MÜCBİR SEBEP Mİ, BAHANE Mİ? POLİTİK DOĞRUCULUK ÇAĞINDA SİNEMATİK ŞİDDETİ GEREKÇELENDİRMEK

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 45 - 64, 29.01.2023

Mehmet Köprü

Öz

Anlatı temelli sinemada öncelik öyküde olduğu için sinematografik yöntemler genellikle bu içeriğe göre sonradan tasarlanır. Ancak görselliğin ve sinematik oyunların öncelikli olduğu bazı yapımlarda öykü, biçimi motive etmek için bir araç olarak kullanılabilmektedir. Şiddet içeren öyküler, potansiyel grafik dinamizmlerinden ve ilkel dürtülere hitap eden dikkat çekici doğalarından dolayı biçim öncelikli sinemanın en çok başvurduğu motivasyon kaynaklarındandır. Diğer taraftan şiddet, özü itibariyle ve travmatik sonuçları açısından medeni toplum için kabul edilemez bir eylemdir. Günümüzde şiddetin her türlüsüne karşı tolerans hiç olmadığı kadar azdır. Toplumsal anlamda olumlu bir durum olan bu azlık, şiddet içeren sahnelerin sinematik potansiyelini kullanmak isteyen sinemacıları yeni arayışlara yöneltmiştir. Önceki dönemin basit intikam temalarının, günümüzün popüler politik kodlarıyla harmanlanması buradaki çözümlerden birisidir. Sinematik şiddetin ahlaki olarak gerekçelendirilmesi olarak adlandırabileceğimiz bu durumun etikle, içerik özgünlüğüyle, sanatsal tek tipleşmeyle ve yaratım özgürlüğüyle ilgili çağrıştırdığı sorunlar ve sorular bu çalışmanın temel meselesini oluşturmaktadır. Spesifik olarak belirlenmiş filmler ya da yönetmenler olmamakla birlikte, Quentin Tarantino ve Gaspar Noé gibi tekniğe önem veren sinemacıların 2000 sonrasındaki bazı filmleri buradaki tartışmalarda öne çıkmaktadır. Bu filmlerdeki ilgili sahneler ve temsiller, konu bağlamından çıkılmamaya çalışılarak içeriksel ve söylemsel analize tabi tutulmuştur. Konjonktürel gözlemlerle de birleştirilen bu değerlendirmeler sonucunda, şiddetin etik gerekçelendirmesinin, yeni nesil izleyici hassasiyetleriyle ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bu hassasiyetlerin sanatsal ifade özgürlüğüyle ilgili diğer bağları da sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Sinema, Etik, Otosansür, Tek Tipleşme, Violence, Cinema, Ethics, Self-censorship, Uniformity.

Kaynakça

• ABİSEL, N. (1995). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• ARENDT, H. (1996, Kış-Bahar). Şiddet Üzerine. (Ç. B. PEKER, Dü.) Cogito: Şiddet(6-7), s. 7-21.
• ATAYMAN, V. (2004). Şiddetin Mitolojisi. İstanbul: Donkişot Yayınları.
• BAKHTIN, M. (2005). Sanat ve Sorumluluk: İlk Felsefi Denemeler. (C. SOYDEMİR, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BONITZER, P. (2006). Kör Alan ve Dekadrajlar. (İ. YAŞAR, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• FREUD, S. (2000). Bir Yanılsamanın Geleceği - Uygarlık ve Hoşnutsuzlukları. (A. YARDIMLI, Çev.) İstanbul: İdea Yayınevi.
• GIRARD, R. (2003). Şiddet ve Kutsal. (N. ALPAY, Çev.) İstanbul: Kanat Kitap.
• GRAINGE, P. (2003). Colouring the Past: Pleasantville and the Textuality of Media Memory. P. Grainge içinde, Memory and Popular Film (s. 202-236). Manchester: Manchester University Press.
• ÜNSAL, A. (1996). Genişletilmiş Bir Şiddet Tipolojisi. Cogito(6-7 (Kış-Bahar)), 29-36.
• JAMESON, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (N. PLÜMER, & A. GÖLCÜ, Çev.) Ankara: Nirengi Kitap.
• KAHRAMAN, H. B. (2005). Cinsellik Görsellik Pornografi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• KOLKER, R. P. (1999). Yalnızlık Sineması: Penn, Kubrick, Coppola, Scorsese, Spielberg, Altman. (E. YILMAZ, Çev.) Ankara: Öteki Yayınevi.
• KUTLU, K. (1996). Quentin Harikalar Diyarında: Tarantino Sinemasında Şiddet. Cogito(6-7), 353-356.
• MCGOWAN, T. (2012). Gerçek Bakış: Lacan Sonrası Sinema Kuramı. (Z. Ö. BARKOT, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• MICHAUD, Y. (1991). Şiddet. (C. MUHTAROĞLU, Çev.) İletişim Yayınları.
• PRINCE, S. (2003). Classical Film Violence: Designing and Regulating Brutality in Hollywood Cinema, 1930–1968. USA: New Jersey: Rutgers University Press.
• SCOGNAMILLO, G. (1996). Şiddet, Toplum, Birey ve Kan. Cogito(6-7 (Kış-Bahar)), 357-361.
• SHAMBU, G. (2020). Yeni Sinefili. (B. Demirtaş, Çev.) Eskişehir: Yort Kitap.
• WILDE, O. (2008). Sanatçı: Eleştirmen, Yalancı, Katil (Estetik ve Etik Üzerine). (E. SOĞANCILAR, K. GENÇ, F. ÖZGÜVEN, & T. ARMANER, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• WOOD, J. (2013). Kurmaca Nasıl İşler? (E. BODUR, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• URL-1 https://altyazi.net/yazilar/elestiriler/titane/ (Erişim Tarihi: 28.07.2022)