19. YÜZYIL SONRASI İNŞA EDİLEN MİMARİ ESERLERİN KÜLTÜR VARLIĞI OLARAK TESCİLİ VE KORUNMASININ HUKUKİ REJİMİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 95 - 118, 22.11.2024

Atakan Uzun

Öz

Taşınmaz kültür varlıkları farklı özellikleri nedeniyle koruma altına alınmaktadır. Eskilik, tarihi önemli olaylara tanıklık etme ve SİT alanı içerisinde yer alma gibi objektif ölçütlerle bir taşınmazın koruma altına alınması mümkündür. Belli bir tarihten sonra inşa edilen taşınmazların korunmasında idareye geniş bir takdir yetkisi bırakılmıştır. Bu yetkinin içeriğinin idare ve yargı yerleri tarafından somutlaştırılmaması toplum hafızasının bir döneminin yok olup gelecek nesillere aktarılamamasına veya mülkiyet hakkının keyfi şekilde sınırlandırılmasına sebep olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültür varlığı, mülkiyet hakkı, takdir yetkisi, 2863 sayılı Kanun, koruma

Kaynakça

• AKKAYA, Fethiye Nur: Kent Estetiğini Koruma Amaçlı İdari Kolluk Faaliyeti, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• AKILLIOĞLU, Tekin: “Kamu yararı kavramı üzerine düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, C.24, S.2, Haziran, 1991. 11-22.
• AKİPEK, Serap: Ulusal ve Uluslararası Hukuk Açısından Kültür Varlıkları, Ankara, 1999.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2023.
• ALTIPARMAK, Bekir Cenap: “Kültür Varlıklarına İlişkin Konularda Fikri Haklar.”. Kültürel Miras Hukuku. Seçkin Yayıncılık, 2024. 305- 322.
• AYRANCI, Hasan: “Taşınmaz Kültür Varlıkları ve Gruplandırılması”, Ali Naim İnan’ a Armağan, Ankara, 2009.
• BERK, K. “Türkiye’de Taşınmaz Kültür Ve Tabiat Varlıklarının Hukuki Rejimi İle Uygulama Sorunları”, Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 19(1-2), 1999. 183-212.
• ÇAL, Halit. Türkiye’nin Cumhuriyet Dönemi Eski Eser Politikası. Ankara Üni. SBE. Doktora Tezi. 1990.
• ÇELİKTAŞ TÜRKBAY, Özge: “Kültürel Mirasın Korunmasının İnsan Hakları Hukuku İle İlişkisi Ve Kültürel Miras Hakkı”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, sy. 2 (Kasım 2021): 1443-81. https://doi.org/10.33717/deuhfd.998243.
• ÇEVİKÇELİK, Muradiye: “Türk Hukukunda Taşınır Kültür Varlığı Koleksiyonculuğu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, S. 1, 2023.
• DURAN, Lütfi: “Kamusal Malların Ölçütü”, Amme İdaresi Dergisi, C.19. S.3. 1986. 43-52.
• DÜLGER, Volkan: “Kültür Varlığı Olmanın Hukuki Sonuçları.”, Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku. Ed. ALTIPARMAK Cüneyd, YEŞİLBAŞ Evin. Seçkin Yayıncılık. 2024. 87-95.
• DÜREN, Akın: İdare Hukuku Dersleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları. 1979.
• ELMAS, Nimet: An Analysıs Of The Conservation Of The Twentieth Century Architectural Heritage In Turkey: The Case Of Ankara , Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lisansüstü Tezi. 2005. https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12606266/index.pdf.
• ERKUT, Celal, ‘Kültürel Mirasın Korunması Hukuku’ in Prof. Dr. Yıldızhan Yayla’ya Armağan (Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Armağan Serisi No:4, 2003) 285-292.
• ERSÖZ, Kürşat: Türk İdare Hukuku Kapsamında Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• GÜLAN, Aydın: Kamu Mallarından Yararlanma Usulünün Tabi Olduğu Rejim, Alfa, 1999.
• GÜLAN, Aydın: Tarihi Dokuyu Yenilemek Adına Cerrahi Bir Müdahale Aracı: Yenileme Alanlar, Hüseyin Hatemi’ye Armağan. 2009. 1955- 1964.
• HAMAMCIOĞLU, Esra: “Mimari Tasarım ve Eserlerin Korunması-I”. (Türk Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukukta) İnşaat Sektöründe Mimari Haklar. Seçkin Yayıncılık. 2015. 29-57.
• KANADOĞLU, Sabih: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, 3.Bası., Seçkin Yayıncılık. 2007.
• KAYA, Cemil: İdarenin Takdir Yetkisi ve Yargısal Denetimi. On İki Levha. 2021.
• MERRYMAN, J. Henry: Two Ways of Thinking About Cultural Property, The American Journal of International Law, Vol. 80, No. 4 (Oct., 1986), pp. 831-853.
• MUMCU, Ahmet. “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.26, 1969. S. 3. 45-78.
• MUMCU, Ahmet. “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.28, 1971. S. 1. 41-76.
• ÖZEL, Sibel: Kültür Varlıkları Üzerinde Geniş Kapsamlı Kanunlarla Tesis Edilen Devlet Mülkiyeti ve Türk Hukukundaki Durum. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C: 55, S.4. 1997. 65-84.
• ÖZEL, Sibel: Uluslararası Alanda Kültür Varlıklarının Korunması, Alkım Yayınevi, 1998.
• SANCAKDAR, Oğuz, et. al: Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku, Adalet Yayınevi, 2021.
• SANCAKDAR, Oğuz, TEPE, İlker: Alman Hukukunda “Kültür Varlığı” (Kulturdenkmal) Kavramı ve Başlıca Koruma İlkeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, Özel Sayı, 2009. 1753- 1802.
• YASİN, Melikşah: “Tarihi Mekanların Dönüştürülmesi Sürecinde Mahalli İdarelerin Rolü”, Legal Hukuk Dergisi, Y.4, S.45, 2006. 2711- 2720.