Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Maruz Kaldıkları Veli Kaynaklı Yıldırma Davranışları

Yıl 2019, Güz, 297 - 316, 09.12.2019

Mustafa Aydın Başar , Emel Dinçkal

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi eğitim öğretmenlerinin maruz
kaldıkları veli kaynaklı yıldırma davranışlarının ve öğretmenlerin veli
tanımlamalarının çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını ve
öğretmenlerin maruz kaldıkları veli kaynaklı yıldırma davranışları ile veli
tanımlamaları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Öğretmenlere öğrenci velileri
tarafından uygulanan yıldırma davranışlarını ve öğretmenlerin öğrenci velileri
hakkındaki görüş ve tutumlarını konu edinen bu çalışma ilişkisel tarama
modelindedir. Araştırmanın çalışma grubu 2016-2017 eğitim-öğretim yılı
itibariyle Çanakkale ilinde, resmi ve özel okullarda görev yapan 192 okul
öncesi eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Amaç doğrultusunda ilişkisel tarama
modeline dayalı olarak desenlenen çalışmada verilerin toplanması amacıyla anket
formu geliştirilmiştir. Verilerin analizinde parametrik tekniklerden medeni
durum, eğitim durumu, okul türü değişkenleri için bağımsız örneklemler için
t-testi; kıdem değişkeni için ise Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)
kullanılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma
davranışlarının veli tanımlamaları üzerindeki etkisini belirlemek için ise
Pearson Korelasyon Analizi istatistiklerinden yararlanılmıştır. Araştırma
sonunda öğretmenlerinin maruz kaldığı yıldırma davranışları medeni durum
değişkeni açısından anlamlı farklılık görülürken; eğitim durumu, kıdem ve görev
yaptığı okul türü değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir.
Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin belirlenen yıldırma boyutları, maruz kalınma
derecesine göre; 1. Sosyal İlişkilere, 2. Kişinin Yaşam Kalitesi ve Mesleki
Durumuna, 3. Kendini Göstermeyi ve İletişim Oluşumuna, 4. İtibara, 5. Kişinin
Doğrudan Sağlığına yönelik yıldırma davranışları olarak sıralanmıştır.
Çalışmanın sonuçları doğrultusunda okul öncesi eğitimin öneminin ve
gerekliliğinin topluma iyi anlatılması önem arz ettiği, bu sayede öğrenci
velilerinin okul öncesi eğitime ve okul öncesi eğitim öğretmenlerine karşı daha
olumlu tutumlar geliştirmelerinin mümkün olacağı söylenebilir. Öğretmenlerin
yıldırma eylemleri ve olası karşılaşma durumlarında izleyecekleri yol konusunda
donanımlı olmaları önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Yıldırma davranışları, okul öncesi eğitim öğretmenleri, veliler

Parent–Induced Mobbing Behaviours on Preschool Teachers

Öz

The aim of this study is to investigate
the relationship between the mobbing behaviors and teachers’ descriptions of
parents and whether the parent induced mobbing behaviors that pre-school
teachers are exposed to and teachers’ descriptions of parents change according
to a number of varieties. This research which is based on a relational screening
model discusses the issues of mobbing behaviors of parents towards teachers and
teachers’ perceptions of the parents and attitudes towards the parents. The
study group is consisted of 192 preschool teachers who worked at state and
private schools in Çanakkale in 2016-2017 academic year. In accordance with the
purpose of the study, which is based on the relational screening model, to
collect the data a questionnaire was developed. To analyze the data among
parametric techniques marital status, educational status, for school type
varieties unpaired t- test, and for the analyses concerning year of experience
One –Way analysis of Variances (ANOVA) were used.  As a result of the research, while there is a
significant difference in terms of marital status variables in the levels of
mobbing behaviors which teachers were exposed to, there aren’t any significant
differences according to the school type and year of experience. According to
the exposure degree of mobbing behaviors of preschool teachers are sequenced as
the attacks on; 1. Social Relationships, 2. The Life Quality of Individuals and
Professional Status, 3. Targeting Self Esteem and Means of Communication
4.Individual’s Reputation 5. Individual’s Health. It can be suggested in
consideration of the results of the present research that it is crucial to
explain properly to the society the significance and necessity of early
childhood education and preschool teachers. Accordingly, it would be possible
for the parents to develop positive attitudes towards preschool education and
preschool teachers. It is imperative that teachers should be well trained and
well prepared to cope with mobbing behaviors and related incidences.

