Siccin 5 ve Korku Seansı Filmlerine Psikanalitik Yöntemle Bakmak

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 31 - 46, 01.01.2022

Ceren Parçal Yalçın Lüleci

Öz

Bu araştırmanın temel problemi iki farklı ülkeden seçilen filmlerdeki psikanalitik ögelerin nasıl ve hangi argümanlarla kullanıldığının analiz edilmesidir. Türk ve Amerikan korku filmleri kapsamında, Siccin 5 (2013) ve Korku Seansı (The Conjuring) (2018) isimli filmler, evreni temsil edeceği düşünülerek amaçsal örneklemeye uygun olarak seçilmiştir. Korku sinemasının tarihsel kökeni, kültürün korku sinema türüne olan etkisi neticesinde, Siccin 5 ve Korku Seansı filmlerinde psikanalitik kavramların yer aldığı düşünülmüştür. Bu filmler, ülkelerinde en çok izlenilen filmler olmaları ve devam filmi niteliğinde olmaları sebebiyle tercih edilmiştir. Korku türünün ortaya çıkması ile birlikte farklı korku türleri de kültürel kodlar ve dini referanslar neticesinde şekillenmiştir. Seçilen filmlerde, din ve psikoloji ilişkisinin birlikteliği de kültürel bağlamda ele alınarak aktarılmıştır. Psikanaliz, gizli kalmış, bastırılmış düşünceleri analiz etme amacıyla kullanılmaktadır. Bu bağlamda filmler, psikanalitik film eleştirisinde, vaka olarak kabul edilmektedir. Film ve bilinçaltı ilişkisi bağlamında değerlendirilen örnek filmler, Freud ve Lacan’ın doktrinleri baz alınarak rüya, bilinçaltı, Oedipus Kompleksi, simgesel/imgesel/gerçek vb. kavramlarla incelenmiştir. Araştırma neticesinde; iki farklı ülkeye ait filmlerin, psikanalitik anlamda benzer özellikler taşıdığı; ama film içerisinde kullanılan korku karakterlerinin, mekânların, oyuncuların, kültürel ve dini referanslar açısından farklı olduğu anlaşılmıştır. Bu araştırmayla örneklem olarak seçilen iki filmin, ortak psikanalitik kavramlar aracılığıyla yorumlanabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Korku Filmleri, Psikanalitik Yöntem, Psikanalitik Film Eleştirisi, Siccin 5, Korku Seansı.

Looking at Siccin 5 and The Conjuring Movies with a Psychoanalytic Method

Öz

The main problem of this research is to analyze how and with what arguments the psychoanalytic elements in the films selected from two different countries are used. Within the scope of Turkish and American horror films, the films named Siccin 5 (2013) and The Conjuring (2018) were chosen in accordance with the purposive sampling, considering that they would represent the universe. As a result of the historical origin of horror cinema and the effect of culture on the horror cinema genre, it is thought that psychoanalytic concepts take place in the films Siccin 5 and The Conjuring. These films were preferred because they are the most watched films in their countries and they are sequels. With the emergence of the horror genre, different types of fear have also been shaped as a result of cultural codes and religious references. In the selected films, the togetherness of the relationship between religion and psychology is also discussed in the cultural context. Psychoanalysis is used to analyze hidden, repressed thoughts. In this context, films are accepted as cases in psychoanalytic film criticism. Evaluated in the context of the relationship between film and subconscious, sample films are based on the doctrines of Freud and Lacan, such as dream, subconscious, Oedipus Complex, symbolic/imaginary/real etc. analyzed in terms of concepts. As a result of the research; that films from two different countries have similar psychoanalytic characteristics; but it has been understood that the horror characters used in the movie are different in terms of places, actors, cultural and religious references. With this research, it has been concluded that the two films selected as samples can be interpreted through common psychoanalytic concepts.

Anahtar Kelimeler

Horror Movies, Psychoanalytic Method, Psychoanalytic Film Criticism, Siccin 5, The Conjuring.

