadiroğlu-Türkiye Davası, Başvuru No: 7971/07, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Daire, Karar Tarihi: 28.05.2013. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22levento%C4%9Flu%22],%22respondent%22:[%22TUR%22],%22itemid%22:[%22001-119957%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Lexpera-Hukuk Bilgi Sistemi, www.lexpera.com.tr, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Niemietz-Almanya Davası, Başvuru No: 13710/88, Karar Tarihi: 16.12.1992. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22tabview%22:[%22document%22],%22itemid%22:[%22001-57887%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Stjerna-Finlandiya Davası, Başvuru No: 18131/91, Karar Tarihi: 25.11.1994. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22tabview%22:[%22document%22],%22itemid%22:[%22001-57912%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Tanbay Tüten-Türkiye Davası, Başvuru No: 38249/09, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Daire, Karar Tarihi: 10.12.2013. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22tanbay%22],%22respondent%22:[%22TUR%22],%22itemid%22:[%22001-138892%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Tuncer Güneş-Türkiye Davası, Başvuru No: 26268/08, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Daire, Karar Tarihi: 03.09.2013. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22tuncer%22],%22respondent%22:[%22TUR%22],%22itemid%22:[%22001-126133%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.
• Ünal Tekeli-Türkiye Davası, Başvuru No: 29865/96, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 4. Daire Kararı, Karar Tarihi:16.11.2004. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22languageisocode%22:[%22ENG%22],%22appno%22:[%2229865/96%22],%22documentcollectionid2%22:[%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-67482%22]}, Erişim Tarihi: 24.10.2020.