Anahtar Kelimeler

Mobbing behaviors, teachers of early childhood education, parents

Kaynakça

• Alkan, E. (2011). Yıldırma (mobbing) davranışlarının beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Arpacioğlu, G. (2003). İşyerindeki stresin gizli kaynağı: zorbalık ve duygusal taciz. HR Dergi, Kasım-Aralık
• Astor, R. A., Guerra, N., & Acke, R. V. (2010). How can we ımprove school safety research. Educational Researcher.
• Ayhan, Şahbudak, E. (2012). Üniversitelerde asistanlara yönelik psikolojik taciz: Gazi, Kocaeli ve Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 297-310.
• Baltaş, A ve Baltaş, Z. (1990). Stres ve başa çıkma yolları. (9. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baltaş, A. (2003). Adı yeni konmuş bir olgu: İşyerinde incinme. http://www.baltasbaltas.com/makaleler.asp? makaleid=166.
• Brodsky, C.M. (1976). The Harassed worker. Toronto- Lexington: Lexington Books.
• Brouwers, A., & Tomic, W. (1999). Teacher burnout, perceived self-efficacy in classroom management, and student disruptive behaviour in secondary education. Curriculum and Teaching, 7-26, 14(2).
• Bulut, H. U. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik şiddet düzeyi. Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Çalışkan, O. (2005). Turizm işletmelerinde çalışanlara yapılan yıldırma davranışları. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Çay, H. (2008). İşyerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing/işyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Davenport, N.; Schwartz, R. & Elliott, G. (2003). Mobbing: İşyerinde duygusal taciz. (Çev. Osman Cem ÖNERTOY), İstanbul: Sistem Yayınları.
• Doğan, D., Çınar, M., Duman, D. Ve Yurdugül, H.(2011). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin iş ortamında psikolojik yıldırmaya (mobbing) ilişkin algı ve görüşleri. 5th International Computer& Instructional Technologies Symposium. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Einarsen, S. ve Skogstad, A. (1996). “Bullying and work: Epidemiological Findings in public and private organizations”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 185-201.
• Einarsen, S. (2000). “Harassment and bullying at work: A review of the Scandinavian Approach”. Agression and Violent Behavior, 5 (4), 379-401.
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Ertürk, A. (2011). İlköğretim okullarında görevli öğretmen ve yöneticilere yönelik duygusal yıldırma davranışlarının incelenmesi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökçe, A. T. (2008). Mobbing: İşyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Hartig, K., J. Frosch, (2006), “ Workplace mobbing syndrome: The silent and unseen‟ occupational hazard, our work”…Our lives: National conference on women and ındustrial relations, Brisbane: Griffith University. 66
• Huber, B. (1994). Mobbing, Psychoterror am arbeitsplatz, niedrenhausen, Falken, p.24-25
• Karasar, N. 2003 (12. Baskı) Bilimsel araştırma yöntemi - kavramlar, ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılıç, T. (2006). Mobbing (işyerinde psikoloijk şiddet) sanayi sektöründe yaşanan mobbing uygulamaları, kişisel etkileri, örgütsel ve toplumsal maliyetleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Eskişehir.
• Kerestecioğlu, F. (2006). “İşyerinde psikolojik şiddet: Mobbing”. Güncel Hukuk Dergisi, sayı: 5.
• Leymann, H. (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces”. Violence and Victims, 119-126.
• Leymann, H. (1996). “The Contant and Development of Mobbing at Work”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 165-185.
• Leymann, H. Ve Gustafsson, A. (1996). Mobbing at Work and The Development of Postraumatic Stres Disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 251-275.Macmillan English Dictionary, 2002.
• Meadows, R. J. (2005). Understanding Violence and Victimization. New Jersey: Pearson.
• Mete, A. Y. (2013). Yükseköğretim kurumlarında psikolojik yıldırma (terör) : Uygulayanlar, mağdurlar ve seyirciler. International Journal of Social Science. 6, 2, 977-993.
• Mikkelsen, Eva Gemzøe ve Stale Einarsen (2002), “Relationships between exposure to bullying at work and psychological and psychosomatic health complaints: The Role of State Negative Affectivity and Generalized Self-Efficacy,” Scandivian Journal of Psychology, : 401.
• Ngakane, M. V., Muthukrishna, N., & Ngcobo, J. E. (2012). Experiencing violence in schools voices of learners in the lesotho context. Anthropologist, 39-48, 14(1).
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayınları
• Pehlivan, İ. (1993). Eğitim yönetiminde stres kaynakları. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
• Sheehan, M., Barker, M., Rayner, C. (1999). Applying strategies for dealing with workplace bullying. International Journal of Manpower. 20, ½, 50-56. http://www.ebscho.com.
• Tigrel, E. Y. & Kokalan, O. (2009).Aacademic mobbing ın turkey. ınternational journal of behavioral, cognitive, Educational and Psychological Sciences, s. 91-99.
• Tezcan, M. (1996). Bir şiddet ortamı olarak okul. Cogito, 105-108, 6-7.
• Tezcan, P., Bayram, F. ve Ergin, H. (2009). İşyerinde mobbingci ve kurban tiplemeleri, htpp://www. msxlabs.org.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing), Beta Basım Yayım, İstanbul.
• Turan, F. (2006). İşyerlerinde psikolojik yıldırma olgusu ve konuya ilişkin bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turan, S., Çubukçu, Z., & Girmen, P. (2010). Patterns and forms of violent behaviors encountered among pupils in turkish public schools. Journal of Education and Humanities, 53-74, 1.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet (mobbing) nedenleri. http://www.yenibir.com/ kariyerdestekkendinintanı/ 0,lmt-0@lc-1,00.asp.
• Vettenburg, N. (2002). Unsafe feelings among teachers. Journal of School Violence, 37-41.
• Wilson, C. M., Douglas, K. S., & Lyon, D. R. (2011). Violence against teachers: Prevalence and consequences. Journal of Interpersonal Violence.
• Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısını etkileyen faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Yıldırım, F. & Eken, M. (2014). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerine yönelik yıldırma davranışlarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 13-31
• Yıldız, S., Savcı, G. ve Kapu, H. (2014). Motive edici faktörlerin çalışanların iş performansına ve işten ayrılma niyetine etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 21(1,) 233-249.
• Yılmaz, A., Özler, D. & Mercan, N. (2008). “Mobbing ve örgüt iklimi ile ilişkisine yönelik ampirik bir araştırma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Güz– 2008, Cilt 7, Sayı 26, s.334–357.
• Zapf, D., Knorz, C., Kulla, M. (1996). “On the relationship between mobbing factors, and job content, social work environment, and health outcomes”, European Journal Of Work And Organizational Psychology, Vol. 5, Issue 2, June 1996, pp. 215- 237.
• Zapf, D.(1999). Organizational, work, group related and personal causes of mobbing/bullying at work. International Journal of Manpower.