Kaynakça

• Akbulut, D. (2012). Sinemanın İlkleri Korku Sineması. 1. Basım. İstanbul: Etik Yayınları.
• Akbulut, H. (2015). Film Çözümlemesi Ders Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Akçam, H. (1996). Batı İnançlarında Cinler ve Cincilik. İstanbul: Fenomen Dergisi Eki.
• Anadol, C. (2006). Tarihten Günümüze Kadar Doğu ve Batı Kültürlerinde Halk İnanışları Büyü. 1. Basım. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Artan, E. (Kasım-2001). “Alt Türleriyle Korkunun Tarihi”, İstanbul, Sinema, Popüler Sinema Dergisi, Sayı 79, s. 68.
• Aslan, A. (2003). “Hick ve Din Felsefesi”, Ahmet Yücel (Ed.), Oryantalistlerin Gözüyle İslam (s. 267-332). 1. Basım. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Biryıldız, E. (Aralık 1992). Dışavurumcu Alman Sineması. Marmara İletişim Dergisi, S.1, s. 235-238.
• Bowie, M. (2007). Lacan. Pekel Şener (çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Boy, Hülya, (2018), “Oyun Çevirilerinde Benimsenen Yerlileştirme Stratejileri Bağlamında Gulyabani”, Seda Taş (Ed.), Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara (s. 415-440). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Dean, T. (2003). Lacan. “Lacan and queer theory” The Cambridge Companion to Lacan (s. 238-52). Jean Michael Rabaté (drl.), Cambridge University Press.
• Demir, Ö. & Acar, M. (1997). Sosyal Bilimler Sözlüğü. “Psikanaliz”, Konya: Vadi Yayınları, 1997.
• Ebru, E. (2014). Sıgmund Freud Ruh ve Haz. İstanbul: Kafe Kültür Yayıncılık.
• Freud, S. (2018). “Kadın Cinselliği”, Cinsellik Üzerine, Selçuk Budak (çev.). 6. Baskı. Ankara: Öteki Yayınları.
• Gençöz, T. (1998). “Korku: Sebepleri, Sonuçları ve Başetme Yolları”, Kriz Dergisi, 6(2), s.9-16. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000068.
• Gezer, S. (Ocak 2003). “Kuran’da Kötülük İlkesinin Ele Alınışı”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), s. 175-182.
• Gizem Ş. (2013). “Siyasi Olayların Korku Sinemasına Yansımaları”, Electronic Journal of Social Sciences, 12(46), s. 264-280.
• Gündüz, Ş. (1998). “Şeytan” Din ve İnanç Sözlüğü. 1. Basım. Ankara: Vadi Yayınları.
• Güngör, M. (Aralık 2014). “Hristiyanlıkta Yedi Ölümcül Günah”, Dini Araştırmalar, 17(45), s.36-59. https://doi.org/10.15745/da.76332
• Işıklar, U. (2010). Gecenin Çocukları. İstanbul: Avrupa Yakası Yayınları.
• Işın, E. (Ed.), (2003). Elemterefiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar. 1. Basım. İstanbul: Yapı ve Kredi Yayıncılık.
• İncil. Yakub’un Mektubu, Bölüm 2, Ayet 19-20.
• Kabadayı, L. (2014). Film Eleştirisi Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler. 2. Basım. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lüleci, Yalçın, (2015). “Türk Sineması’nda Dini Filmler, Yelda Özkoçak (Ed.), Türlerle Türk Sineması (s. 79-103). İstanbul: Derin Yayınları.
• Mesut A. (2016). “Türk Korku Sinemasından Mesaj Var: Yerel Korkulardan Evrensele Hasan Karacadağ Korkusu”, Gizem Parlayandemir ve Y. Derya Birincioğlu (Ed.), Türk Sinemasında Auteurler (s. 21-75). 1. Basım. İstanbul: Kriter Yayıncılık.
• Oğuzhan, Ö. (2016). “Gerilim Sinemasının Bir Alt Türü Olarak “Ev İstilası”, sinecine:Sinema Araştırmaları Dergisi, 7(2), s. 199-217. https://doi.org/10.32001/sinecine.537855.
