Medenî Kanuna Göre Senede Bağlanmamış Alacak Rehni Kapsamında Rehinli Alacaklının Paraya Çevirme Bakımından Olanakları

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 161 - 185, 01.06.2021

Barış Demirsatan

Öz

Rehin hakkı, rehinli alacaklıya rehni paraya çevirme yetkisi verir. Rehin kural olarak cebri icra yoluyla para çevrilir. Buna karşılık, taşınmazlar dışında rehinli alacaklıya özel yolla paraya çevirme yetkisi tanınması da mümkündür. Alacak rehni bakımından rehnin paraya çevrilmesi yeterince etkili bir güvence sağlamaz. Bu nedenle uygulamada rehinli alacaklıya sıklıkla alacağı tahsil yetkisi verilmektedir. Genel işlem ehliyeti kapsamında bu yetkinin verilmesinde bir engel bulunmamakla birlikte temsil yetkisi her zaman geri alınabileceği için bu çözüm yeterince uygun değildir. Alacağı tahsil yetkisinin rehin hakkının unsuru olarak özel paraya çevirme yetkisi kapsamında rehinli alacaklıya tanınması en fonksiyonel çözümdür. Fakat bu çözümün rehin haklarında egemen olan tipe bağlılık ilkesiyle bağdaşması gerekir. Bu yetki rehin verenin durumunu olumsuz yönde etkilemediğinden ve paraya çevirme ile benzer sonuçlar doğurduğundan bunun tipe bağlığa aykırı olmadığı kabul edilmelidir. Böylece alacak rehni işlevini koruyabilir. Bu hususta doğabilecek kuşkuları bertaraf etmek adına, karşılaştırmalı hukuktaki örnekler esas alınarak yasa değişikliği yapılması isabetli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alacak rehni, Paraya çevirme, Alacağın tahsili, Takas, Tipe bağlılık

Kaynakça

• ACAR, Faruk: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul 2015.
• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• AYDIN ÜNVER, Tülay: Müşterek Hesap, İstanbul 2017.
• BAUER, Thomas: Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II, Basel 2015.
• BAUR, Jürgen F./STÜRNER, Rolf: Sachenrecht, Münih 2009.
• BUDAK, Ali Cem: İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip, İstanbul 2010.
• CEMAL, Ahmet: “Edime Uygun İfa Kuralının Bir İstisnası Olarak İfa Uğruna Edim”, İÜMHAD 1969, C. 3, S. 5.
• DE GOTTRAU, Nicolas/FOËX, Bénédict: Commentaire Romand Code Civil II, Basel 2016.
• DEVELİOĞLU, H. Murat: Takas, İkinci bası, İstanbul 2012.
• DOMANİÇ, Hayri: Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu, Ord. Prof. Dr. Ernst E. Hirsch’e Armağan, Ankara 1964.
• ENGİN, B. İlkay: Alacağı Temlik Edenin Garanti Sorumluluğu, Ankara 2002.
• ENGİN, B. İlkay: İfa Uğruna Edim, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, İstanbul 1999.
• ESENER, Turhan/GÜVEN, Kudret: Eşya Hukuku, Ankara 2015.
• GÖKSOY, Y. Can: Anonim Ortaklıkta Payın Rehni, Ankara 2001.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler Kısa Ders Kitabı, İstanbul 2018.
• HELVACI, İlhan: Türk Medenî Kanununa Göre Lex Comissoria (Mürtehinin Merhunu Temellük) Yasağı, İstanbul 1997.
• KAPLAN İbrahim: Banka Standart Sözleşmeleri ve Banka Genel İşlem Şartları, BATİDER Aralık 1991 Cilt: 16, Sayı: 2.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Türk Borçlar Hukukunda Kanunî Halefiyet, Ankara 1979.
• KOCAAĞA, Köksal: “Borçlanılan Edimin İfası Kuralının Bir İstisnası Olarak İfa Amacıyla Edim” BATİDER 2007, C. 24, S. 1.
• KONURALP, Orhan Emre: Alacaklıya Rehni Özel Yoldan Paraya Çevirme Yetkisi Verilmesi, DEÜHFD 2014, C. 16 (Özel Sayı).
• KÖPRÜLÜ, Bülent/KANETİ, Selim: Sınırlı Ayni Haklar, İstanbul 1982/1983.
• LOMBARDINI, Carlo: Droit bancaire suisse, Zürih 2008.
• MAKARACI BAŞAK, Aslı: Taşınır Rehni Sözleşmesi, İstanbul 2014.
• NOMER, Halûk N./ERGÜNE, M. Serkan: Eşya Hukuku, İstanbul 2020.
• OFTINGER, Karl/BÄR, Rolf: Zürcher Kommentar Band IV/2c - Das Sachenrecht - Die beschränkten dinglichen Rechte Art. 884-918 ZGB. Das Fahrnispfand, Zürih 1981.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt II, İstanbul 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, İstanbul 2020.
• ÖZTAN Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 1997.
• POSTACIOĞLU, İlhan E./ALTAY, Sümer: İcra Hukukunun Esasları, İstanbul 2010.
• REETZ, Peter/BURRI, Christof: CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR, Zürih 2016.
• REETZ, Peter/GRABER, Michael: CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Sachenrecht Art. 641-977 ZGB, Zürih 2015.
• SARI, Suat: Alacaklıya Rehni Paraya Çevirme Yetkisi Verilmesi, Legal Hukuk Dergisi, Yıl: 2007 Sayı: 50.
• SEROZAN, Rona: Eşya Hukuku I, İstanbul 2014.
• SEROZAN, Rona: İfa – İfa Engelleri – Haksız Zenginleşme, İstanbul, 2014.
• SİRMEN, A. Lâle: Alacak Rehni, Ankara 1990.
• SİRMEN, A. Lâle: Eşya Hukuku, Ankara 2016.
• SPIRIG, Eugen: Zürcher Kommentar Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch,) Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR) Die Abtretung von Forderungen und die Schuldübernahme, Erste Lieferung, Art. 164-174 OR, Zürih 1993.
• STEINAUER, Paul-Henri: Les droit réels, C. III, Bern 2012.
• ŞENER, Oruç Hami: Bankanın Rehinli Alacaklı Sıfatına Sahip Olduğu Adi Alacak Rehninde Rehnin Borçluya İhbarı ve İhbarın Sonuçları, DEÜHFD 2009, C. 11 S. 2.
• TEKİNAY, S. Sulhi: Menkul Mülkiyeti ve Sınırlı Aynî Haklar, İstanbul 1994.
• USTAOĞLU, Funda: Proje Finansmanında Türk Hukukuna Tabi Teminatlar ve Özellikle Hesap Rehni, İstanbul 2019.
• WIELAND, Carl: Kanunu Medenîde Aynî Haklar, Çeviri: İ. Hakkı Karafakı, Ankara 1946.
• WOLF, Stephan/EGGEL, Martin: Orell Füssli Kommentar (Navigator.ch) Schweizerisches Zivilgesetzbuch ZGB Kommentar, Zürih 2016.
• ZOBL, Dieter: Berner Kommentar Band IV: Das Sachenrecht. 2. Abteilung. Die beschränkten dinglichen Rechte. 5. Teilband: Das Fahrnispfand. 2. Unterteilband. Art. 888-906 ZGB, Bern 1996.