Covid-19 Aşısı Olma Durumu ve Covid-19'dan Korunmanın Sağlık İnanç Modeli Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 12, 231 - 248, 02.08.2022

Gülhan Gök , Ümmühan Güzel

https://doi.org/10.21733/ibad.990550

Cited By: 7

Öz

Devletlerin varlığını istendik şekilde sürdürebilmesi, sağlıklı bir toplum yapısına sahip olmasıyla mümkündür. İçinde bulunduğumuz salgın döneminde bunu sağlayabilmek ancak aşı çalışmalarıyla olasıdır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı “öğretmenlerin ve sağlık çalışanlarının Covid-19 aşısı olma durumunun belirlenmesi, aşıya ilişkin görüşlerinin tespit edilmesi, Covid-19 ve Covid-19 aşısına ilişkin algılarının neler olduğunun belirlenmesi”dir. Nicel araştırma tasarımında anket yönteminin kullanıldığı çalışma, durum tespitine yönelik ilişkisel tarama modelindedir. Araştırma kapsamında 517 kişiye ulaşılmıştır. Edinilen veriler istatistik programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Bireylerin aşı olma durumunu etkileyen en önemli faktörün 'kendini korumak' olduğu belirlenmiştir. Gerçekleştirilen bağımsız örneklem t-Testi sonucunda Covid-19'a yakalanma durumuna göre Sağlık İnanç Modeli boyutlarında farklılık olmadığı görülmüştür. Yapılan One Way Anova Testi sonucunda Sağlık İnanç Modelinin tüm boyutları bakımından anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur. Araştırmada, katılımcıların Covid-19 duyarlılığı ve Covid-19 aşısına ilişkin yarar algısı orta düzeydedir. Covid-19 aşısı olmaya ilişkin engel algıları düşüktür. Diğer taraftan Covid-19 aşısı olmaya ilişkin ipuçları sağlık çalışanlarında orta düzeyde, öğretmenlerde düşük düzeydedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Aşı, Sağlık İnancı, Sağlık çalışanları, Öğretmenler

Evaluation of Covid-19 Vaccination and Protection from Covid-19 in the Context of Health Belief Model

Öz

It is possible for states to continue their existence in the desired way if they have a healthy society structure. In the current epidemic period, it is possible to achieve this only with vaccine studies. In this direction, the aim of the study is to "determine the status of teachers and health workers to be vaccinated against Covid-19, to determine their views on the vaccine, and to determine what their perceptions are about the Covid-19 and Covid-19 vaccine". The study, in which the questionnaire method was used in the quantitative research design, is in the relational survey model for due diligence. Within the scope of the research, 517 people were reached. Obtained data were analyzed through statistical program. It has been determined that the most important factor affecting the vaccination status of individuals is 'self-protection'. As a result of the independent sample t-Test performed, it was seen that there was no difference in the dimensions of the Health Belief Model according to the status of catching Covid-19. As a result of the One Way Anova Test, it was found that there was a significant difference in all dimensions of the Health Belief Model. In the study, the Covid-19 sensitivity of the participants and the perceived benefit of the Covid-19 vaccine is moderate. Perceptions of barriers to getting the Covid-19 vaccine are low. On the other hand, clues about getting a Covid-19 vaccine are moderate in health workers and low in teachers.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Vaccine, Health Belief, Health Workers, Teachers

