Europe and Ottoman City Imaginations and Economic Tendencies in the 16th-19th Centuries

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 222 - 237, 29.11.2021

Osman Cengiz

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.993207

Öz

Urbanization, no matter what culture, has moved increasingly in the post-medieval period, mostly towards high comfort / convenience and low cost / boredom. In this study, the urbanization tendencies of European and Ottoman cities between the 16th and 19th centuries will be examined through model graphics. In these grapichs, how the inhabitants of a city urbanized approach assets and events subject to urbanization in terms of cost and comfort relationship will be modeled. The concept of optimum tendency, emphasizes the course towards high trust and low anxiety for the spiritual elements of society. Trust: includes depth, belief, consciousness, and intimacy individualization, as well as anxiety requires worry and simplifying individualization. In an xy plane, the optimum tendency curve is formed by the combination of high confidence and low anxiety direction preference points; With the combination of high comfort and low cost points, the optimum tendency line is formed. In the urbanization of a social unit, preferences related to human-psychic values predominantly indicate the optimum tendency curve; Preferences related to economic-rational values, on the other hand, affect the optimum tendency line.

Anahtar Kelimeler

Urbanization, Ottoman city, optimum tendency, europe city

XVI–XIX Yüzyıl Avrupa ve Osmanlı Şehir Tasavvurları: İktisadî Yönelimler

Öz

Kentselleşme, hangi kültürde olursa olsun, ortaçağ sonrasında çoğunlukla yüksek konfor/rahatlık ve düşük maliyet/sıkıntıya doğru artan bir biçimde yol almıştır. Bu çalışmada XVI-XIX. yüzyıl Avrupa ve Osmanlı kentlerinin kentselleşme yönelimleri, model grafikler üzerinden incelenecek; grafiklerde, bir şehirde yaşayanların, kentselleşmeye konu varlık ve hadiselere maliyet/konfor ilişkisi açısından nasıl yaklaştıkları modellenecektir. Optimum yönelim kavramı, toplumun manevi unsurları için yüksek güven ve düşük kaygıya doğru seyri vurgulamaktadır. Güven: derinlik, inanç, bilinç ve yakınlaştırıcı bireyselleşmeyi içerdiği gibi kaygı da endişe ve yalınlaştırıcı bireyselleşmeyi gerektirmektedir. Bir xy düzleminde, yüksek güven ve düşük kaygı istikametindeki tercih noktalarının bir araya gelmesiyle optimum yönelim eğrisi; yüksek konfor ve düşük maliyet noktalarının bir araya gelmesiyle ise optimum yönelim doğrusu oluşmaktadır. Bir sosyal ünitenin kentselleşmesinde ağırlıklı olarak insani-psişik değerlerle ilgili tercihler optimum yönelim eğrisini; iktisadi-rasyonel değerlerle ilgili tercihler ise optimum yönelim doğrusunu etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentleşme,, kentselleşme, optimum yönelim, osmanlı şehri, Avrupa şehri

