Türk Oyun Yazarlığında Ekonomik Koşulların Yarattığı Şiddetin Temsili

Yıl 2021, Sayı: 10, 264 - 291, 15.08.2021

Hatice Şaşmaz

https://doi.org/10.21733/ibad.869014

Öz

Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunda, özellikle çok partili dönem sonrası oyun yazarları toplumun ekonomik sorunlarını işleyen, yetersiz ekonomik koşulların bireyde ve toplum yaşamında istenmeyen durumlara yol açtığını, mücadelelerin zorunlu hale geldiğini anlatan oyunlar yazmıştır. Bu mücadelenin kaynağında geçim sıkıntısı ve çalışma/ iş ihtiyacı vardır. İnsanların yaşamsal gereksinimlerini karşılamak için baş ettikleri bu durumun fiziksel veya zihinsel şiddet ürettiği söylenebilir. Bu çalışmada ekonomik koşulların yarattığı şiddetin Türk oyun yazarlığında estetize edilişi üzerine odaklanılmıştır. Bu bağlamda Almanya Defteri, Bekleme Salonu ve Sevgili Pazartesilerim adlı oyun metinleri üzerinden şiddet okumaları yapılacaktır. Üç oyun metni üzerinden, toplumun ekonomik koşullar nedeniyle yaşadığı sorunların zaman içerisinde ne şekilde değiştiğini göstermektedir. Almanya Defteri 1970’li yıllar küçük esnafı üzerinden; diğer iki oyun metni 2000 sonrası dönemde özel sektörde var olma ve yerini koruyabilme üzerinden gelişir. Böylece çalışmada Türkiye’de ekonomik hareketliliğin oyun yazarlığına yansımaları incelenirken, şiddet gibi olumsuzluk çağrıştıran bir kavramın oyun yazarlığında nasıl estetik bir değer kazandığı araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Oyun yazarlığı, şiddet, Türk tiyatrosu, Almanya Defteri, Bekleme Salonu, Sevgili Pazartesilerim

Representation Of Violence Caused By Economic Conditions In Turkish Playwriting

Öz

There are many plays that deals with socio-economic problems in the Turkish Theater of the Republican Period. Especially after the transition to the multi-party period, playwrights focused more on this issue. These plays are characterized by the emergence of undesirable situations for individuals and in the social life as a result of inadequate economic conditions, as well as the inevitabilty of certain struggles. At the base of this struggle, there is the need for income and work. People try to cope with this process in order to fulfil their vital needs. Thus, economic conditions produce physical or mental violence. This study focuses on how the violence created by economic conditions is aestheticized in Turkish playwriting. In this context, violence will be analyzed through the plays Almanya Defteri (Notebook of Germany), Bekleme Salonu (Waiting Lounge) and Sevgili Pazartesilerim (My Dear Mondays). The analysis of these three plays demonstrates how the social problems change as a result of economic conditions. The Almanya Defteri illustrates the economic environment within the frame of small tradesmen in the 1970s and the other two plays deal with the issue of continued presence in the private sector in the post-2000 period. In this manner, this study investigates how the economic dynamism in Turkey influenced playwriting within a period of nearly forty years, and how a negative notion such as violence gains an aesthetic value in playwriting.

Anahtar Kelimeler

Playwriting, Violence, Turkish theater, Notebook of Germany, Waiting Lounge, My Dear Mondays

Kaynakça

• Bauman, Z. (1999). Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, çev. Ümit Öktem, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Boratav, K. (2011). İktisat Tarihi (1981-2002), Türkiye Tarihi 5 – Bugünkü Türkiye 1980-2003, İstanbul: Cem Yayınevi, ss. 187-243.
• Copet-Rougie, E. (1989). “‘Le Mal Court’: Başsız Bir Toplumda Görünen Ve Görünmeyen Şiddet - Kamerun’daki Mkakolar”, Antropolojik Açıdan Şiddet içinde, ed. David Riches, çev. Dilek Hattatoğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi, ss. 69-92.
• Çoban, B. (2003). “Söylem İdeoloji Ve Eylem: İktidar Ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi”, Söylem ve İdeoloji- Mitoloji Din İdeoloji içinde, İstanbul: Su Yayınları, ss. 245-284.
• Köklük, İ. (2010). Toplu Oyunları 1- Parça Tesirli Pazarlar/ Sevgili Pazartesilerim, İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Michaud, Y. (1991). Şiddet, çev. Cem Muhtaroğlu, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öngören, V. (1999). Bütün Oyunları - Almanya Defteri/Asiye Nasıl Kurtulur/Oyun Nasıl Oynanmalı/Zengin Mutfağı, Istanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Riches, D. (1989). “Şiddet Olgusu”, Antropolojik Açıdan Şiddet içinde, ed. David Riches, çev. Dilek Hattatoğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss. 10-41.
• Scott, G. R. (2001). İşkencenin Tarihi, çev. Hamide Koyukan, Ankara: Dost Kitabevi.
• Sertdemir, Y. (2005). Toplu Oyunları 1- Bekleme Salonu/ O.B.E.B., Istanbul: mitos boyut yayınları.
• Standing, G. (2019). Prekerya- Yeni Tehlikeli Sınıf, çev. Ergin Bulut, 5. Basım, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şener, S. (1971). Çağdaş Türk Tiyatrosunda Ahlak Ekonomi Kültür Sorunları, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Zizek, S. (2018). Şiddet, çev. Ahmet Ergenç, İstanbul: Encore Yayınları.
• Şiddet, https://sozluk.gov.tr/, Son Erişim Tarihi: 26.01.2021.