Kaynakça

• Balay, R. (2004). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423870027.pdf
• Civelek, B., Yazıcı, O., Özdemir, N., Karacin, C. & Sürel, A.A. (2021). Attitudes of physicians towards COVID-19 vaccines and reasons of vaccine hesitancy in Turkey, The International Journal of Clinical Practice, May 2021. https://doi.org/10.1111/ijcp.14399
• Cohn, A. & Mbaeyi, S. (2020). What clinicians need to know about the Pfizer-BioNTech COVID-19 vaccine. 20 Temmuz 2021 tarihinde https://www.cdc.gov/vaccines/covid-19/downloads/pfizer-biontech-vaccine-what-Clinicians-need-to-know.pdf adresinden erişildi.
• Cömert, İ. & Şahin Çakır, Ç. (2021). Covid-19 ile ilgili öğretmen algılarını belirlemeye yönelik bir olgu bilim çalışması. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 382-405. https://doi.org/10.53506/egitim.905674
• Ding, Y., Du, X., Li, Q., Zhang, M., Tan, X. & Liu, Q. (2020). Risk perception of coronavirus disease 2019 (COVID-19) and its related factors among college students in China during quarantine, PLoS ONE, 15(8), e0237626. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0237626
• Eren, E., Çelik, İ., Yıldız, M., Topaloğlu, U.S., Kılınç-Toker, A., Arman Fırat, E., Gür, A., Bolat, E. & Ulu Kılıç, A. (2020). COVID-19 geçiren sağlık çalışanlarının değerlendirilmesi, Klimik Journal, 33(3), 230-234. Doi: 10.5152/kd.2020.48
• Erkin, Ö. (2010). Sağlık çalışanlarının grip aşısı olma durumları ve gripten korunmaya yönelik sağlık inanç modeli ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Gözüm, S. & Çapık, C. (2014). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: Sağlık inanç modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 230-237. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46807/586981
• Graham, B.S. (2020). Rapid COVID-19 vaccine development. Science, 368, 945-946. DOI: 10.1126/science.abb8923
• Günay, İ., Tatar, M., Saygılı, M., Yörük, B.G., Başpınar, S. & Saygun, M. (2020). Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin ülkemizdeki aşı reddi hakkındaki düşünceleri, Genel Tıp Dergisi, 30(3), 133-139.
• Gür, E. (2019). Vaccine hesitancy - vaccine refusal. Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1-2. doi: 10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kalra, A., Michos, E.D. & Chinnaiyan, K.M. (2020). COVID-19 and the healthcare workers. European Heart Journal, 41(31), 2936-2937. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehaa489
• Kaplan, A.K., Şahin, M.K., Parildar, H. & Güvenç, I.A. (2021). The willingness to accept the COVID-19 vaccine and affecting factors among healthcare professionals: A cross-sectional study in Turkey, The International Journal of Clinical Practice, 75(7), 1-10. https://doi.org/10.1111/ijcp.14226
• Karlsson, L.C., Soveri, A., Lewandowsky, S., Karlsson, L., Karlsson, H., Nolvi, S., Karukivi, M., Lindfelt, M. & Antfolk, J. (2021). Fearing the disease or the vaccine: The case of COVID-19, Personality and Individual Differences, 172, 110590. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110590
• Kasap, S. (2020). MEB'in eğitim ordusunda 1 milyonu aşkın öğretmen görev başında. Anadolu Haber Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/egitim/mebin-egitim-ordusunda-1-milyonu-askin-ogretmen-gorev-basinda-/2053093, 2020 (erişim tarihi 20.06.2021).
• Kaya, A., Moçoşoğlu, B. & Sevim, H. (2021). Sağlık inanç modeline dayalı olarak öğretmenler ve okul yöneticilerinin salgına yönelik bireysel hazırlık algılarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(40), 2345-2374. https://doi.org/10.26466/opus.868717
• Korkmaz, S., Bıyık, E. & Demiralp, G. (2021). Covid-19 salgınından korunmada sağlık çalışanlarında kişisel koruyucu ekipman kullanımı: Sağlık inanç modeli uygulaması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/ahbvuibfd/issue/61592/828330
• Kurtuluş, Ş. & Can, R. (2021). What do health care professionals think about Covid-19 vaccine applications: A university example. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(1), 29-34. https://doi.org/10.35440/hutfd.908043
• Küçükali, A. & Çınar, O. (2020). Akademisyenlerin kovid-19 algısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1633-1654. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/59389/808013
• Lazarus, J.V., Ratzan, S.C., Palayew, A., Gostin, L.O., Larson, H.J., Rabin, K., Kimball, S. & El-Mohandes, A.A. (2021). Global survey of potential acceptance of a COVID-19 vaccine, Nature Medicine, 27(2), 225-228. https://doi.org/10.1038/s41591-020-1124-9
• Lucia, V.C., Kelekar, A. & Afonso, N.M. (2020). COVID-19 vaccine hesitancy among medical students. Journal of Public Health, 1-5. doi: 10.1093/pubmed/fdaa230 Our World in Data, Coronavirus (COVID-19) vaccinations, https://ourworldindata.org/covid-vaccinations?country=OWID_WRL, (erişim tarihi 23.07.2021).
• Sağlık Bakanlığı, T.C. Sağlik Bakanlığı sağlık istatistikleri yıllığı, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/40564,saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf?0, 2019 (erişim tarihi 20.06.2021).
• Salmon, D.A., Dudley, M.Z., Brewer, J., Kan, L., Gerber, J.E., Budigan, H., Proveaux, T.M., Bernier, R., Rimal, R. & Schwartz, B. (2021). COVID-19 vaccination attitudes, values and intentions among United States adults prior to emergency use authorization, Vaccine, 39(19), 2698-2711. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2021.03.034
• Şeker, T. & Yıldırım, Y.T. (2019). Çalışanlarda tükenmişlik ve sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Enerji sektöründe bir araştırma. Journal of Empirical Economics and Social Sciences, 1(2), 1-18. https://dergipark.org.tr/en/pub/jeess/issue/49937/599534
• Tekin, E. (2018). Lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel adalet algısının aracılık rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 6(1), 291-314. https://doi.org/10.15295/bmij.v6i1.225
• Velavan, T. P. & Meyer, C.G. (2020). The COVID-19 epidemic. Tropical Medicine and International Health, 25(3), 278-280. doi: 10.1111/tmi.13383
• Yıldırım Baş, F. (2021). Pandemide aşılamanın önemi ve Covid 19 aşılama çalışmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, COVID-19 Özel Sayı (1), 245-248. https://doi.org/10.17343/sdutfd.902436