Kaynakça

• Bacon, Francis (2007). Yeni Atlantis. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı yay.
• Butler, Samuel (2012). Erewhon. Çev. Şelale Dalyan. İstanbul: Kyrhos Yay.
• Campanella, Güneş Ülkesi. Çev. Vedat Günyol-Haydar Kazgan. İstanbul: Sosyal yay.
• Cengiz, Osman (2018) “İbnü’l-Arabî’nin Ütopyası ve Şehir Tasavvuru: Hakikat Ülkesi” 2018, Uluslararası İbnü'l-Arabî Sempozyumu: İnsanlığın Hakikat Arayışı ve İbnü'l-Arabî (15-16 Kasım), 717-715.
• Çizakça, Murat (2012). Ahlaki Kapitalizm. İstanbul: Ufuk Kitap
• Davutoğlu, Ahmet (1999). “Tarih İdraki Oluşumunda Metodolojinin Rolü: Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı”. Divan, 1999/2, 1-63.
• Eldem Ethem vd. ((2012). Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti. İstanbul: Türkiye İş Bankası yay.
• Ergenç. Özer (2006). XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa. Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Farabi (2011). İdeal Devlet, Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Divan Kitap
• Faroqhi, Suraiya (2011). Osmanlı’da Kentler ve kentliler. Çev. Neyyir Berktay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Genç, Mehmet, (2012). Osmanlı İktisadî Görüşünün Temel İlkeleri, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, Cilt 3, Sayı, 1, 175-185.
• Genç, Mehmet (2012). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken yay.
• Harvey, David (2013). Sosyal Adalet ve Şehir, Çev. Mehmet Moralı. İstanbul: Metis yay.
• İbnü’l-Arabî (2015). Alemin Yaratılışı. Çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yay.
• İzgi, Cevat (1997). Osmanlı Medreselerinde İlim. İstanbul: İz Yay.
• Jacops, Jane (2011). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı. İstanbul: Ayrıntı yay.
• Karl, Marx (2011). Kapital. Çev. Alaattin Bilgi. Ankara: Sol yay.
• Katip Çelebi (1992). Keşfü’z-Zünun, Beyrut: Daru sadır.
• Khoury, Dina Rizk (2008). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Taşra Toplumu: Musul 1540-1834. Çev. Ülkü Tansel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.
• Kınalızâde Ali Çelebi (2007). Ahlak-ı Alâî, Haz. Mustafa Koç. İstanbul: Klasik yay.
• Lefebvre, Henri (2014). Mekanın Üretimi. Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yay.
• Molla Hüsrev (1307). Mir’âtü’l-usûl fî şerhi mirkâti’l-vusûl, İstanbul: Kırımlı Abdullah Efendi matbaası.
• More, Thomas (2006). Utopia. Çev. Mine Urgan. İstanbul: İş Bankası Yay.
• Mumford, Lewis (1991). The City in History. New York: Penguin Books.
• Mumford, Lewis (2013). Tarih Boyunca Kent. İstanbul: Ayrıntı yay.
• Necipoğlu, Gülru (2013). Sinan Çağı-Osmanlı İmparatorluğunda Mimari Kültür. Çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniv. Yay.
• Pamuk, Şevket (2013). Osmanlı Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914, İstanbul: İletişim yay.
• Pareto, Wilfredo (2010). Seçkinlerin Yükselişi ve Düşüşü, Ankara: Doğu-Batı yay.
• Popper, Karl (2008). Tarihsiciliğin Sefaleti. Çev. Sabri Orman. İstanbul: Plato yay.
• Rabelais, François (2010). Gargantua. Çev. İsmail Yerguz. İstanbul: Say Yay.
• Richard Münch, Neil J. Smelser (ed.) (2014). Kültür Kuramı. Çev. Cumhur Atay. İstanbul: Pales yay.
• Seyidoğlu, Halil (2002). Ekonomik Terimler, İstanbul: Güzem Can yay.
• Şeker, M. Fatih, (2015). Türk Zihniyet Dünyası ve Hayat Felsefesi. İstanbul: Dergah Yay.
• Tabakoğlu, Ahmet (1994). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergah yay.
• Tabakoğlu, Ahmet, (2011) “Geç Kalmış Bir Yazı: İktisadi İnhitat Tarihimizin Ahlak ve Zihniyet Meseleleri” Sabri Fehmi Ülgener-Küreselleşme ve Zihniyet Dünyamız (Ed. Murat Yılmaz), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.
• Teftazani (2012). Şerhu’t-telvîh ale’t-tavdîh li-metni’t-tenkîh fî usûli’l-fıkh, Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Toynbee, Arnold (1951). A Study of History IV. London: Oxford University Press.
• Toynbee, Arnold (1965). A Study of History I. London: Oxford University Press.
• Ünal, Mehmet Ali (2012). Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul: Paradigma Yay.
• Weber, Max (2012). Şehir-Modern Kentin Oluşumu. Çev. Musa Ceylan. İstanbul: Yarın yay.
• Yıldırım Kemal ve Kostakoğlu Fatih. (2016). İktisada Giriş-I, Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay.
• Yurtoğlu, Bilal (2009). Katip Çelebi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi yay.