• Önder, S. W. (2011). Bizim Burada Mikrop Olmaz. 1. Basım. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Özalp, E. (1993). Davranış Bilimlerine Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi. 2.Baskı. İstanbul: İmge Kitapevi.
• Özkaracalar, K. (2007). Gece Yarısı Filmleri. İstanbul: +1 Kitap.
• Parçal, Ceren, (2020). Türk ve Amerikan Korku Filmlerinin Psikanalitik Film Eleştirisi Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Siccin 5 ve Korku Seansı Örnekleri. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Parkan, M. (2020). Brecht Estetiği ve Sinema. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Russel, J. B. (1999). Şeytan: Antikiteden İlkel Hristiyanlığa Kötülük. 1. Basım, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ryan, M. & Lenos, M. (2014). Film Çözümlemesine Giriş. Emrah Suat Onat (çev.).1. Basım. Ankara: Deki Yayıncılık.
• Sancar, M. (2016). Geçmişle Hesaplaşma: Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. 5. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sarı, Ü. (2014). Televizyon ve Etkileri. İstanbul: Kocav Yayınları.
• Scognamillo, G. (2014). Korkunun ve Dehşetin Kapıları. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Sever, E. (2018). “Savaş Nevrozlarından Hareketle Psikosomatiği Değerlendirmek”, Göklem Tekdemir Yurtdaş ve Tevfika İkiz (Ed.), Savaş ve Psikoloji (s.77-84). İstanbul: Hiperyayın.
• Svendsen, L. F. (2017). Korkunun Felsefesi. İstanbul: Redingot.
• Şimşek, A. & Eroğlu, Ö. (2013). Davranış Bilimleri. 1. Basım. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tanyu, H. (1992). “Büyü”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi. Cilt 6, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı.
• Taşkan, Y. (2008). Doksanlı Yıllar ve Sonrası Amerikan Korku Sinemasında Kadına Yönelik Dinsel İçerikli Şiddetin Psikanalitik İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sinema-Tv Ana Sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Tuğan, N. H. (2017). “Alman Dışavurumcu Sinemasında Mizansen: Dr. Caligari’nin Muayenehanesi 1920-Robert Weine1”, 2. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat, Bilim Tarihi Sempozyumunda Sunulan Alman Dışavurumcu Sinemasında Mizansen Bildiri, Akdeniz İletişim Dergisi, Muğla: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi, 03-05 Mayıs 2017.
• Tura, S. M. (2018). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. 7. Baskı. İstanbul: Kanat Kitap.
• Westermack, E. A. (1938). İslam Medeniyetinde Putperestlik Devrinden Kalma İtikatlar: Cin. 1. Basım. İstanbul: Marifet Basımevi.
• URL-1 https://www.beyazperde.com/filmler/film-186602/ (Erişim Tarihi: 12.08. 2020)
• URL-2 https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 05.12. 2018)
• URL-3 http://postdergi.com/ortacagdan-aydinlanmayaseytanin-donusumu/ (Erişim Tarihi: 05. 10. 2019)
• URL-4 https://www.merriamwebster.com/dictionary/sorcery (Erişim Tarihi: 07.01.2019)
• URL-5 https://www.merriamwebster.com/dictionary/sorcery (Erişim Tarihi: 07.01.2019)
• URL-6 https://www.merriamwebster.com/dictionary/charm (Erişim Tarihi: 07.01.2019)
• URL-7 https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 19.10.2021)
• URL-8 https://islamansiklopedisi.org.tr/cin (Erişim Tarihi: 10.09.2019)
• URL-9 http://www.beyazperde.com/filmler/film-260778/ (Erişim Tarihi: 20.06.2019)
• URL-10 http://www.beyazperde.com/filmler/film-203607/ (Erişim Tarihi: 15.01.2019)