Arşiv Belgeleri Işığında Türkiye’de Tarımsal Durum

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 47 - 61, 28.05.2020

Cengiz Atlı

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.699097

Cited By: 1

Öz

Milli Mücadelenin başarıya ulaşmasından sonra yeni kurulan Cumhuriyetin hangi iktisadi kaynaklarla ülkenin ekonomik durumunun gelişeceği yeni iktisat politikalarının neler olacağı en önemli konulardan biriydi. Türkiyenin kuruluş yıllarında gerek insan bakımından gerekse yetiştirilen ürünler bakımından yeterli bir sayı bulunmamaktaydı. Mustafa Kemal Paşa kazanılan askeri ve siyasi zaferlerin ekonomik zaferlerle taçlandırılması gerektiğini ortaya koymuştu. Milli Mücadelenin başlangıcında Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresinde de bu konuyu özellikle dile getirdi. Lozan Barış görüşmelerinin sürdüğü dönemde İzmir’de toplanan İzmir İktisat Kongresinde milli iktisadın temel ilkeleri belirlendi. İzmir İktisat Kongresinde alınan kararlar 1931 yılına kadar ülkenin ekonomik politikasını önemli ölçüde oluşturdu.
Bu dönem içerisinde hükümetler ekonomi alanında üç farklı iktisat politikası izledi. 1923-1929 yıllarında dışa açık, devlet eliyle özel sermayenin teşviki dönemi, 1930-1932 özel sermayeye dayanan himayecilik- ithal ikamei dönemi 1933 -1939 yıllarında ise devletçilik-himayecilik sentezi programları uygulandı Cumhuriyetin ilk yılları ülkenin açık ekonomi koşullarında hızlı bir toparlanma dönemiydi. Ortalama gelirlerle birlikte hem tarımsal gelirlerdeki hem de ücretlerdeki artışlar ekonomik anlamda gelişmenin önemli işaretler idi. Aşar vergisinin 1925 yılında kaldırılması da nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan tarımsal üreticileri olumlu etkiledi. Aşarın ve iltizamın kaldırılması ülke nüfusunun çoğunluğunu oluşturan tarımsal üreticiler üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi, devlet adına vergi toplayan mültezimlerin tasfiyesi ve Reji İdaresi’nin imtiyaz sözleşmesinin fesh edilmesi gibi olaylar kırsal alandaki güç ilişkilerinde yeni bir dönem başlattı. Bu dönemde kurumsal değişiklikler içinde kapitülasyonların kaldırılması, Osmanlı döneminde Avrupalılara tanınan ayrıcalıkların sona erdiğini gösteren en önemli konulardan birisiydi. 1923 Yılında Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra yaşanılan kıtlığın ve tarımsal alanlarda bulunan bataklıkların ülkeye önemli ölçüde zarar verdiği görülmüştü.

Anahtar Kelimeler

Ekonomi, Tarım, Politika, Cumhuriyet, Türkiye

Kaynakça

• Aktan, R. Türkiyede Ziraat Mahsulleri Fiyatları, Ankara, 1955. Aysu, Abdullah Türkiyede Tarım Politikaları, İstanbul, 2001. Bayur Yusuf Hikmet, Türk İnkılap Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1967. BCA. 030.10.13.77.25.10 BCA. 030.10.13.77.25.12 BCA. 030.10.13.77.25.14 BCA. 030.10.13.77.25.17 BCA. 030.10.13.77.25.18-21 BCA. 030.10.13.77.25.24 BCA. 030.10.24.138.15.1 BCA. 030.10.13.77.25.25 BCA. 030.10.13.77.7 BCA. 030.10.13.77.25.3 Bey Selahattin, La Turguie a I Exposition Universelle de 1867, Paris, 1967. Boratov, Korkut 1923-1939 Yıllarının İktisat Politikası Açısından Dönemlendirilmesi, Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsal Sorunları Sempozyumu, İstanbul, 1977. Boratov, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi (1908-2015), İstanbul, 2018. Çiftçi, Cemalettin Yaşar Kuruluşunun 75. Yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü: 1933-1948, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ankara 2008. Ergin, Osman Türkiye Maarif Tarihi C.1-2, İstanbul, 1977. Ergin, Ferudun, Atatürk Zamanında Türk Ekonomisi, Ankara, 1977. Tokgöz, Erdinç Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi 1914-2011, Ankara, 2011. Kopar, Metin, Cumhuriyet Halk Partisi Döneminde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1927-1950), Ankara, 2009. Kuyucuklu Nazif, Türkiye İktisadı, İstanbul, 1986. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti (1931) Mithat Ahmet, “Ormanlarımız”, Orman ve Av, Sayı:18, 1929. Osmanlı İmparatorluğunun ve Türkiyenin Nüfusu, 1500-1927, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 2011. Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 2011. Osmanlı Sanayii 1913, 1915 Yılları Sanayi İstatistiki. Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 2003 Osmanlı Devletinde Bilgi ve İstatistik, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 2011. Pamuk, Şevket, Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, İstanbul, 2019. Parasız, İlker, Türkiye Ekonomisi 1923’ten Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları, İstanbul, 1998. Resmi Gazete, 24 Haziran 1937, Sayı: 3639 Resmi Gazete, 22 Haziran 1933, S 2434 Resmi Gazete, 30 Mayıs 1934. No: 2714 Resmi Gazete, 13 Temmuz 1938 Sayı: 3958 Sezel, Yahya, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), İstanbul, 2015. Tarımın Yeniden Yapılanmasında Toprak, Su, Politika, Ankara, 2011. Tekeli, İlhan, Selim İlkin, 1929 Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Ankara, 1977. Tekeli, İlhan Selim İlkin, Uygulamaya Geçerken, Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu, Ankara, 1982. Tokgöz, Erdinç, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2011), Ankara, 2011. Toprak, Zafer Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918, İstanbul, 2019. Tuncay, Mete Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931, İstanbul, 1999. Türkmen İsmet, Kastamonu Halkevi ve Türkiye’nin Modernleşme Sürecine Katkıları (1932-1951), Ankara, 2018. Yenal, Oktay Cumhuriyet’in İktisat Tarihi, İstanbul, 2017. Zarakoğlu, Avni “1929 Dünya Ekonomik Krizi Karşısında Türk Ekonomisi ve Alınan Mücadele Tedbirleri”, Atatürk Dönemi Türkiye Ekonomi Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi, A.Ü.S.B.F. Yayını: 53. 19. Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 2011.